της Gillian Tett
Όταν έχεις αμφιβολίες, να επιμένεις. Αυτός είναι ένας τρόπος για να παρουσιάσει κανείς το τρέχον μήνυμα του προέδρου της Federal Reserve, Jay Powell.
Στην αρχή της περασμένης εβδομάδας υπήρχε έντονη φημολογία ως προς το αν το προτεινόμενο από την κυβέρνηση Biden σχέδιο τόνωσης ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων θα εκτοξεύσει τον πληθωρισμό- αναγκάζοντας έτσι την Fed να περιορίσει σύντομα τη χαλαρή νομισματική πολιτική της. Ωστόσο, σε ομιλία του στο Economic Club της Νέας Υόρκης την Τετάρτη, ο Powell απέκλεισε μετ’ επιτάσεως το ενδεχόμενο αυτό. Αντιθέτως, τόνισε πως η Fed χρειάζεται να διατηρήσει μια «υπομονετικά διευκολυντική» στάση πολιτικής μέχρις ότου η οικονομία φτάσει στην «πλήρη απασχόληση» και ο πληθωρισμός τρέξει για καιρό πάνω από το 2%.
Σημείωσε επίσης πως κανένα από αυτά δεν θα συμβεί σύντομα. Σε απλή γλώσσα, αυτό σημαίνει πως το ουσιαστικά δωρεάν χρήμα ήρθε για να μείνει για πολύ καιρό ακόμα, ασχέτως των συζητήσεων περί πληθωρισμού. Θα περάσουν χρόνια, όχι μήνες, για να αλλάξει η νομισματική πολιτική.
Είναι αυτό λάθος; Νομίζω πως ναι. Όχι επειδή είμαι αντίθετη στην ιδέα της ριζοσπαστικής νομισματικής πολιτικής ή των εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων γενικά. Η Fed ορθά εφάρμοσε την ποσοτική χαλάρωση μετά την κρίση του 2008 για να αποσοβήσει τον κίνδυνο της μεγάλης ύφεσης. Το ίδιο και όταν ξέσπασε πέρυσι η Covid-19. Και ενώ θα προτιμούσα να δω λίγο υψηλότερα επιτόκια τώρα, η τρέχουσα πολιτική μπορεί οριακά να δικαιολογηθεί από τον χαμηλό πληθωρισμό: τον Ιανουάριο οι τιμές καταναλωτή παρέμειναν αμετάβλητες για δεύτερο μήνα.
Αυτό που με ανησυχεί, όμως, είναι τα σήματα που στέλνει η Fed για το μέλλον. Οι προηγούμενες γενιές κεντρικών τραπεζιτών θεωρούσαν πως ήταν ανόητο να δίνονται υπερβολικά ακριβή σήματα αναφορικά με την μελλοντική πολιτική, καθώς αυτό είτε θα έδενε τα χέρια τους ή θα ενθάρρυνε τον εφησυχασμό της αγοράς, ή και τα δύο.
Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία, οι κεντρικοί τραπεζίτες ξεκίνησαν να εμφανίζουν ένα πλαίσιο για το πώς θα αντιδράσουν σε μελλοντικά οικονομικά δεδομένα, ελπίζοντας πως αυτό θα μείωνε την πιθανότητα σοκ στην αγορά, καθώς θα δημιουργούσε μεγαλύτερη προβλεψιμότητα.
Αυτό ήταν λογικό. Αλλά η Fed έχει πάει τώρα αυτό το λεγόμενο «forward guidance» σε άλλο επίπεδο, που φαίνεται επικίνδυνο. Τον τελευταίο χρόνο, ιδίως, οι αξιωματούχοι της Fed έχουν αφήσει να εννοηθεί πως η πολιτική θα παραμείνει αμετάβλητη μέχρι τα τέλη του 2022, αν όχι και πέραν αυτού. Αυτό σημαίνει πως η πολιτική φαίνεται να μην εξαρτάται μόνο από τα δεδομένα, αλλά και από τον χρόνο –και αφού η κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να γνωρίζει και τα δύο (αν δεν έχει τη μαγική δύναμη της τέλειας προορατικότητας), αυτή η αίσθηση της εξάρτησης από τον χρόνο διαμορφώνει τις συμπεριφορές των επενδυτών.
Όπως φαίνεται, ο Powell θέλει να το διορθώσει αυτό. Έχει πει και άλλη φορά πως θέλει η πολιτική να εξαρτάται από τα δεδομένα και, την Τετάρτη, δεν ανέφερε ακριβή ημερομηνία για το πότε θα πρέπει να αλλάξει η πολιτική, επικαλούμενος αντίθετα στόχους όπως η «πλήρης απασχόληση» και ο πληθωρισμός άνω του 2% ως εναύσματα για μια αλλαγή πολιτικής.
Όμως αυτοί είναι σχετικά ασαφείς στόχοι. Και επίσης είναι κινούμενοι στόχοι. Την Τετάρτη, ο Powell τόνισε επίσης πως το 2% δεν είναι πια το άνω όριο για τον πληθωρισμό, αλλά ένας μέσος στόχος, κάτι που σημαίνει πως θέλει ο πληθωρισμός να υπερβεί το ποσοστό αυτό για κάποιο διάστημα.
Για τους επενδυτές, η εξάρτηση από τα δεδομένα είναι έτσι διακριτική και ισοδυναμεί με την εξάρτηση από τον χρόνο. Και αφού οι επενδυτές πάντα θέλουν βεβαιότητα για το μέλλον -ακόμα περισσότερο απ’ ότι θέλουν χαμηλά επιτόκια- αυτό έχει καλλιεργήσει τη φημολογία. Εξ ου και η εκτίναξη στα ύψη των τιμών assets όπως το bitcoin ή η έκρηξη που σημειώνουν οχήματα της αγοράς όπως ειδικού τύπου εταιρικά σχήματα SPAC (special purpose acquisition companies).
Τα «περιστέρια» μπορεί να απαντήσουν πως αυτή η «μανία» της αγοράς είναι ένα τίμημα που αξίζει να πληρωθεί για να αναθερμανθεί η οικονομία –κάτι που, όπως τόνισε ο Powell την Τετάρτη, βοηθά τους φτωχούς. Οι αξιωματούχοι της Fed φοβούνται επίσης πως οι προληπτικές προσπάθειες να σπάσει η φούσκα της αγοράς θα ξαναδημιουργήσουν ένα «taper tantrum» -την αναταραχή που έφερε στην αγορά η νύξη που άφησε το 2013 ο τότε πρόεδρος της Fed, Ben Bernanke, πως το QE μπορεί να τελειώσει.
Ο Powel δεν ανέφερε τη λέξη «taper» (ελάττωση) την Τετάρτη. Ωστόσο, το φάντασμα της εμπειρίας του Bernanke οπωσδήποτε τον στοιχειώνει. Όπως είπε πριν από τρία χρόνια, με μια συγκινητική ειλικρίνεια, «το taper tantrum άφησε σημάδια σε όλους όσους εργάζονταν στην Fed την περίοδο εκείνη».
Η ειρωνεία με την τρέχουσα πολιτική της Fed είναι πως ακόμα και αν ο Powell ελπίζει να βοηθήσει τους φτωχούς της Αμερικής, το φθηνό χρήμα στην πραγματικότητα αυξάνει την ανισότητα καθώς αυξάνει την αξία των περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν οι πλούσιοι. Μια ακόμα ειρωνεία είναι πως οι προσπάθειες του Powell να αποφύγει ένα taper tantrum τώρα, θα δημιουργούσε ένα μεγαλύτερο αργότερα. Ο Powell φαίνεται πως είναι σε θέση να το αναγνωρίζει αυτό.
Τον Μάρτιο του 2013, για παράδειγμα, όταν ο Powell ήταν ένα σχετικά νέο μέλος του συμβουλίου ορισμού πολιτικής της Fed, προειδοποίησε τον Bernanke πως η αποτυχία της Fed να σηματοδοτήσει ένα τέλος στην υπερβολικά χαλαρή νομισματική πολιτική ωθεί τους επενδυτές να βάζουν επικίνδυνα ριψοκίνδυνα στοιχήματα.
Τότε, τον Ιούνιο εκείνης της χρονιάς, υποστήριξε πως ενώ μια απότομη αλλαγή στην πολιτική θα μπορούσε να πυροδοτήσει αναταράξεις στην αγορά, θα ήταν επίσης καταστροφικό «αν οι επενδυτές συμπεράνουν πως αναβάλλεται επ’ αόριστον η σοβαρή εξέταση της μείωσης (του QE)». Όπως είπε, σύμφωνα με τα πρακτικά, «βρισκόμαστε σε μια κατάσταση εδώ όπου είμαστε στην στέγη και δεν υπάρχει δρόμος ελεύθερος κινδύνου. Πρέπει να πηδήξουμε».
Θα πρέπει να ακολουθήσει αυτή τη συμβουλή. Δεν θα υποστήριζα πως η Fed χρειάζεται να «πηδήξει» και να προχωρήσει αμέσως σε σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής ή να απειλήσει πως θα το πράξει· το taper tantrum του 2013 δείχνει τον κίνδυνο μιας απότομης και άτσαλης κουβέντας.
Ωστόσο, ο Powell χρειάζεται να βρει μια σκάλα για να κατέβει από τη «στέγη». Θα πρέπει να «ανοίξει τρύπα» στις υποθέσεις πως το φθηνό χρήμα θα υπάρχει επ’ αόριστον ή πως η πολιτική της Fed είναι μονόδρομος. Αλλιώς οι προσπάθειές του να διώξει τα φαντάσματα του 2013 θα εξαπολύσουν τελικά ένα νέο τέρας, υπό τη μορφή μιας μεγαλύτερης αναταραχής στην αγορά, πολύ πιο βλαπτικής από την τελευταία –ιδιαίτερα αν οι επενδυτές έχουν ξεγελαστεί και νομίζουν πως η Fed δεν θα κάνει ποτέ το άλμα.
Πηγή: euro2day.gr
