Της Νατάσας Στασινού
Ο «διπρόσωπος» Πούτιν λοιπόν τα κατάφερε. Αιφνιδίασε και πάλι την Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι οι Αμερικανοί προειδοποιούσαν εδώ και καιρό ότι σχεδιάζει πόλεμο. «Ώρες πριν την εισβολή ακόμα συζητάγαμε λεπτομέρειες για την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ. Επομένως ναι, υπήρξε διπροσωπία» είπε χαρακτηριστικά ο Μακρόν. Αυτό που ουσιαστικά ήθελε να πει ο Γάλλος πρόεδρος είναι ότι οι Ευρωπαίοι έως και τελευταία στιγμή ήλπιζαν πως ο ένοικος του Κρεμλίνου δεν θα επιλέξει την καταστροφή, δεν θα τολμήσει να φέρει στην καρδιά της Ευρώπης έναν πόλεμο, που όχι μόνο αλλάζει τα σύνορά της, αλλά διαλύει την αρχιτεκτονική ασφαλείας, που είχε καθιερωθεί στην ήπειρο από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Και τώρα τι; Ποια θα είναι η νέα συνθήκη; Θα έχουμε μία νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας; Θα έχουμε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο; Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς με βεβαιότητα.
Aυτό που είναι βέβαιο είναι πως τα τελευταία 24ωρα δίνουν την αίσθηση τέλους εποχής. «Τον Νοέμβριο του 1989 όταν έπεσε το Τείχος του Βερολίνου πιστεύαμε ότι ο παλιός διαχωρισμός του κόσμου Ανατολή εναντίον Δύσης ήταν παρελθόν. Η ιδεολογική σύγκρουση ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό έμοιαζε να έχει εξανεμιστεί και όλοι φαινόταν να βρισκόμαστε στο ίδιο στρατόπεδο» σχολιάζει ο αναλυτής του BBC, Τζον Σίμσον. Δεν υπήρχε όμως όλους για αυτή η αίσθηση τότε.
Για τον πρώην πράκτορα της KGB Πούτιν η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν μία πικρή εμπειρία. Και για πολλούς ακόμη το να διασπαστεί η Ουκρανία από τη Ρωσική Ομοσπονδία (και πολύ περισσότερο το να φύγει από τη ρωσική επιρροή) ήταν μία δυσκολοχώνευτη κατάσταση.
Στον Ψυχρό Πόλεμο όμως τα πράγματα ήταν πιο απλά και ξεκάθαρα. Τα στρατόπεδα ήταν με σαφήνεια διαχωρισμένα και υπήρχε πάντα η αμοιβαία απειλή απόλυτης καταστροφής, που απέτρεπε την πολεμική σύρραξη. Μεταά την κατάρρευση του Κομμουνισμού τα όρια «θόλωσαν», οι δυναμικές και οι συμμαχίες άλλαξαν.
Σήμερα αρκετοί αναλυτές, ακαδημαϊκοί (και σε μικρότερο βαθμό πολιτικοί) τονίζουν πως το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να έχει μείνει μακριά από τους «δορυφόρους» της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη. Η ένταξή τους στη συμμαχία ήταν μία μορφή ταπείνωσης για τη Μόσχα. Και η ταπείνωση αυτή έγινε οργή και εμμονή για τον Πούτιν όταν η βορειοατλαντική συμμαχία άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να ανοίξει μία ημέρα η πόρτα και στην Ουκρανία.
Οι συγκρούσεις με τον Πούτιν ήταν συχνές. Παρόλα αυτά υπήρχαν πάντα οι… business. Oι ισχυρές εμπορικές σχέσεις, τα συμφέροντα ευρωπαικών επιχειρήσεων, η έντονη ενεργειακή εξάρτηση έκαναν τους Ευρωπαίους να «ξεπεράσουν» δηλητηριάσεις πρακτόρων, φυλακίσεις πολιτικών αντιπάλων, ακόμη και την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, αντιμετωπίζοντας τον Ρώσο πρόεδρο ως έναν ενοχλητικό ίσως, αλλά πάντα σημαντικό συνομιλητή. Ειδικά η Γερμανία (αλλά όχι μόνο) ήταν πάντα εξαιρετικά επιφυλακτική στο να κόψει τους δεσμούς με έναν τόσο μεγάλο εμπορικό εταίρο και ενεργειακό προμηθευτή.
Tώρα ο Πούτιν επιταχύνει την προσπάθειά του να ανακτήσει μέρος της επιρροής (και εδαφών), ξανασχεδιάζοντας τον μετασοβιετικό χάρτη της Ευρώπης. Και οι κυβερνήσεις της Πολωνίας, της Λιθουανίας, της Λετονίας και της Εσθονίας σίγουρα παρακολουθούν ανήσυχες τις εξελίξεις. Κανείς δεν ξέρει ποιος είναι ο επόμενος στη λίστα αποσταθεροποίησης του Βλαντίμιρ.
Ε.Ε. και ΗΠΑ μετά τις πρώτες light κυρώσεις προχώρησαν σε δεύτερο, πιο σκληρό πακέτο μέτρων κατά της Ρωσίας- που όμως βρίσκει οικονομική στήριξη στις καλπάζουσες τμές ενέργειας και έρχεται ακόμη πιο κοντά στην Κίνα. Τα κινεζικά μέσα δεν χρησιμοποιούν τις λέξεις εισβολή και πόλεμος και ο Σι αρνείται να καταδικάσει τη Ρωσία. Όπως σχολιάζει και ο Atlantic η στρατιωτική επιθετικότητα του Πούτιν είναι ίσως μία πρόγευση για το πόσο αλλάζει ο κόσμος σήμερα, για το πού μπορούν να κινηθούν ακόμη και πιο ισχυρά απολυταρχικά καθεστώτα.
