Του Ξενή Χ. Ξενοφώντος*
Είναι γεγονός πως στα τέλη Νοεμβρίου κάθε χρόνου η κοινωνικοοικονομική ζωή στην Κύπρο, την Ευρώπη και ειδικότερα στην Αμερική κινείται στο αστερισμό του λεγόμενου Black Friday. Έχει διαπιστωθεί πως ο καταναλωτικός οίστρος που πυρπολεί το μυαλό των πολιτών αυτή την περίοδο και το χειμαρρώδες κυνήγι αγορών σε τιμές <<χάρισμα>>την τελευταία Παρασκευή του μήνα, είναι φαινόμενα που τυγχάνουν ψυχιατρικής μελέτης. Οι σκηνές αλλοφροσύνης που βιώνουμε κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες, είτε ζωντανά, είτε μέσω των εικόνων της τηλεόρασης και των μηνυμάτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πρέπει να προβληματίσουν βαθύτατα την κοινωνία των πολιτών αλλά και κάθε σοβαρή πολιτεία. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στις Ηωμένες Πολιτείες Αμερικής, γενέτειρα του άκρατου υλισμού, σημειώθηκαν επεισόδια και ποδοπατήματα μέχρι θανάτου. Η χειρότερη Μαύρη Παρασκευή σημειώθηκε το 2008, όταν ένας υπάλληλος τραυματίστηκε θανάσιμα σε κατάστημα της Νέας Υόρκης από ασφυξία, όταν τα μαινόμενα πλήθη έσπασαν τις πόρτες, παγιδεύοντας τον σε ένα προθάλαμο. Έντεκα ακόμη άτομα τραυματίστηκαν, ανάμεσα τους και μια έγκυος γυναίκα. Η καλλιεργούμενη και μαεστρικά τηλεκαθοδηγούμενη από τις πολυεθνικές εταιρείες έφεση στον καταναλωτισμό, αποτελει χαίνουσα κοινωνική πληγή καθώς μετατρέπει τον πολίτη αιχμάλωτο της καταναλωτικής του μανίας. Μιας μανίας η οποία εξελίσσεται μέσω της καθημερινής διαφημιστικής πλύσης εγκεφάλου αγιάτρευτη ασθένεια που συνοδεύει τον πολίτη μέχρι το τέλος της ζωής του. Το αποτέλεσαμ είναι φρικτό: Οι πολίτες και δη οι νοικοκυραίοι υποχρεώνονται να εργάζονται ται δυο και τρεις δουλειές στην εμμονική τους προσπάθεια να αγοράσουν περισσότερα κατανωλωτικά προιόντα, καταστρέφοντας σε πολλές περιπτώσεις την υγεία τους και εν τέλει την ευτυχία τους. Εν ολίγοις, ο υπέρμετρος καταναλωτισμός ωθεί τον άνθρωπο ανεξαρτήτως ηλικίας σε συνεχή και ακόρεστη ανάγκη να αγοράζει ολοένα κι περισσότερα υλικά αγαθά με την ψευδαίσθηση ότι ικανοποιεί τις καθημερινές του ανάγκες. Μπροστά σε αυτό το απεχθές φαινόμενο το οποίο οδηγεί στο πουθενά, μπορούν τα κράτη αν πράγματι θέλουν το καλό της κοινωνίας, να υιοθετήσουν μέτρα και πρακτικές στη βάση της ολιγάρκειας και της εγκράτειας. Φυσικά, για επίτευξη αυτού του στόχου χρειάζεται παιδευτικό σύστημα με όραμα και ανθρωπιστικό προσανατολισμό αλλά και εύτολμους πολίτες που θα διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη προσπάθεια.
Πρώτο βήμα προς την ακατεύθυνση αυτή μπορεί κάλλιστα να είναι η υιοθέτηση της Παγκόσμιας Μέρας Καταναλωτικής Αποχής την τελευταία Παρασκευή Νοεμβρίου ως αντίδοτο στο Black Friday. Ας μηυθούμε στο παράδειγμα του διαφημιστή Κάλε Λασν ο οποίος ον Σεπτέμβριο του 1992 στο Βανκούβερ του Καναδά συνέλαβε την ιδέα καθιέρωσης μιας μέρας, όπου οι καταναλωτές θα απείχαν από την πιο βασική τους κατναλωτική ανάγκη.
Έτσι γεννήθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Αντικαταναλωτισμού που γιορτάζεται την Παρασκευή μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών στη Βόρεια Αμερική και το τελευταίο Σάββατο του Νοεμβρίου στην Ευρώπη. Δυστυχώς με το πέρασμα του χρόνου κυρίως την περίοδο της πανδημίας του κορωνοιού, το αντικαταναλωτικό κίνημα εξασθένησε. Το ενθαρρυντικό είναι ότι τον τελευταίο καιρό καταβάλλεται νέα προσπάθεια για επανεκκίνηση του κινήματος ενάντια στην μανιώδη αγοραστική τάση της εποχής μας μέσω της δημιουργίας αντικαταναλωτικής συνείδησης στα νοικοκυριά με φόντο στο κάδρο την καταστροφή του περιβάλλοντος, την κλιματική αλλαγή και τη φτώχεια που μαστίζει τον πλανήτη. Φρονούμεν πως οι ενέργειες των κινημάτων της Αγοραστικής Αποχής μπορούν τώρα, εν μέσω της εκδηλούμενης πολεμικής αναταραχής και της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης να αναζωπυρωθούν συγκροτώντας ισχυρό μοχλό πίεσης, στέλλοντας μηνύματα στη νέα τάξη πραγμάτων πως οι άνθρωποι δεν είναι ούτε μηχανές, αλλά ούτε και πειραματόζωα των πανίσχυρων πολυεθνικών.
Προς την κατεύθυνση αυτή η προσπάθεια δημιουργία αντικαταναλωτικής συνείδησης πρέπει να ξεκινά από την οικογένεια, να καλλιεργείται στο σχολείο και να αναπτύσσεται συστηματικά σε όλες της βαθμίδες της εκπαίδευσης. Το μέγα ερώτημα που γεννιέται εδώ είναι κατά πόσον οι εκάστοτε κυβερνώντες θέλουν πραγματικά να αντισταθούν στους αετονύχηδες του εύκολου πλουτισμού οι οποίοι με ταχυδακτυλουργικές μεθοδεύσεις επιχειρούν να δωροδοκήσουν ποικιλοτρόπως όσους κατέχουν θέσεις κλειδιά στην πολιτική και κοινωνική ζωή. Ας καταστούμε, λοιπόν, ο καθένας χωριστά αλλά και όλοι μαζί, κήρυκες κατά του καταναλωτισμού και του άκρατου υλισμού έτσι ώστε η επέτειος λατρείας του θεού των υλικών αγαθών να συρθεί στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.
*Δημοσιογράφος, πρόεδρος Ινστιτούτου Ελληνικού Πολιτισμού www.iep.org.cy
