Του Ξενή Χ. Ξενοφώντος*
- Ώρα να οικοδομήσουμε αντικαταναλωτική συνείδηση θέτοντας φραγμούς στις κερδοσκοπικές ορέξεις των γερακιών του εύκολου πλουτισμού
Σκηνές αλλοφροσύνης βιώσαμε τις τελευταίες ημέρες, είτε ζωντανά, είτε μέσω των εικόνων της τηλεόρασης και των μηνυμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αφoρμή την λεγόμενη Black Friday. Αγχωμένοι πολίτες σχημάτιζαν ουρές από τα μεσάνυχτα μέχρι τα χαράματα σε υπεραγορές και πολυκαταστήματα με στόχο να πετύχουν την αγορά καταναλωτικών προιόντων στην επιθυμητή τιμή. Ο καταναλωτικός οίστρος ανεβαίνει στα ύψη την τελευταία Παρασκευή Νοεμβρίου καθώς <<εορτάζεται >> η λατρεία του σύγχρονου ανθρώπου στον θεό των υλικών αγαθών. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στις Ηωμένες Πολιτείες Αμερικής, γενέτειρα του άκρατου υλισμού, σημειώθηκαν επεισόδια και ποδοπατήματα μέχρι θανάτου. Η χειρότερη Μαύρη Παρασκευή σημειώθηκε το 2008, όταν ένας υπάλληλος τραυματίστηκε θανάσιμα σε κατάστημα της Νέας Υόρκης από ασφυξία, όταν τα μαινόμενα πλήθη έσπασαν τις πόρτες, παγιδεύοντας τον σε ένα προθάλαμο. Έντεκα ακόμη άτομα τραυματίστηκαν, ανάμεσα τους και μια έγκυος γυναίκα. Η καλλιεργούμενη και μαεστρικά τηλεκαθοδηγούμενη από τις πολυεθνικές εταιρείες έφεση στον καταναλωτισμό, αποτελει χαίνουσα κοινωνική πληγή καθώς μετατρέπει τον πολίτη αιχμάλωτο της καταναλωτικής του μανίας. Μιας μανίας η οποία εξελίσσεται μέσω της καθημερινής διαφημιστικής πλύσης εγκεφάλου αγιάτρευτη ασθένεια που συνοδεύει τον πολίτη μέχρι το τέλος της ζωής του. Το αποτέλεσαμ είναι φρικτό : Οι πολίτες και δη οι νοικοκυραίοι υποχρεώνονται να εργάζονται ται δυο και τρεις δουλειές στην εμμονική τους προσπάθεια να αγοράσουν περισσότερα κατανωλωτικά προιόντα, καταστρέφοντας σε πολλές περιπτώσεις την υγεία τους και εν τέλει την ευτυχία τους. Εν ολιγοις, ο υπέρμετρος καταναλωτισμός ωθεί τον άνθρωπο ανεξαρτήτως ηλικίας σε συνεχή και ακόρεστη ανάγκη να αγοράζει και να καταναλώνει ολοένα κι περισσότερα υλικά αγαθά με την ψευδαίσθηση ότι ικανοποιεί τις ψυχολογικές του ανάγκες. Μπροστά σε αυτό το απεχθές φαινόμενο το οποίο οδηγεί στο πουθενά, μπορούν τα κράτη αν πράγματι θέλουν το καλό της κοινωνίας, να υιοθετήσουν μέτρα και πρακτικές στη βάση της ολιγάρκειας και της εγκράτειας. Φυσικά, για επίτευξη αυτού του στόχου χρειάζεται παιδευτικό σύστημα με όραμα και ανθρωπιστικό προσανατολισμό αλλά και εύτολμους πολίτες που θα διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη προσπάθεια.
Τον Σεπτέμβριο του 1992 στο Βανκούβερ του Καναδά, ο διαφιμιστής το επάγγελμα Κάλε Λασν, συνέλαβε την ιδέα καθιέρωσης μιας μέρας, όπου οι καταναλωτές θα απείχαν από την πιο βασική τους ανάγκη. Έτσι από στέλεχος διαφημιστικής εταιρείας έχει μεταστραφεί σε κήρυκα κατά του καταναλωτισμού.
«Η κατανάλωση από μόνη της δεν είναι κακό, αλλά το τι αγοράζουμε» διακήρυξε καλώντας τους πολίτες να αναλογισθούν έστω και για μία μέρα τη σχέση της κατανάλωσης με την καταστροφή του περιβάλλοντος και τη φτώχεια που μαστίζει τον πλανήτη.
Έτσι γεννήθηκε η παγκόσμια Ημέρα Αντικαταναλωτισμού που γιορτάζεται την Παρασκευή μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών στη Βόρεια Αμερική και το τελευταίο Σάββατο του Νοεμβρίου στην Ευρώπη. Από τότε, στην Ευρώπη η 29η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ανεπίσημα ως Παγκόσμια Ημέρα Αγοραστικής Αποχής. Οι φωνές υποστήριξης της ιδέας αυτής, μάς καλούν να πετάξουμε μακριά από τις τσέπες μας πιστωτικές κάρτες και χρήματα για να αποστασιοποιηθούμε έστω και για μια ημέρα, από το υπερκαταναλωτικό πνεύμα της εποχής. Πριν από την πανδημία του κορωνοιού στη Βόρεια Αμερική και σε χώρες ης Ευρώπης οι ακτιβιστές μαζεύοντο εξω από εμπορικά κέντρα όπου αναρτούσαν αντικαταναλωτικά συνθήματα τραγουδουσαν, συζητούσαν με τον κόσμο κι έστηναν θεατρικές παραστάσεις δρόμου, προκαλώντας την οργή των καταστηματαρχών. Μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα, όπως το ABC, το CBS, το NBC, αρνούντααν να προβάλλουν τις εκδηλώσεις που ηταν αφιερωμένες στην Παγκόσμια Ημέρας Αγοραστικής Αποχής. Το ενθαρρυντικό είναι ότι τον τελευταίο καιρό καταβάλλεται νέα προσπάθεια για επανεκκίνση του κινήματος ενάντια στην μανιώδη αγοραστική τάση της εποχής μας με κύριο όπλο τη δημιουργία καταναλωτικής συνείδησης. Επαφίεται στους ενργούς πολίτες κάθε χώρας να κινητοποιηθούν προκειμένου να ξαναβρεί τον βηματισμό του αυτό το εγχείρημα μέσα στις σημερινές δύσκολες συνθήκες της καθημερινότητας εν μέσω πολεμικής αναταραχής στον πλανήτη και ενεργειακής κρίσης σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Φρονούμεν πως οι ενέργεις των κινημάτων της Αγοραστικής Αποχής μπορούν να αναζωπυρωθούν και να οργανωθούν, στέλλοντας ισχυρά μηνύματα στη νέα τάξη πραγμάτων πως οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές μα ούτε και πειραματόζωα των πανίσχυρων πολυεθνικών. Προς την κατεύθυνση αυτή η δημιουργία αντικαταναλωτικής συνείδησης πρέπει να ξεκινά από την οικογένεια, να καλλιεργείται στο σχολείο και γενικότερα να αναπτύσσεται συστηματικά σε όλε ςτης βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το μέγα ερώτημα που γεννιέται εδώ είναι κατά πόσον οι εκάστοτε κυβερνώντες θέλουν πραγματικά να αντισταθούν στα γεράκια του εύκολου πλουτισμού οι οποίοι με ταχυδακτυλουργικές μεθοδεύσεις επιχειρούν να δωροδοκήσουν όσους κατέχουν θέσεις κλειδιά στην πολιτική και κοινωνική ζωή.
*Δημοσιογράφος, πρόεδρος Ινστιτοτύου Ελληνικού Πολιτισμού www.iep.org.cy
