Ήρθε «για πρώτη μάλιστα φορά εις Κύπρον» για να αποχαιρετίσει προσωπικά τον πολυφίλητο αδερφό, συλλειτουργό και προσωπικό του φίλο, ανέφερε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, Βαρθολομαίος στην αποχαιρετιστήρια ομιλία του μετά την εξόδιο ακολουθία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β, της οποία προέστη.
Αφού έδωσε τις τελευταίες του νουθεσίες και συμβουλές, αφού ευλόγησε αρχιερατικώς και ευχήθηκε πατρικώς στους συνεργάτες του, το ποίμνιό του, τον λαό και τους άρχοντες του πολύπαθου νησιού του, παρέδωσε ειρηνικώς το πνεύμα του στον αρχηγό της ζωής και επίσκοπο των ψυχών υμών, Κύριο Ιησού Χριστόν, και «προσετεθη στους αοιδήμους προκατόχους του», σημείωσε.
Η Κύπρος σήμερα «δακρύουσα βοά», ανέφερε λέγοντας ότι «σκότος κάλυψε τον αρχιεπισκοπικό θρόνο» με τον χαμό του. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης χαρακτήρισε τον εκλιπόντα ως «γενναίο στρατιώτη της εκκλησίας, μέγα και επίσημον κριόν της ποιμαντορίας», συνετό και σώφρονα χειριστή των εκκλησιαστικών και διεκκλησιαστικών πραγμάτων, ανίστατον φύλακα των πατρίων, τον φιλόστοργο πατέρα πάντων, τον ευπροσήγορο, ελεήμονα και φιλάνθρωπο, «όντως αξιομακάριστο Χρυσόστομο».
Πολλαπλασίασε «το τάλαντο και εφάνη πιστός, επαρκής και δημιουργικός» σε κάθε βαθμίδα ιερατίας και ως ηγούμενος της Ιεράς Μονής Νεοφύτου και ως Μητροπολίτης Πάφου και ο Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής καιι Πάσης Κύπρου, πρόσθεσε, «και λάμπρυνε την ιερατική ευκοσμία» και την περίδοξον ποιμαντική αποστολή που του έδωκε ο Θεός με προσωπική αρετή, με θεοφιλείς αγώνας, με ιστορικά βήματα και πολύ αξιόλογα επιτεύγματα».
Ρηξικέλευθος εν πολλοίς αποκατέστησε το κανονικό, διοικητικό σχήμα της εκκλησίας της Κύπρου με την ανασύσταση των βυζαντινών επαρχιών μετά από 8 ολόκληρους αιώνες, όταν είχαν καταργηθεί επί φραγκοκρατίας, όπως σημείωσε, τις οποίες και ονομάτισε. Σημείωσε επίσης την ίδρυση της Θεολογικής Σχολής που ήταν όραμα γενεών και έπραξε ο Αρχιεπίσκοπος «κατόπιν πολλών κόπων και θυσιών» και το χαρακτήρισε πολύτιμο διαμάντι. Έκανε επίσης αναφορά στον ΜΚΟ Φιλοκαλία που ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος είχε συστήσει, «τρανό δείγμα της αγάπης του προς τους δυσπραγούντες, τους νέους, την θρησκευτική, πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά της Κύπρου». Υπογράμμισε δε την αποκατάσταση της μισθοδοσίας του κλήρου της Κύπρου εν καιρώ του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης μίλησε για «γνωστές τραγικές περιπέτειες» που άνοιξαν τον δρόμο σε «πρωτοφανείς ιεροσυλίες» το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα σε μονές και εκκλησίες του «κυπριακού βορρά», ώστε ιερά σκεύη, ιστορικά εικονίσματα, τοιχογραφίες κι άλλα που κατέληξαν σε διάφορους κλεπταποδόχους και οίκους παράνομων δημοπρασιών ανά τον κόσμο. «Ο μακαριστός αδερφός παρακολούθη άγρυπνος» είπε, και κατόρθωσε να εντοπίσει αρκετά, να τα αγοράσει και να τα φέρει στην Κύπρο.
Ως οικουμενικός πατριάρχης, συνέχισε, οφείλει να υπογραμμίσει την μεγάλη αγάπη του Αρχιεεπισκόπου προς την μαρτυρική εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και την φιλότιμη και αδιάκοπη συμπόρευσή του με αυτή «εις την οδό του μαρτυρίου και της μαρτυρίας της». Σε κάθε βήμα μας ήταν πλησίον μας με γενναιότητα, δήλωσε με τρεμάμενη φωνή ο Οικουμενικός Πατριάρχης.Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφέρθηκε στην επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου το 2010 «στο σεπτόν κέντρο αψηφίσας οποιαδήποτε δυσκολία».
Κατά την επίσημη ειρηνική επίσκεψή του, δια του πρωθυιεραρχικού συλλείτουργου στην ιστορική μονή Ζωοδόχου Πηγής Βαλουκλή,, είχαν, είπε ο Πατριάρχης, την ευκαιρία «να υπογραμμίσουμε από κοινού κατά τον πλέον επίσημο τρόπο τους ιερούς, βαθυτάτους και ακαταλύτους δεσμούς που συνδέουν τις δύο εκκλησίας».
Κατά την τελική φάση προετοιμασίας της Συνόδου της Ορθοδοξίας και κατά τη διάρκειά των εργασιών της,, σημείωσε, η παρουσία και συμβολή του Αρχιεπισκόπου υπήρξε πολύτιμη και σε ορισμένες περιπτώσεις καθοριστική. Εκεί έδειξε τις διαστάσεις της αγάπης του προς την εκκλησία, το γνήσιο πατερικό του φρόνημα και την έντιμο αφοσίωσή του στον Συνοδικό θεσμό, τόνισε. «Υπήρξε δε και ένθερμος υποστηρικτής των θέσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου εις ώρας σάλου και προσκομμάτος. Πράγμα για το οποίο του είμεθα ειλικρινώς ευγνώμονες», είπε.
Συνεχίζοντας, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είπε ότι «ανεξίτηλος θα παραμείνει εις την μνήμην μας η τελευταία επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου εις την πόλη του Κωσταντίνου το 2020 και το συλλείτουργό μας κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Εξήραμε τότε την ποιμαντική αυτού ευαισθησία, τη σοφία, τον δυναμισμό και την παρρησία με τας οποία διακονεί τον εμπεπιστευμένο αυτόν άνωθεν λαό του Θεού. το οξύ αισθητήριό του για τα σημεία των καιρών και τον αποκαλέσαμε ανύστακτο φύλακα της πανιέρου κοινής κληρονομίας της ορθοδοξίας. Ο Αρχιεπίσκοπος μας έδωσε πολλάς αφορμάς δια να δοξολογήσουμε το όνομα του Θεού επειδή εχαρίσατο εις τον λαό του τον σπουδαίο αυτόν εκκλησιαστικό άνδρα».
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ανέφερε, επίσης, «είναι και δια έναν ακόμα λόγο εύγνωμων προς αυτόν όπως εξίσου και προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου η οποία ενέκρινε τη σχετική θερμή εισήγηση του και μας παραχωρήθηκε φιλαδέλφως το ωραίο κτήριο στις Βρυξέλλες» αντιπροσωπείας της Κύπρου.
Το όνομα σου θα παραμείνει πάντοντε εις τα δέλτας της μνήμης, είπε, επίσης.
