Στη βάση εντελώς διαφορετικής φιλοσοφίας από αυτή που συζητείτο επί υπουργίας Ζέτας Αιμιλιανίδου, καθορίστηκε ο κατώτατος μισθός ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2023, με το Διάταγμα περί Κατώτατου Ορίου Μισθών.
Με την κατάρρευση των συλλογικών συμβάσεων, που μέχρι και το 2013 περίπου, θεωρούνταν ιδιαίτερα ισχυρές, καθιστώντας μη αναγκαίο και τον καθορισμό του κατώτατου μισθού, ξεκίνησε επί υπουργίας Ζέτας Αιμιλιανίδου η συζήτηση γύρω από το ποσό αλλά και τον τρόπο εφαρμογής του κατώτατου μισθού με στόχο την προστασία των χαμηλοαμοιβόμενων. Η πρόταση της τέως υπουργού η οποία περιλάμβανε την σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού στα €1036 εγκαταλείφθηκε και φαίνεται ότι τελικά η κυβέρνηση επέλεξε να συμπαραταχθεί με την εργοδοτική πλευρά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ευρωπαϊκή οδηγία για επαρκείς κατώτατους μισθούς εκδόθηκε από το Συμβούλιο στις 4 Οκτωβρίου 2022 και καθορίζει διαδικαστικό πλαίσιο για την προώθηση επαρκών κατώτατων μισθών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικότερα, στοχεύει στην προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών, στην προώθηση επαρκών επιπέδων νόμιμων κατώτατων μισθών και στη βελτίωση της πραγματικής πρόσβασης όλων των εργαζομένων στην προστασία με τη μορφή κατώτατου μισθού. Δυστυχώς, για τους εργαζόμενους, η οδηγία δεν προβλέπει συγκεκριμένο επίπεδο κατώτατου μισθού, αφήνοντας ουσιαστικά τα κράτη μέλη να ενεργήσουν κατά το δοκούν.
Στην Κύπρο, το σχετικό διάταγμα δημοσιεύτηκε, εν τέλει, στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 2 Σεπτεμβρίου 2022, βάζοντας τέλος στις συζητήσεις που βρίσκονταν ακόμη εν εξελίξει και αφήνοντας έντονα δυσαρεστημένες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι οποίες μέχρι και σήμερα εκφράζουν τη διαφωνία τους και διεκδικούν την αναθεώρηση του σχετικού διατάγματος προς όφελος των εργαζομένων.
Το γεγονός ότι το ποσό του κατώτατου μισθού καθορίστηκε χωρίς να προσδιορίζονται οι ώρες εργασίας, ουσιαστικά αφήνει τους εργαζόμενους ακόμη μία φορά, ανοχύρωτους απέναντι στην εργοδοτική πλευρά νομιμοποιώντας, κατά κάποιο τρόπο, την υπερωριακή απασχόληση χωρίς αμοιβή αλλά και συντηρώντας την αδικία που υπόκεινται οι ευάλωτες ομάδες των εργαζομένων.
Ύψος – αναπροσαρμογή Εθνικού Κατώτατου Μισθού
Ο κατώτατος μισθός από 1η Ιανουαρίου 2023 έχει οριστεί στα €940 για πλήρη απασχόληση. Στις περιπτώσεις εκείνες που ο εργοδοτούμενος δεν έχει συμπληρώσει 6 μήνες συνεχιζόμενης απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2023, ο μισθός καθορίστηκε στα €885 μέχρι τη συμπλήρωση 6 μηνών συνεχούς απασχόλησης, ενώ στις περιπτώσεις εργαζομένων με μερική απασχόληση ο κατώτατος μισθός προσαρμόζεται αναλόγως των ωρών εργασίας, οι οποίες όμως, όπως προαναφέρθηκε, δεν καθορίζονται στο σχετικό διάταγμα.
Στην βάση του Διατάγματος θεσπίζεται Επιτροπή αναπροσαρμογής του μισθού η οποία διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο και απαρτίζεται από 3 εκπροσώπους των εργαζομένων, 3 εκπροσώπους των εργοδοτών και 3 ανεξάρτητους ακαδημαϊκούς ή εγνωσμένου κύρους εμπειρογνώμονες, ειδικούς σε εργασιακά θέματα.
Η Επιτροπή, δύο μήνες πριν την εφαρμογή του μηχανισμού αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού, ο οποίος τίθεται σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2024, συντάσσει εισηγητική έκθεση που υποβάλλεται στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Ο Υπουργός, αφού λάβει υπόψη του τις απόψεις των μελών του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος επί της έκθεσης της Επιτροπής, υποβάλλει εισήγηση στο Υπουργικό Συμβούλιο για αναπροσαρμογή του ύψους του κατώτατου μισθού, περιλαμβανομένης και της εισήγησης για μηδενική αναπροσαρμογή.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι την 1η Ιουλίου 2022, 21 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ είχαν εθνικό κατώτατο μισθό. Οι χώρες της ΕΕ χωρίς εθνικό κατώτατο μισθό ήταν η Κύπρος, η Δανία, η Ιταλία, η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία. Οι μηνιαίοι κατώτατοι μισθοί ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών, από €363 στη Βουλγαρία έως €2313 στο Λουξεμβούργο.
Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, ταξινόμησε τα κράτη μέλη σε τρείς ομάδες στη βάση του ύψους των εθνικών ακαθάριστων μηνιαίων κατώτατων μισθών. Στην 1η ομάδα με εθνικό κατώτατο μισθό άνω των €1.500 το μήνα περιλαμβάνονται το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο, η Ιρλανδία, η Ολλανδία, η Γερμανία και η Γαλλία. Στα €1.646 ορίστηκε ο κατώτατος μισθός στη Γαλλία. Στη 2η ομάδα, με εθνικό κατώτατο μισθό, υψηλότερο από €1000 αλλά χαμηλότερο από €1500 το μήνα, βρίσκονται η Ισπανία και η Σλοβενία. Τέλος στην 3η ομάδα με εθνικό κατώτατο μισθό κάτω από 1.000 € το μήνα περιλαμβάνονται η Πορτογαλία, η Ελλάδα, η Μάλτα, η Λιθουανία, η Τσεχία, η Εσθονία, η Σλοβακία, η Πολωνία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Λετονία και η Βουλγαρία. Στην ομάδα αυτή έχει προστεθεί και η Κύπρος.
Πρωταρχικός στόχος του κράτους, αλλά και της νέας κυβέρνησης, θα πρέπει να είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού με τρόπο που να διασφαλίζει στους εργαζομένους αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και να ανταποκρίνεται στο ψηλό ρυθμό πληθωρισμού, στις υψηλές τιμές στα καύσιμα, στα ενοίκια και γενικότερα στο κόστος ζωής και διαβίωσης. Παράλληλα, θα πρέπει να συμβάλλει στη διασφάλιση της εφαρμογής των συμφωνημένων συλλογικών συμβάσεων αλλά και στην επέκταση της κάλυψης των εργαζομένων μέσω αυτών ενώ απαραίτητα χρειάζεται να εντατικοποιήσει τους ελέγχους έτσι ώστε να τερματιστούν οι αυθαιρεσίες των εργοδοτών σε βάρος των εργαζομένων.
Χρυσάνθη Λοΐζου
Μέλος Κεντρικής Επιτροπής
Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών
