Του Στέλιου Γιατρού*
Θα ξεκινήσω λίγο ανορθόδοξα. Μαζί με τη σύζυγό μου προσπαθούμε κάθε βράδυ να διαβάζουμε στα παιδιά μας κάποιο βιβλίο. Ένα από αυτά εξιστορεί το ταξίδι εκατομμυρίων σπόρων που μεταφέρονται από ισχυρούς ανέμους εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, αλλά πολύ λίγοι καταφέρνουν να αναπτυχθούν σε μεγάλα δέντρα που προσφέρουν σκιά, καρπούς, και άλλους πόρους στην ανθρωπότητα και το τοπικό τους οικοσύστημα. Μα πιο σημαντικά, δίνουν με τη σειρά τους ακόμα περισσότερους σπόρους που θα ξεκινήσουν το δικό τους ταξίδι. Καθώς εξελίσσεται η ιστορία, τα παιδιά ενθουσιάζονται με την εικόνα του θηριώδους δέντρου, που κατάφερε να γλυτώσει από τους διαφόρους φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους και καταφέρνει να μεγαλώσει. Μια από τις φορές που διαβάσαμε το βιβλίο, κάποια στιγμή διερωτήθηκα για το πόσο χαμηλή είναι η αποδοτικότητα αυτής της διαδικασίας. Η φύση μετά από 3.8 δισεκατομμύρια χρόνια εξέλιξης, πως και δεν βελτιστοποίησε αυτή την διαδικασία; Γιατί να δημιουργούνται τόσοι σπόροι ενώ θα εκκολαφθούν και θα γίνουν δέντρα μόνο μια πολύ μικρή μειοψηφία;
Αυτές οι σκέψεις μου ήρθαν στο μυαλό καθώς συμμετείχα , ως Συντονιστής του έργου Innovate European University of Technology (Inno-Eut+), στο τελευταίο εργαστήριο για το Σχέδιο Δράσης για το Όραμα Καινοτομίας του Inno-EUt+ (Innovation Vision Action Plan – IVAP) που διοργάνωσε η πρωτοβουλία για την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στα πανεπιστήμια από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΕΙΤ ΗΕΙ Initiative).
Συνεργασία για Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα μέσα από το Ευρωπαϊκό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο
To Innovate European University of Technology, είναι ένα φιλόδοξο έργο που είχε και έχει ως στόχο να ενώσει δυνάμεις και πόρους από τα 6 πανεπιστήμια που συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Συμμαχία του Ευρωπαϊκού Τεχνολογικού Πανεπιστημίου -ΕUt+ (ένα από αυτά είναι και το ΤΕΠΑΚ), και μαζί με μη-ακαδημαϊκούς οργανισμούς, να δημιουργήσουμε δομές και συνθήκες καινοτομίας και επιχειρηματικότητας ώστε να συνεισφέρουμε στη δημιουργία και την ανάπτυξη τόσο στις περιφερειακές μας κοινωνίες αλλά και στην Ευρωπαϊκή οικονομία. Μέσα από το έργο συνδημιουργήσαμε εκπαιδευτικά προγράμματα και δομές στήριξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας τόσο για φοιτητές όλων των επιπέδων σπουδών όσο και για το προσωπικό των πανεπιστημίων μας (ακαδημαϊκούς και διοικητικούς). Ως αποτέλεσμα, σε λιγότερο από δυο χρόνια έχουν λάβει εκπαίδευση και στήριξη πέραν των 1950 φοιτητών, και προσωπικού καθώς και 18 νεοφυείς επιχειρήσεις σε 7 διαφορετικές χώρες.
Το πρόβλημα που είχαμε να αντιμετωπίσουμε σε όλη την κοινοπραξία, τηρουμένων των αναλογιών μεταξύ μεγάλων και μικρών χωρών ή περιφερειών, ήταν πως όλοι οι εταίροι λειτουργούσαν σποραδικά και μεμονωμένα προγράμματα καινοτομίας ή/και επιχειρηματικότητας αλλά αυτά περιορίζονταν σε λίγους μεταπτυχιακούς φοιτητές και ερευνητές. Τα πανεπιστήμια δημιουργούσαν και διατηρούσαν πατέντες, με λιγοστές να καταλήγουν σε εμπορευματοποίηση. Και όλα μαζί έχουν αρκετά προπτυχιακά προγράμματα σε κλασσικούς τομείς που έβγαιναν στην αγορά με ένα μικρότερο αριθμό να συνεχίζει για μεταπτυχιακή έρευνα και καινοτομία.
Εκπαίδευση, Δημιουργικότητα και Αλλαγή
Το έργο μας εστίασε λοιπόν εκεί που έχουμε την κύρια μάζα της πανεπιστημιακής κοινότητας. Πέραν των ακαδημαϊκών και των μεταπτυχιακών ερευνητών, μπήκαμε στις τάξεις των προπτυχιακών φοιτητών, σε διάφορα έτη (1ο έως 4ο έτος) και σε διαφορετικούς κλάδους. Μέσα από προβληματοκεντρική μάθηση για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων λόγω της κλιματικής αλλαγής που ήταν σχετικές με τον κλάδο τους, τους δώσαμε την ευκαιρία να δημιουργήσουν προϊόντα ή υπηρεσίες που απαντούσαν μέσα από τις λύσεις τους στις προκλήσεις που είχαν μπροστά τους όπως την μείωση αποβλήτων, την κυκλική οικονομία, την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, την αειφόρο γεωργία και ούτω καθεξής. Φέραμε τους φοιτητές όχι μόνο στο τιμόνι της δικής τους εκπαίδευσης αλλά και σε θέση να δουν μέσα από τη δική τους δημιουργικότητα πως μια δική τους επιχειρηματική ιδέα, θα μπορούσε να επιφέρει θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Επιπρόσθετα, εκπαιδεύσαμε το ακαδημαϊκό προσωπικό να μπορεί να συνεχίσει αυτή την πρωτοβουλία και μετά το πέρας του έργου αλλά και να σκεφθούν και οι ίδιοι πως να επανασχεδιάσουν τα μαθήματα τους για να αυξήσουν την ενεργό συμμετοχή στην τάξη και να προσελκύσουν χρηματοδότηση για τα ερευνητικά τους ενδιαφέροντα.
Το ίδιο και με τα διοικητικά στελέχη. Συμμετέχοντας στα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα είτε την «Κλιματική Επιχειρηματικότητα», το «Dirty Prototyping», το «Change Agents» ή/και τον «Σχεδιασμό για καθολική μάθηση», είχαν την ευκαιρία να ξανασκεφτούν εσωτερικές διαδικασίες και να τις ξανασχεδιάσουν για να αμβλύνουν προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ίδιος ο οργανισμός και να νιώσουν ως μέρος της λύσης. Πάνω από όλα, το έργο δημιούργησε μια διεθνή πολύ-πολιτισμική και πολύ-τομεακή κοινότητα ατόμων που έφερε τους ανθρώπους του Ευρωπαϊκού Τεχνολογικού Πανεπιστημίου πιο κοντά για να θέσουν τις βάσεις για ένα καλύτερο μέλλον για τις τοπικές κοινωνίες και την Ευρώπη.
Εμφύτευση Σπόρων Καινοτομίας: Καλλιεργώντας ένα Λαμπρό Μέλλον
Καθώς ακούω τις τελευταίες ομιλίες στο εργαστήριο για τη σημαντικότητα της συνέχισης του σχεδίου δράσης για το όραμα καινοτομίας και μετά το πέρας του έργου, σκέφτομαι πόσα πολλά καταφέραμε μέσα σε 2 χρόνια με τους εταίρους μας, όντας μέσα στα πρώτα 3 έργα από τα 48 με τον μεγαλύτερο αριθμό ατόμων που έχουν λάβει εκπαίδευση και στήριξη. Και είναι εδώ που μου έρχεται στο μυαλό το βιβλίο με τους σπόρους και το δέντρο. Με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΕΙΤ καταφέραμε να φυτέψουμε πάρα πολλούς σπόρους! Δημιουργήσαμε δομές εντός των πανεπιστημίων για να συνεχίσουμε να φυτεύουμε σπόρους σε όλα τα πλάτη και μήκη της συμμαχίας. Για να αυξήσουμε την πιθανότητα κάποιοι από αυτούς να πετύχουν. Και ελπίζουμε, ότι κάποια στιγμή στο μέλλον, κάποιοι από αυτούς τους σπόρους θα γίνουν μεγάλα δέντρα με καρπούς που θα δώσουν σκιά και οξυγόνο στις κοινωνίες μας.
(*) Ο Δρ Στέλιος Γιατρός είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και Συντονιστής του Έργου Innovate European University of Technology (Inno-Eut+)
Το έργο στηρίζεται από το EIT Climate–KIC και έλαβε χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του EIT HEI Initiative.
