Είναι γεγονός ότι, μέχρι λίγες βδομάδες προηγουμένως, σχεδιάζαμε να ανοίξουμε τη συζήτηση για την επόμενη μέρα της κυπριακής οικονομίας, μετά από δύο χρόνια πρωτόγνωρης πανδημίας, με τα πολλαπλά προβλήματα που συσσώρευσε σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Στόχος μας ήταν η επιστροφή στην κανονικότητα που μετά από τόσους μήνες τείνουμε να λησμονήσουμε.
Κανείς μας όμως δεν πίστευε ότι, η ανθρωπότητα και ειδικότερα η Ευρώπη, θα ταλανιζόταν τόσο βάναυσα από όλα όσα τις τελευταίες βδομάδες συμβαίνουν στην Ουκρανία από την εκεί εισβολή της Ρωσίας και τον πόλεμο που μαίνεται ακατάπαυστα. Νοείται ότι, οι σκέψεις και η συμπάθεια μας βρίσκονται στο δοκιμαζόμενο ουκρανικό λαό, στους αμάχους και σε όλους όσοι υποφέρουν από το πολεμικό μαρτύριο. Είναι φαντάζομαι ευχή όλων μας, όπως ο πόλεμος σταματήσει το συντομότερο δυνατόν.
Λόγω του μεγέθους των αντιμαχόμενων μερών σε πολιτικό, εμπορικό και επιχειρηματικό μέτρο, τα συνεπακόλουθα και οι επιπτώσεις του πολέμου αυτού είναι προϊόν εξαγωγής πέραν της Ευρωπαϊκής ηπείρου και σε πολλές άλλες χώρες της υδρογείου, ιδιαίτερα δε με την επιβολή κυρώσεων και περιοριστικών μέτρων σε βάρος της Ρωσίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Καναδά, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες, καθώς και με τα αντίμετρα που εφαρμόζει η ίδια η Ρωσία εναντίον των χωρών αυτών. Φαίνεται να εισερχόμαστε σε μια περίοδο αβεβαιότητας και ψυχρότητας, στην οποία ο ορίζοντας από πολιτική, οικονομική και κοινωνική σκοπιά φαντάζει θολός.
Η Κύπρος, λόγω των διαχρονικών δεσμών σε εμπορικό, επιχειρηματικό και επενδυτικό επίπεδο και με τις δύο αυτές χώρες, νιώθει ίσως τον καπνό από τις εκρήξεις να είναι πολύ κοντά της. Παρόλο που το θέατρο της μάχης βρίσκεται μακριά, εν τούτοις η αίσθηση που έχουμε είναι ότι, αυτό μάλλον συμβαίνει στην πίσω αυλή μας. Η εξάρτηση σε σημαντικό βαθμό της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας μας προς τη Ρωσική αγορά εδώ και πολλά χρόνια επιβαρύνει έτι περαιτέρω τις επιπτώσεις στην Κυπριακή οικονομία αυτή τη στιγμή.
Η κατανοητή και αναγκαστική εφαρμογή των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, λαμβάνοντας υπόψη και τον 5ο κύκλο κυρώσεων που επιβλήθηκε πολύ πρόσφατα, έχει προκαλέσει τριγμούς σε διάφορους κλάδους του οικονομικού μας οικοσυστήματος, αφού επηρεάζονται αμέσως οι κινητήριοι του τομείς όπως: των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, του εμπορίου, του τουρισμού, της ναυτιλίας, της ενέργειας, των επενδύσεων και ίσως των κατασκευών. Αυτά, σε συνδυασμό και με τις αλυσιδωτές προεκτάσεις που αναμένεται να υπάρξουν και σε άλλους επιμέρους τομείς και με τη συνεχιζόμενη αύξηση του πληθωρισμού, θα φέρουν το οικονομικό σύστημα της χώρας ενώπιον νέων, πολύ σοβαρών, προκλήσεων που αναπόφευκτα θα επιφορτίσουν τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και κράτος με περισσότερα βάρη.
Ταπεινή μου προσωπική εκτίμηση είναι ότι, το μέγεθος της οικονομικής αναταραχής θα μετρηθεί σε παγκόσμια κλίμακα: αλλού με έντονες πληθωριστικές τάσεις, αλλού με τάσεις ύφεσης και αλλού με ελλείψεις σε βασικές πρώτες ύλες, ενέργεια και άλλα αγαθά και προϊόντα. Ευχή μου είναι η αντιμαχία αυτή να περιοριστεί και να μην επεκταθεί σε άλλες γεωγραφικές περιοχές ή να ξυπνήσει πάθη και προκαταλήψεις περασμένων δεκαετιών.
Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, η διαμάχη που παρακολουθούμε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας δεν υποθάλπεται μόνο από στρατιωτικά ή επεκτατικά κίνητρα, αλλά και από πολιτικά, γεωστρατηγικά και οικονομικά ελατήρια. Ενδεχομένως το διακύβευμα σήμερα να είναι η δια της βίας αναθεώρηση της παγκοσμιοποίησης, ο διαμερισμός ζωνών επιρροής, ο έλεγχος των φυσικών πόρων και των πηγών ενέργειας μαζί με τις υδάτινες διαδρομές και η υπερίσχυση νομισμάτων έναντι άλλων.
Η Κυπριακή οικονομία καλείται να μετρήσει τις αντοχές της για άλλη μια φορά τα τελευταία χρόνια, και να καθορίσει την πορεία της σε βραχυπρόθεσμο τουλάχιστον ορίζοντα, μιας και δεν υπάρχει η επιλογή της αυτόματης αναπροσαρμογής στα νέα δεδομένα όπως αυτά διαμορφώνονται. Η Κύπρος βρίσκεται σε μια ανηφόρα από το 2013 και εντεύθεν και απλά οι επιπτώσεις της κρίσης από τον πόλεμο στην Ουκρανία έρχονται να προστεθούν στα ήδη συσσωρευμένα προβλήματα και αδυναμίες της οικονομίας.
Όλα τα πιο πάνω συνηγορούν ότι, η αναθεώρηση του οικονομικού και επιχειρηματικού μοντέλου της Κυπριακής οικονομίας είναι επιτακτική, άμεση και απαραίτητη για την επιβίωση της. Θα απαιτηθεί ίσως να πάμε πίσω στον πίνακα και να ξανασχεδιάσουμε ή έστω να αναθεωρήσουμε τα πλάνα και τη στρατηγική μας, να επανακαθορίσουμε προτεραιότητες και να προβούμε σε συντεταγμένη αναδιάρθρωση πόρων και μέσων. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι, υπό το φως όλων των διεθνών εξελίξεων, για να συνεχίσει η Κύπρος να αποτελεί κέντρο παροχής υπηρεσιών σε διεθνές επίπεδο επιβάλλεται προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και να αναπροσαρμόσει την παλέτα των παρεχόμενων υπηρεσιών της.
Ήρθε η ώρα να επιταχύνουμε τον μετασχηματισμό της οικονομικής και λειτουργικής δομής του Κράτους και της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ένας μετασχηματισμός ο οποίος θα εδράζεται στην εφαρμογή προηγμένης τεχνολογίας και ψηφιακών λύσεων, σε απλοποιημένα, αποτελεσματικά και χρηστά διοικητικά συστήματα, στην καινοτομία, στην προώθηση της ανταγωνιστικότητας, της ευελιξίας και της ανθεκτικότητας του οικονομικού οικοδομήματος.
Γνωρίζουμε προς τα πού ρέπει το διεθνές κανονιστικό πλαίσιο, ας μην περιμένουμε να μας το επιβάλουν. Έχουμε μια μοναδική ευκαιρία, μέσα από τη συναίνεση και τη συνεργασία όλων των φορέων, να επανατοποθετήσουμε στον παγκόσμιο χάρτη τη μικρή Κύπρο, έστω και αν θα χρειαστεί να περάσουμε πρόσκαιρα μέσα από τις συμπληγάδες που ορθώνονται κυκλώπειες μπροστά μας.
Είναι μια ευκαιρία αφενός να διορθωθούν προηγούμενα λάθη και, αφετέρου, να εκσυγχρονιστούμε και να προετοιμαστούμε κατάλληλα για το αύριο και τις νέες πραγματικότητες που καλούμαστε να διαχειριστούμε.
Μας παρουσιάζεται επίσης η ευκαιρία να ανατρέψουμε παραδοσιακές και παρωχημένες ίσως αντιλήψεις, και, χωρίς να παίρνουμε οτιδήποτε πλέον ως δεδομένο, να σκεφτούμε «έξω από το κουτί» και τα τετριμμένα, πιο ριζοσπαστικά, πιο ρηξικέλευθα, μακριά από τη ζώνη άνεσης μας, με σκοπό να δημιουργήσουμε πρόσθετη και διαρκή αξία και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για τη χώρα.
Έχουμε μπροστά μας ένα ψηλό και απότομο βουνό να ανεβούμε, στο χέρι μας είναι να μπουν οι βάσεις για να καταφέρουμε να φτάσουμε όσο πιο ομαλά γίνεται στο αντιπρανές. Μέσα στους σωρούς από προκλήσεις, υπάρχουν και οι ευκαιρίες. Θα πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου και το αρχαιοελληνικό απόφθεγμα όμως «συν Αθηνά και χείρα κίνει».
Όλα όσα βρίσκονται ενώπιον μας σήμερα αποτελούν απτή απόδειξη πόσο ρευστή και ευμετάβλητη είναι η διεθνής οικονομική και πολιτική σκηνή και πόσο απαραίτητο είναι να εγκαθιδρύσουμε στιβαρά και ανθεκτικά θεμέλια για ένα ευπροσάρμοστο και ευέλικτο οικονομικό και επιχειρηματικό μοντέλο ανάπτυξης, εμπλουτισμένο με ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο δραστηριοτήτων, οικονομικών τομέων και δράσεων, ως επίσης διεθνών συνεργασιών και συμμαχιών, ενισχύοντας έτσι τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας και προσβλέποντας σε ένα αειφόρο μέλλον.
Κυριάκος Ιορδάνου
Γενικός Διευθυντής ΣΕΛΚ
