Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
Όταν ο γερόλυκος της αμερικανικής διπλωματίας Χένρι Κίσινγκερ αποτασσόταν τη λογική
του «άσπρου – μαύρου» στην ουκρανική κρίση το 2014 και συντασσόταν με την ψυχρή φωνή της λογικής, οι δύο πλευρές ανταγωνίζονταν στη διάπραξη του επόμενου λάθους.
Δεν είναι όλα τα παίγνια εξωτερικής πολιτικής μηδενικού αθροίσματος. Υπάρχουν κι αυτά όπου όλοι χάνουν. Είτε από βλακεία, είτε από γεωπολιτική μυωπία, είτε από ογκολιθική αυτοπεποίθηση. Αλλά, ακόμη κι αν κάποια κίνηση διαφημιστεί ως νίκη, το θέμα είναι πώς τελειώνει.
Το 1908 η Αυστρία προσάρτησε τη Βοσνία, κατά παράβαση της Συνθήκης του Βερολίνου του 1878. Ρωσία και Σερβία αντέδρασαν, αλλά… Έξι χρόνια μετά ένας Σέρβος δολοφονεί τον διάδοχο του αυστριακού θρόνου στο Σεράγεβο. Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία.
Άλλη, βέβαια, η Κριμαία του 2014, άλλη η Βοσνία του 1908, άλλο το Κόσοβο του 2008, τελείως διαφορετική η Ουκρανία του 2022. Διαφορετικό το ιστορικό πλαίσιο, διαφορετική η ισορροπία δυνάμεων.
Η διαφορετικότητα των συνθηκών, όμως, δεν εγγυάται και απουσία συνεπειών.
Μια σπίθα είναι αρκετή για να ξεφύγει η κατάσταση. Όπως έλεγε ο Άντον Τσέχοφ, αν ένα όπλο είναι κρεμασμένο
στον τοίχο στην πρώτη σκηνή, είναι βέβαιο ότι μέχρι να τελειώσει το έργο θα έχει εκπυρσοκροτήσει.
Στο θέατρο των διεθνών σχέσεων δεν είναι βέβαιη η αποφασιστική καταστροφή. Ευτυχώς. Τότε, πώς εξηγείται η συντήρηση του θέματος των πυρηνικών; Τι είδους λύση είναι να χαϊδεύεις το κουμπί, για να απειλήσεις; Οι Αμερικανοί δεν θα πρέπει να ανησυχούν για έναν πυρηνικό πόλεμο, δήλωσε ο ένοικος του Λευκού Οίκου. O Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος μπορεί να είναι πυρηνικός και καταστροφικός, επανήλθε ο Λαβρόφ. Ούτε όταν υπάρχουν ενήλικες στο δωμάτιο, δεν είναι αποτρεπτικός. Ποιος λογικός δέχεται ένα επιχείρημα -τα πυρηνικά όπλα «διατήρησαν την ειρήνη» τόσες δεκαετίες- μόνο και μόνο επειδή δεν έχει διαψευστεί; Ακόμη.
Τι θα κάνει αυτός που έχει στριμωχτεί, επειδή η επίθεση είναι λιγότερη αποτελεσματική απ’ ό,τι είχε προγραμματιστεί/διαφημιστεί; Θα συνεχίσει, γιατί δεν μπορεί να σταματήσει. Αυτό είναι, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, το ανησυχητικό, ακόμη κι αν το κουμπί δεν είναι θεωρητικό. «Δεν έχει ιδέα τι έρχεται» ο Μπάιντεν προειδοποιεί. Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρει κανείς.
