Η πρόσφατη κατάρρευση της Silicon Valley Bank αλλά και η εξαγορά της Credit Suisse από την UBS έχουν αυξήσει τις ανησυχίες σχετικά με την σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της ευρωζώνης. Ένα σημαντικό οικονομικό μοντέλο το οποίο μπορεί να εξηγήσει πως δημιουργείται μια τραπεζική κρίση είναι το μοντέλο Diamond-Dybvig, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1983. Οι καθηγητές Douglas W. Diamond και Philip H. Dybvig τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών το 2022 για την συνεχή έρευνα τους σχετικά με το πιο πάνω μοντέλο.
Συνοπτικά το μοντέλο υποστηρίζει ότι η κύρια λειτουργία μιας τράπεζας, που είναι να δίνει δάνεια και να δέχεται καταθέσεις, την αφήνει ευάλωτη σε περιπτώσεις τραπεζικών εκροών. Όπως εξηγεί το μοντέλο Diamond-Dybvig, εάν οι καταθέτες μιας τράπεζας χάσουν την εμπιστοσύνη τους στην τράπεζα για κάποιο λόγο και πιστεύουν ότι θα χρεοκοπήσει, τότε θα σπεύσουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Θα είναι αδύνατο, όμως, για την τράπεζα να επιστρέψει αμέσως όλα τα χρήματα σε αυτούς τους καταθέτες, αφού πολύ πιθανόν να τα έχει δανείσει. Άρα, αυτή η μαζική εκροή καταθέσεων μπορεί να οδηγήσει την τράπεζα σε χρεοκοπία, ακόμη και εάν στην πραγματικότητα είναι φερέγγυα.
Επιπλέον, εάν εφαρμοστεί το μοντέλο σε μια τράπεζα η οποία είναι συστημική η χρεοκοπία της θα έχει ως αποτέλεσμα πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να δημιουργήσει πανικό στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, όπου οι καταθέτες θα σπεύδουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους και από άλλες τράπεζες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τραπεζική κρίση, η οποία θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομία της χώρας και πιθανόν τις οικονομίες άλλων χωρών. Για να αποφευχθούν αυτές οι επιπτώσεις, τα κράτη πρέπει να διαθέτουν εποπτικούς κανόνες και συστήματα εγγύησης καταθέσεων.
Η μαζική εκροή καταθέσεων που περιγράφει το μοντέλο Diamond-Dybvig συνέτεινε στην χρεοκοπία της Silicon Valley Bank. Παρόλα αυτά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τόνισε ότι η κατάρρευση της Silicon Valley Bank θα έχει περιορισμένες συνέπειες για τις τράπεζες της ευρωζώνης. Επίσης, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Christine Lagarde δήλωσε κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου ότι το τραπεζικό σύστημα τώρα είναι σε πολύ ισχυρότερη θέση σε σχέση με το 2008, λόγω μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιήθηκαν όπως η αύξηση του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας για τις τράπεζες.
Η πρόσφατη επείγουσα συμφωνία διάσωσης της Credit Suisse μέσω εξαγοράς από την UBS έχει ως σκοπό την ανάσχεση του πανικού στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Σε δελτίο τύπου για την συμφωνία διάσωσης, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επεσήμανε ότι ο τραπεζικός τομέας της ευρωζώνης είναι ανθεκτικός, με ισχυρή κεφαλαιακή θέση και ρευστότητα. Τέλος, εκτιμώντας την κρίσιμη κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα με βάση το μοντέλο Diamond-Dybvig, μπορούμε να συμπεραίνουμε ότι εάν συγκρατηθεί ο πανικός που έχει δημιουργηθεί, τότε ίσως να αποφευχθεί μια τραπεζική κρίση στην ευρωζώνη.
Αγνή Πουλλικκά, BA, MPhil (Oxon)
PhD Candidate στην Πολιτική Οικονομία στο City, University of London
