Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Βρετανοί ιθύνοντες στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν να… ταΐσουν τον λαό τους. Μέχρι πριν τον πόλεμο, το 70% της τροφής τους αναγκάζονταν να το εισάγουν.
Σήμερα, παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ διαθέτει έναν ισχυρό στρατό, διασυνδέσεις με πηγή πλούτου και υπερδραστήριο λόμπι στις ΗΠΑ και όχι μόνο, φαίνεται ότι αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα με τη Βρετανική Αυτοκρατορία του 1940. Κινδυνεύει να ξεμείνει από τρόφιμα, καθώς εισάγει σχεδόν τρεις φορές περισσότερα τρόφιμα και γεωργικά προϊόντα από όσα εξάγει.
Σύμφωνα με ανάλυση της Elisabeth Braw στο Foreign Policy, συνεργάτιδα του American Enterprise Institute μια αμερικανική δεξαμενή σκέψης που ερευνά οικονομικά και πολιτικά θέματα, η επικείμενη χερσαία εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα κινδυνεύει να κάνει τα ταξίδια των εμπορικών πλοίων από και προς τα ισραηλινά λιμάνια ακόμη πιο επικίνδυνα και δαπανηρά.
Αυτό έχει σημασία γιατί το Ισραήλ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές. Σύμφωνα με έκθεση του 2022 του υπουργείου Γεωργίου των ΗΠΑ, που επικαλείται η Αμερικανίδα εμπειρογνώμονας, το Ισραήλ βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στις εισαγωγές για την κατανάλωση ζάχαρης, φυτικών ελαίων και ελαιούχων σπόρων, ζωοτροφών, σιτηρών και άλλων πρώτων υλών για τη βιομηχανία τροφίμων, ενώ η βιομηχανία κρέατος βασίζεται σε εισαγωγές ζωντανά ζώα.
Γενική άποψη του λιμανιού Ashdod του Ισραήλ στις 23 Οκτωβρίου 2023 (REUTERS)
«Αυτά τα εμπορεύματα ταξιδεύουν μέσω των λιμανιών του Ashdod και της Haifa» λέει η Braw. «Οι ναυτιλιακές εταιρείες και οι ασφαλιστικές τους εταιρείες γίνονται ολοφάνερα νευρικοί για τις ισραηλινές λιμένες. Τα λιμάνια του Ισραήλ και του Λιβάνου βρίσκονται ήδη στην κατηγορία υψηλότερου κινδύνου των ασφαλιστικών εταιρειών του Λονδίνου, πράγμα που σημαίνει ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες χρειάζονται τη συμφωνία των ασφαλιστών τους για όλα τα λιμάνια εκεί και πληρώνουν ένα ασφάλιστρο κινδύνου πολέμου για να το κάνουν».
Για του λόγου το αληθές, πριν λίγες μέρες, μια μεγάλη ταϊβανέζικη ναυτιλιακή εταιρεία, η Evergreen Line επικαλούμενη ανωτέρα βία ακύρωσε μια προγραμματισμένη στάση σε ένα από τα πλοία της στο λιμάνι Ashdod του Ισραήλ, λόγω του πολέμου. Αν δει κανείς τον χάρτη θα καταλάβει τους φόβους της εταιρείας, καθώς βρίσκεται μόλις 25 μίλια από το Τελ Αβίβ και 31 μίλια από τη Γάζα.
Το συγκεκριμένο όμως λιμάνι είναι ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας καθώς αποτελεί πύλη για κάθε είδους εμπορεύματα που ταξιδεύουν από και προς το Ισραήλ και περιβάλλεται από εταιρείες logistics και αποθήκες του είδους που βρίσκονται σε άλλα κορυφαία λιμάνια σε όλο τον κόσμο. «Με τις βόμβες και τους πυραύλους να πετούν ξαφνικά στους ουρανούς της Γάζας και του νότιου Ισραήλ, η Evergreen Line αποφάσισε ότι δεν ήταν πλέον ασφαλές για το [πλοίο] «Ever Cozy» το [λιμάνι] Ashdod» λέει η Braw.
Αντίθετα, το πλοίο εκτράπηκε βορειότερα στο λιμάνι της Χάιφα στο βορειότερο άκρο του Ισραήλ, από όπου το φορτίο του έπρεπε με κάποιο τρόπο να βρει το δρόμο του προς τους προβλεπόμενους παραλήπτες.
Άλλες ναυτιλιακές εταιρείες και οι ασφαλιστές τους εξετάζουν επίσης τη σκοπιμότητα να καλούν ισραηλινά λιμάνια αυτή τη στιγμή λόγω της σύγκρουσης. Τα ισραηλινά ύδατα βρίσκονται ήδη στην κατηγορία υψηλότερου κινδύνου της ναυτιλίας και τώρα τα ασφάλιστρα κινδύνου είναι αυξημένα κατά αρκετές εκατοντάδες τοις εκατό.
Στα ύψη τα ασφάλιστρα
Αυτή τη στιγμή, το ασφάλιστρο κινδύνου πολέμου που καταβάλλεται από τις ναυτιλιακές εταιρείες για ένα πλοίο που πηγαίνει στο Ashdod έχει τυπικό επιτόκιο κεφαλαίου 0,65% της συνολικής αξίας του πλοίου.
Το λιμάνι της Τρίπολης της Λιβύης, ένας επίσης επικίνδυνος προορισμός- έχει ονομαστικό επιτόκιο 0,4%, το ίδιο ποσοστό που έχει τώρα η Χάιφα. Η Βεγγάζη και άλλα λιμάνια της Λιβύης έχουν σχετικά ονομαστικά επιτόκια 0,13 και 0,15%, αντίστοιχα. Τα λιμάνια Χουντάιντα και Σαλίφ της Υεμένης κοστίζουν 0,75%, ενώ τα λιμάνια του Άντεν και της Μουκάλα έχουν μόνο ονομαστικές τιμές 0,35%. Ακόμη και το λιμάνι της Μογκαντίσου στη Σομαλία είναι φθηνότερο από το Ashdod, στο 0,5%. Στην πραγματικότητα, μόνο τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας και της Ουκρανίας επιβαρύνονται με σημαντικά υψηλότερα ασφάλιστρα κινδύνου από το Ashdod, στο 1% της συνολικής αξίας του πλοίου.
Οι υψηλοί ισραηλινοί ναύλοι αντικατοπτρίζουν τον κίνδυνο να υποστούν βλάβη εμπορικά πλοία στα ισραηλινά ύδατα. «Κανείς δεν θέλει να μπει σε ένα λιμάνι και να μην μπορεί να βγει, όπως συνέβη στην Ουκρανία», είπε ο Νιλ Ρόμπερτς, γραμματέας της αμερικανικής Μικτής Επιτροπής Πολέμου, ενός ναυτιλιακού φορέα που ταξινομεί τα διεθνή ύδατα ανάλογα με τον κίνδυνο. Πράγματι, οι πλοιοκτήτες και οι ασφαλιστές έπρεπε να αναθεωρήσουν την εκτίμησή τους για την ικανότητα των ισραηλινών αρχών να διατηρήσουν τη χώρα ασφαλή.
«Αυτό που εξετάζουν οι ασφαλιστές και οι πλοιοκτήτες αυτή τη στιγμή είναι η ικανότητα του Ισραήλ να αποκρούει τις επιθέσεις», δήλωσε ο Σιμόν Λόκγουντ, της ναυτιλιακής WTW. «Το γεγονός ότι η Χαμάς κατάφερε να πραγματοποιήσει όλες αυτές τις επιθέσεις αυτόν τον μήνα έχει ήδη οδηγήσει σε αρκετές εκατοντάδες % αύξηση των πολεμικών ασφαλίστρων για ταξίδια προς τα λιμάνια του Ισραήλ».
Οι ναυτιλιακές εταιρείες ήδη μετακυλίουν το αυξημένο κόστος στους πελάτες τους, λέει η Braw. Μέχρι τις αρχές αυτής της εβδομάδας, μια σειρά από ναυτιλιακές εταιρείες είχαν προσθέσει επιπλέον χρεώσεις 50-100 $ ανά εμπορευματοκιβώτιο κανονικού μεγέθους. «Οι πλοιοκτήτες θα μεταφέρουν τον κίνδυνο στους πελάτες τους – έτσι λειτουργεί πάντα ο κίνδυνος πολέμου», δήλωσε ο Λόκγουντ.
Το πώς οι ναυτιλιακές εταιρείες και οι ασφαλιστές τους αξιολογούν τη σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χαμάς -και την προοπτική ενός ευρύτερου πολέμου στην περιοχή- έχει τεράστια σημασία για το Ισραήλ, σύμφωνα με το στέλεχος του American Enterprise Institute και αρθρογράφου του Foreign Policy. «Λόγω της θέσης του, το Ισραήλ εμπορεύεται σχεδόν αποκλειστικά μέσω θαλάσσιων οδών. Ωστόσο, ακόμη και πριν από τη σύγκρουση, η κλήση σε ισραηλινά λιμάνια ήταν περίπλοκη, ακόμη και πέρα από την ασφάλιση».
Όπως σημειώνει το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, σε ορισμένες περιπτώσεις, «τα πλοία έπρεπε να περιμένουν για εβδομάδες πριν εισέλθουν στο λιμάνι, με λειτουργικές ουρές έως και 60 πλοίων τη φορά». Ο ξαφνικά πολύ πραγματικός κίνδυνος πυραύλων και άλλων καταστροφών να χτυπήσουν πλοία στο Ashdod προσθέτει σε αυτά τα ήδη σημαντικά εμπόδια.
Ο Νετανιάχου τρομάζει τις ασφαλιστικές όχι τη Χεζμπολάχ
Τα χειρότερα όμως ακόμα δεν ήρθαν σύμφωνα με την Elisabeth Braw, καθώς υπάρχουν φόβοι ότι θα υπάρξει ανάμειξη της Χεζμπολάχ. «Αν εμπλακεί η Χεζμπολάχ από το νότιο Λίβανο, το επίπεδο απειλής για το λιμάνι της Χάιφα θα κλιμακωθεί αμέσως. Αν και δεν είναι άμεσος στόχος, ο κίνδυνος παράπλευρης ζημιάς στα πλοία και πιθανών λειτουργικών διαταραχών θα ήταν σημαντική ανησυχία», σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία ναυτιλιακών κινδύνων Dryad Global.
Υπενθυμίζεται ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει δηλώσει ότι εάν η Χεζμπολάχ εισέλθει στη σύγκρουση, «θα τη χτυπήσουμε με μια δύναμη που δεν μπορεί καν να φανταστεί, και το νόημα για αυτήν και το λιβανικό κράτος θα είναι καταστροφικό».
Ίσως όμως δεν είναι και τόσο σοφή αυτή προσέγγιση. Μπορεί να μην τρομάζει η Χεζμπολάχ από τα λόγια του Νετανιάχου αλλά η Elisabeth Braw είναι πεπεισμένη ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες και οι ασφαλιστές τους σίγουρα φοβούνται. «Μπορεί να είναι μην έντονα πολιτικές, αλλά οι υπηρεσίες τους είναι απαραίτητες για το Ισραήλ που εξαρτάται από τη ναυτιλία. Και αν καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ επικίνδυνο να πιάσουν τα ισραηλινά λιμάνια, η χώρα θα μπορούσε σύντομα να βρεθεί χωρίς τρόφιμα» καταλήγει η ειδική.
