Αύγουστος 1974. Ορατός ήταν ο κίνδυνος να σπάσει η αμυντική γραμμή και οι Αττίλες να ξεχυθούν στη Μεσαορία αποκόπτοντας τον κύριο δρόμο Λευκωσίας–Αμμοχώστου. Φορτώσαμε λίγα πράγματα στο αυτοκίνητο και φύγαμε βιαστικά από το Ακανθοχώρι οικογενειακώς, ακολουθώντας τη γνωστή διαδρομή προς το Λευκόνοικο, με προορισμό τη Λύση όπου υπηρετούσε ως δάσκαλος ο πατέρας μου και νοικιάζαμε σπίτι.
Μοναδική η ποικιλομορφία της τοπίου και η ιστορική κληρονομιά που αφήναμε πίσω μας. Η τοποθεσία Μερσινίκη στο Μπογάζι της Ακανθούς οριοθετούσε μια αρμονική αντίθεση: στα βόρεια τα πευκόφυτα δάση, οι λόφοι, οι κοιλάδες και η παραλιακή λωρίδα με το πράσινο της ελιάς και της χαρουπιάς και στο βάθος η καταγάλανη θάλασσα της Κιλικίας. Στη νότια πλευρά η απέραντη πεδιάδα της Μεσαορίας με το χρυσοκίτρινο πέπλο του σιταριού και του κριθαριού.
Είχαμε περάσει από την κωμόπολη του Λευκονοίκου αμέτρητες φορές αφού ήταν η πύλη της περιοχής της Ακανθούς προς το υπόλοιπο νησί. Η βασίλισσα της Μεσαορίας έσφυζε από ζωή. Όμως εκείνο το αυγουστιάτικο πρωινό τα πάντα ήταν αλλιώτικα – ο χωροχρόνος μαρμάρωσε, η φύση βουβάθηκε. Δεν υπήρχε ψυχή, το Λευκόνοικο είχε εκκενωθεί. Ο μόνος ήχος, το μόνο σημάδι ζωής μα και θανάτου ήταν τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη τα οποία παρακολουθούσαμε με τρόμο να διασχίζουν τον ουρανό πάνω από τα κεφάλια μας. Λίγο μετά το Λευκόνοικο αντικρίσαμε μια συστάδα δέντρων όπου μια ομάδα στρατιωτών είχε μπλοκάρει το δρόμο. Δεν ξέραμε καν εάν οι στρατιώτες ήταν Τούρκοι. Η ανακούφιση μας ήταν μεγάλη όταν διαπιστώσαμε ότι ήταν δικοί μας στρατιώτες.
Οι ιστορικοί Δήμοι του Λευκονοίκου και της Ακανθούς λάμπρυναν το στερέωμα της κυπριακής υπαίθρου ως εμπορικά, οικονομικά, πνευματικά, πολιτιστικά και αθλητικά κέντρα, γέννησαν άξια τέκνα, ανθρώπους του μέτρου, ηθικούς, φιλομαθείς, πνευματικούς και πεπαιδευμένους, με ανεπτυγμένο το αίσθημα της κοινωνικής προσφοράς και της αγάπης προς τον πλησίον, ηρωομάρτυρες και αγωνιστές της ελευθερίας της πατρίδας. Λευκονοικιάτες και Ακανθιώτες επιστήμονες διέπρεψαν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.
Καινοτομία είναι ο συνδυασμός στοιχείων. Η απεραντοσύνη του χώρου, η απαράμιλλη ομορφιά του τοπίου, το μη γραμμικό περιβάλλον, η ποικιλομορφία, η μακραίωνη ιστορία και η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά πολλαπλασίασαν τη συνδυαστική δύναμη και αύξησαν τις πιθανότητες επίτευξης καινοτομικών αποτελεσμάτων. Απ’ τη μια η κομβική τοποθεσία του Λευκονοίκου όπου ήταν συγκεντρωμένες οι περισσότερες κυβερνητικές υπηρεσίες που εξυπηρετούσαν τα γύρω χωριά. Απ’ την άλλη η γεωγραφική απομόνωση της Ακανθούς που δημιουργούσε τεράστιες προκλήσεις. Όλα αυτοί οι παράγοντες, οι συνέργειες και οι αλληλεπιδράσεις ενίσχυσαν τη δημιουργικότητα και την ικανότητα καινοτομίας των κατοίκων της περιοχής.
Η καινοτομία σε όλες τις εκφάνσεις της ήταν παρούσα σχεδόν στα πάντα:
Από τον Λευκό Οίκο και το έργο του εθνικού μας ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη, τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Θεόδουλο Καλλίνικο, τον Αρχηγό των επαναστατών Κυπρίων το 1426 ρήγα Αλέξη, τον Υπουργό Παιδείας Λυκούργο Κάππα, τα Λευκονοικιάτικα Υφαντά, την Τσιπόπιτα, το Παραδοσιακό Οφτόν, την πρώτη αλωνιστική σε όλο το νησί, την πρώτη Συνεργατική Εταιρεία (και τράπεζα) στην Κύπρο που ιδρύθηκε το 1909, την πρώτη Παγκύπρια Γεωργική Έκθεση που έγινε στο Λευκόνοικο το 1920, την Ανωτέρα Σχολή από τέλη της δεκαετίας του 1930 που μετεξελίχτηκε σε Καμίντζειο Ανωτέρα Σχολή και μετά σε Ελληνικό Γυμνάσιο Λευκονοίκου.
Μέχρι την Αλκάνθου Κώμη και τον πρώτο βαρύτονο στην Όπερα της Βόννης για τριάντα χρόνια Πιερή Ζαρμά, τον ιδρυτικό πατέρα του Ανοικτού Πανεπιστημίου στο Ηνωμένο Βασίλειο Αναστάσιο Χριστοδούλου, τον Υπουργό Οικονομικών Σίμο Βασιλείου, την έγχρωμη λαϊκή ξυλογλυπτική, την εκκλησία του Χρυσοσώτηρα (ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής), τον τρόπο παραγωγής των περίφημων τυριών της Ακανθούς από αιγινό γάλα και το πρώτο υδραυλικό ελαιοπιεστήριο στο νησί που απέκτησε η Ακανθού το 1907. Στην Ακανθού λειτούργησε το πρώτο άτυπο λαϊκό πανεπιστήμιο, με την οργάνωση διαλέξεων, και την πρόσκληση πολλών αξιωματούχων και ειδικών, να μιλήσουν και να επιμορφώσουν τους κατοίκους.
Η καλλιέργεια και ενίσχυση του μη γραμμικού τρόπου σκέψης στην περιοχή Λευκονοίκου – Ακανθούς κατά την περίοδο 1900 έως 1974 επιτάχυνε την ανάπτυξη καινοτόμων πρακτικών και μεθόδων σε όλους τους τομείς. Οι νέες καινοτομίες δομούνται μέσα από το δημιουργικό συνδυασμό στοιχείων και από τους τέσσερεις βασικούς τύπους καινοτομίας: καινοτομία προϊόντος, καινοτομία διαδικασιών, οργανωσιακή καινοτομία και επικοινωνιακή καινοτομία. Η συνδυαστική δύναμη της ολιστικής, πολυπαραμετρικής αυτής προσέγγισης πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες επίτευξης καινοτομικών αποτελεσμάτων.
Σήμερα έχουμε περισσότερες ασυμμετρίες. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός μιας νέας καινοτομίας πρέπει να είναι τέτοιος που να της επιτρέπει να τροποποιήσει την έκθεσή της ανάλογα ώστε να αξιοποιήσει τις θετικές ασυμμετρίες (ανοιχτή σε ευκαιρίες) και να αποφύγει τις αρνητικές ασυμμετρίες (κλειστή σε κινδύνους). Η διττή αυτή στρατηγική μπορεί να: α) Βοηθήσει τους Οργανισμούς να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την πολυπλοκότητα, την μεταβλητότητα, τις ασύμμετρες αβεβαιότητες, τα εκρηκτικά ρίσκα και τις πολλαπλές κρίσεις της νέας εποχής και β) ενισχύσει την ανθεκτικότητα της κοινωνίας.
Θερμά συγχαρητήρια στην άξια Δήμαρχο Λευκονοίκου Ζήνα Λυσανδου-Παναγίδη, σε όλα τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου και στο Προσφυγικό Σωματείο ‘Το Λευκόνοικο’ για την πολύπλευρη και πολυσήμαντη προσφορά τους. Το Συνέδριο ‘Το Λευκόνοικο από την αρχαιότητα έως σήμερα’ που πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στη Λευκωσία δίνει ζωή και ελπίδα στη μαρμαρωμένη βασίλισσα της Μεσαορίας.
Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα επίσης να συγχαρώ τον Δήμο Ακανθούς, το Προσφυγικό Σωματείο Ακανθούς και όλα τα οργανωμένα σύνολα της κοινότητας για το αξιόλογο έργο που επιτελούν. Μεταξύ άλλων, η διοργάνωση σειράς Επιστημονικών – Λαογραφικών Συνεδρίων για την Ακανθού διατηρεί άσβεστο τον πόθο για επιστροφή στη γενέθλια γη, εκεί που σμίγουν θρύλοι και ιστορία… όπως το οραματίστηκε ο παιδαγωγός-λογοτέχνης Παντέλης Παντελίδης.
Νίκος Γ. Σύκας
Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
