Οι προθέσεις είναι καλές και τα χρήματα πολλά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα φιλόδοξο σχέδιο για την προμήθεια της Ουκρανίας με αναγκαία πυρομαχικά, αλλά και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας. Πλην όμως, το εγχείρημα είναι μια κρίσιμη δοκιμασία για την αξιοπιστία των κοινών ευρωπαϊκών αμυντικών προσπαθειών και μια τρομακτική πρόκληση για μία Ένωση που γεννήθηκε ως οικονομικό εγχείρημα και δεν «έχει ιδέα από πόλεμο».
Με την Ουκρανία να καταναλώνει πυρομαχικά ταχύτερα από όσα μπορεί η βιομηχανία όπλων ολόκληρου του δυτικού κόσμου να παράγει άμεσα για να τα αντικαταστήσει, πρώτη προτεραιότητα της ΕΕ είναι η ενίσχυση και η επέκταση της κατασκευαστικής της ικανότητας σε πολεμοφόδια.
Ήδη έχει συμφωνήσει να δαπανήσει 1 δισεκατομμύριο ευρώ για μια κοινή παραγγελία βλημάτων πυροβολικού, κυρίως 155 χιλιοστών. Σε αυτόν τον συνασπισμό, που θα λειτουργήσει με πρότυπο τις συλλογικές αγορές εμβολίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, 18 χώρες -συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας που δεν ανήκει στην ΕΕ – συμφώνησαν για την αποστολή 1 εκατομμυρίου βλημάτων στην Ουκρανία φέτος.
«Δεν υπάρχει εγγύηση για έγκαιρη παράδοση»
Ωστόσο, ενώ ο Επίτροπος Άμυνας Τιερί Μπρετόν, επισκέφτηκε την περασμένη εβδομάδα σε βιομηχανίες πυρομαχικών στην Κεντρική Ευρώπη και έκανε λόγο για τη δημιουργία μιας “πολεμικής οικονομίας” στην ΕΕ, η Κομισιόν παραδέχτηκε ότι μπορεί να μην είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες της Ουκρανίας.
«Η υπογραφή μεγάλων συμβάσεων, ενοποιημένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα στείλει το κατάλληλο μήνυμα στη βιομηχανία να αναλάβει δράση. Αλλά αυτό δεν αποτελεί εγγύηση για την έγκαιρη παράδοση», δήλωσε η Επίτροπος Μάιρεντ ΜακΓκίνες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Τα «αγκάθια»
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η ανησυχία, η νέα Κοινή Ομάδα Δράσης Αμυντικών Προμηθειών της ΕΕ χαρτογράφησε την παραγωγική ικανότητα στο μπλοκ των 27 χωρών, εντοπίζοντας 15 κατασκευαστές σε 11 χώρες που κατασκευάζουν διάφορα είδη πυρομαχικών που χρησιμοποιούνται από την Ουκρανία. Ωστόσο, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.
Η πρώτη πρόκληση είναι η προσπάθεια να εναρμονιστούν οι παραγγελίες βλημάτων με το εύρος των πυροβόλων και των αρμάτων μάχης που προμηθεύεται η Ουκρανία, καθώς δεν είναι όλα τα βλήματα των 155 χιλιοστών ίδια.
Στη συνέχεια, υπάρχει μια πολύπλοκη αλυσίδα εφοδιασμού – ήδη επιβαρυμένη από την παγκόσμια ζήτηση για πρώτες ύλες- που πρέπει να συντονιστεί.
Υπάρχει επίσης το γεγονός ότι η BAE Systems – ένας άλλος από τους κορυφαίους κατασκευαστές πυρομαχικών στην Ευρώπη, μαζί με τη γαλλική Nexter – έχει αποκλειστεί από το πρόγραμμα της ΕΕ λόγω του Brexit. Έτσι, αν και έχει συμβόλαια με τη βρετανική κυβέρνηση για την αύξηση της παραγωγής για τον εφοδιασμό της Ουκρανίας, δεν θα επωφεληθεί από τις κοινές παραγγελίες της ΕΕ.
Τέλος, υπάρχει και το «ευαίσθητο» θέμα του ποιος θα διαχειριστεί τις κοινές παραγγελίες – η ΕΕ ή ένα κράτος που θα τεθεί επικεφαλής.
Μπορεί;
Σύμφωνα με τη στρατηγική, που προτάθηκε από τον Μπρετόν και τον Ύπατο Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική και την Άμυνα Ζοζέπ Μπορέλ, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (EDA) θα χρησιμεύσει ως αναθέτουσα αρχή για το σχέδιο. Αλλά οι επικριτές λένε ότι ο μικρός διακυβερνητικός οργανισμός, ο οποίος δημιουργήθηκε το 2004 για να προωθήσει την αμυντική ολοκλήρωση μεταξύ των χωρών μελών, έχει ελάχιστη εμπειρία στη διαχείριση τόσο πολύπλοκων συμβάσεων.
Γερμανός αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι η EDA είναι περισσότερο μια δεξαμενή σκέψης παρά μια υπηρεσία προμηθειών.
«Δεν θα φταίμε εμείς»
Εν τω μεταξύ, η πολεμική βιομηχανία διαμαρτύρεται για το ότι δεν βλέπουν συμφωνίες να υπογράφονται. Το βιβλίο παραγγελιών της Γερμανικής Rheinmetall – μιας από τις τρεις μεγαλύτερες εταιρείες κατασκευής πυρομαχικών της Ευρώπης – «φούσκωσε» κατά 40 τοις εκατό το 2022, αλλά τώρα η παραγωγή λειτουργεί μόνο στα δύο τρίτα της δυναμικότητά της, εν αναμονή νέων συμβάσεων.
«Χρειάζομαι παραγγελίες. Χωρίς παραγγελίες, δεν θα μπορώ να κατασκευάσω τίποτα», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Γερμανικής Ρίνμεταλ Άρμιν Πάππεργκερ στο Bloomberg την ώρα που ανακοίνωνε κέρδη ρεκόρ την περασμένη εβδομάδα. «Για οποιαδήποτε έλλειψη πυρομαχικών δεν θα φταίει η αμυντική βιομηχανία», πρόσθεσε.
