Άννα Διονυσίου*
Με τον κατασκευαστικό κλάδο να πλήττεται συχνά από ισχυρισμούς “greenwashing claims”, τα τελευταία χρονιά όλο και μεγαλύτερη έμφαση δίνεται στη βιωσιμότητα ολόκληρου του κύκλο ζωής ενός κτιρίου. Έτσι οι εμπλεκόμενοι φορείς αναζητούν συνεχώς τρόπους για να αποδειχθεί τεκμηριωμένα αυτή η βιωσιμότητά των κτιριακών μονάδων.
Οι εξελίξεις δείχνουν ότι οι περιβαλλοντικές δηλώσεις προϊόντων (EPD’s) πιθανόν να αποτελούν σημαντικά εργαλεία συμμόρφωσης αφού παρέχουν αντικειμενικές πληροφορίες σχετικά με το αποτύπωμα άνθρακα, το υδατικό αποτύπωμα και την κατανάλωση ενέργειας των προϊόντων. Το κλειδί για τις περιβαλλοντικές δηλώσεις προϊόντων είναι ότι παρέχουν διάφανη και ανεξάρτητη ανάλυση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων του τομέα των δομικών κατασκευών και παρέχουν λεπτομερή στοιχεία με βάση ακριβή δεδομένα και αριθμητικά στοιχεία. Με αυτόν τον τρόπο, οι EPDs βοηθούν στη σύγκριση και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων και προσφέρουν τεκμηριωμένες συγκρίσεις στον κατασκευαστικό τομέα.
Παράλληλα, βαδίζοντας σε τροχιά αναθεώρησης του κανονισμού για τα δομικά προϊόντα Construction Product Regulation-CPR 305/2011, η οποία έχει ως στόχο την επίτευξη περιβαλλοντικών σκοπών (συμπεριλαμβανομένων της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία), αυτό συνεπάγεται με νέες περιβαλλοντικές υποχρεώσεις στον κατασκευαστικό τομέα. Οι κατασκευαστές θα πρέπει να υποβάλλουν ολοκληρωμένο φάσμα των δεδομένων περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δομικών προϊόντων τους, μέσω της υποβολής περιβαλλοντικής δήλωσης προϊόντων (EPD) σύμφωνα με το πρότυπο CYS EN 15804.
H ανάπτυξη των Περιβαλλοντικών Δηλώσεων Προϊόντων πραγματοποιείται με τη μεθοδολογία αξιολόγησης κύκλου (LCA), όπως περιγράφεται στη δέσμη προτύπων CYS EN ISO 14040: Environmental management – Life cycle assessment – Principles and framework. Η μεθοδολογία αυτή αξιολογεί, μεταξύ διαφόρων κατηγοριών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τις εκπομπές CO2 καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του προϊόντος – από την εξόρυξη πρώτων υλών έως τη μεταφορά, την κατασκευή, την εφαρμογή και τη χρήση στο τέλος του κύκλου ζωής του, συμπεριλαμβανομένου και του ποσοστού ανακύκλωσης. Η ανάλυση κύκλου ζωής βοηθά στην κατανόηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός προϊόντος και στόχος είναι η ποσοτικοποίηση των περιβαλλοντικά σημαντικών παραγόντων επιρροής σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής, λαμβάνοντας υπόψη τους χρησιμοποιούμενους πόρους.
H Αξιολόγηση του κύκλου ζωής ενός προϊόντος σύμφωνα με το προαναφερόμενο πρότυπο χωρίζεται σε τέσσερα βασικά στάδια:
- τον ορισμό του στόχου (Goal) και του πλαισίου της μελέτης (Scope).
2.την κατασκευή ενός μοντέλου που αφορά τον κύκλο ζωής του προϊόντος συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών εισρών και εκροών (Life Cycle Inventory – LCI).
- την κατανόηση όλων των περιβαλλοντικών συσχετίσεων των εισροών και εκροών (Life Cycle Impact Assessment).
- την ερμηνεία της μελέτης (interpretation).
Η ερμηνεία της μελέτης, όπως αυτή αποτυπώνεται είναι σημαντικό να διεξάγεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάλυσης, προκειμένου να εξετάζεται η ορθότητα αυτής και να αποφεύγονται πιθανές παρεκκλίσεις από τα πραγματικά δεδομένα.
Στη συνέχεια, η αξιολόγηση του κύκλου ζωής χρησιμοποιείται για την εκπόνηση Περιβαλλοντικής Δήλωσης Προϊόντων με βάση το πρότυπο CYS EN 15804 ‘’Sustainability of construction works – Environmental product declarations – Core rules for the product category of construction products” το οποίο τυποποιεί τη δομή για την ανάπτυξη των Περιβαλλοντικών Δηλώσεων Προϊόντων (EPDs) στον κατασκευαστικό τομέα, καθιστώντας τις πληροφορίες διαφανείς και συγκρίσιμες.
Κύριος σκοπός των Περιβαλλοντικών Δηλώσεων είναι να παρέχει τη βάση για την ολιστική αξιολόγηση των έργων πολιτικής μηχανικής ως προς τις αρνητικές επιπτώσεις τους στο περιβάλλον καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής των έργων.
Το εν λόγω πρότυπο παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες για την ανάπτυξη δηλώσεων τύπου III, περιγράφοντας τον τρόπο υπολογισμού της τεχνικής απόδοσης ενός κατασκευαστικού προϊόντος. Οι απαιτήσεις είναι οι ίδιες για διάφορα δομικά προϊόντα, αλλά το πρότυπο παρέχει πλειάδα επιλογών ως προς τη μεθοδολογία υπολογισμού της τεχνικής απόδοσης.
Συγκεκριμένα, σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής των προϊόντων, ορίζονται διαφορετικές κατηγορίες που περιλαμβάνουν συγκεκριμένα στάδια του κύκλου ζωής του προϊόντος. Για κάθε ένα από τα στάδια αυτά, παρέχονται απαιτήσεις υπολογισμού και δεδομένα για τo σύνολο δεικτών.
Σύμφωνα με το εν λόγω πρότυπο, όλα ανεξαιρέτως τα δομικά προϊόντα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, θα πρέπει να δηλώνουν τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις σε όλα τα στάδια Α1-Α3 (product stage), C1-C4 (end of Cycle stage) and D (information Βeyond Construction work life Cycle), όπως φαίνεται στο πίνακα πιο κάτω:
*Πηγή: CYS EN 15804+A2:2019+ΑC:2021
Οι όροι «πράσινο» και «βιωσιμότητα» αποτελούν προτεραιότητα σε όλους τους τομείς και σε όλες τις βιομηχανίες και σύγχρονες κοινωνίες. Στον τομέα της κατασκευαστικής βιομηχανίας και των κτιριακών εγκαταστάσεων, η ανάγκη για βιώσιμα κτίρια (Sustainable Buildings) και βιώσιμες κατασκευές (Sustainable Construction) εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς όμως η ασάφεια ως προς τι πραγματικά ορίζεται και πώς ελέγχεται η βιωσιμότητα, αποτελεί μεγάλο προβληματισμό. Ως «διαβατήριο» για τη μετάβαση στον σχεδιασμό πράσινων κτιρίων και πράσινων κατασκευών, δύνανται να αποτελέσουν οι Περιβαλλοντικές Δηλώσεις Προϊόντων μέσω της χρήσης του προτύπου CYS EN 15804.
Η υιοθέτηση, εφαρμογή και προώθηση Ευρωπαϊκών και Διεθνών προτύπων στην Κύπρο, πραγματοποιείται μέσω του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS),ο οποίος είναι ο εθνικός φορέας για την Τυποποίηση. Oι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προμηθευτούν τα πρότυπα στο Κέντρο Πληροφόρησης & Εξυπηρέτησης (ΚΕΠΕ) του Κυπριακού Οργανισμού
*Λειτουργός Τυποποίησης
Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης (CYS)
