Θεόδωρος Χαραλάμπους*
Παρουσιάζουμε σήμερα τα επίμαχα τηλεγραφήματα της 20ης Ιουλίου 1974 που αναφέρονται στις προσπάθειες να επιβάλουν οι Αμερικάνοι, ο Ιωαννίδης και ο Μπονάνος την “αυτοσυγκράτηση” στην Εθνική Φρουρά, για να υποβοηθηθούν οι Τούρκοι, ανενόχλητοι, να εισβάλουν στην Κύπρο. Η συνδρομή του δικτάτορα Ιωαννίδη καταλυτική ο οποίος ακούγετε σε ηχητικό να εξηγεί στους παρευρισκόμενους, στο Πολεμικό συμβούλιο της 20 Ιουλίου 1974: “Δηλαδή να τους αφήσουμε να μπούνε στην Κερύνεια και μετά να επέμβουμε ”.
Ακολουθούν πέντε τηλεγραφήματα τα οποία έχουν αποχαρακτηρισθεί από την Αμερικανική Κυβέρνηση : Τηλεγράφημα από την Αμερικανική Πρεσβεία στην Λευκωσία προς τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ(Σάββατο 20 Ιουλίου 1974, 04.10 π.μ.)“Ο Υπουργός Εξωτερικών Δημητρίου μόλις μας ενημέρωσε ότι μίλησε με τον Διοικητή της Εθνικής Φρουράς Γεωργίτση ο οποίος λέει ότι η Εθνική Φρουρά δεν θα πυροβολήσει αν οι Τούρκοι δεν εισβάλουν ή ανοίξουν πυρ. Εάν, ωστόσο, επιχειρήσουν να εισβάλουν ή να ανοίξουν πυρ, η Εθνική Φρουρά θα αντεπιτεθεί.” Σημείωση-Σαφής και ορθή η θέση της Εθνικής Φρουράς λίγο πριν την έναρξη της Τούρκικης εισβολής.
Τηλεγράφημα από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προς την Πρεσβεία των ΗΠΑ στη Αθήνα και τον Λευκό Οίκο (Σάββατο 20 Ιουλίου 4.22 π.μ.)
“Ο Σίσκο μόλις ανέφερε ότι η Κυβέρνηση της Τουρκίας έχει λάβει οριστική απόφαση να αποβιβάσει δυνάμεις στην Κύπρο, οι πληροφορίες μας είναι οι ίδιες. Θα πρέπει να έρθετε αμέσως σε επαφή με τον Πρωθυπουργό και τον Ιωαννίδη και να τους περάσετε το μήνυμα, από την Τουρκική Κυβέρνηση, ότι τα Τουρκικά στρατεύματα δεν θα ανοίξουν πυρ αν δεν το πράξουν οι Έλληνες. Καλούμε τους Έλληνες να επιδείξουν βαθμό αυτοσυγκράτησης.”(μέρος του τηλεγραφήματος). Σημείωση- Επιβολή της “αυτοσυγκράτησης” για διευκόλυνση της απόβασης, με τις ευλογίες του Ιωαννίδη και της Χουντικής Κυβέρνησης.
Τηλεγράφημα από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προς το ΝΑΤΟ και αριθμό στρατιωτικών αποδεκτών (Σάββατο 20 Ιουλίου 6.34 π.μ.)
“Πληροφορούμαστε ότι περίπου στις 22.30 της 19ης Ιουλίου Τουρκική αμφίβια δύναμη πλησίαζε στην Κύπρο, βόρεια της Κερύνειας. Στις 02.25 π.μ. της 20ης Ιουλίου ενημερωθήκαμε για την απόφαση της Τουρκίας να αποβιβάσει δυνάμεις στην Κύπρο. Περίπου 2000 άνδρες λέγεται ότι επιβιβάστηκαν σε αποβατικά σκάφη, και αρκετές εκατοντάδες αερομεταφερόμενες δυνάμεις έχουν αναφερθεί ότι έχουν ριχθεί στη Λευκωσία.” (μέρος του τηλεγραφήματος). Σημείωση- το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ και η CIA γνώριζε από τις 22.30 της 19ης Ιουλίου 1974 ότι η Τουρκία ξεκίνησε για απόβαση στην Κερύνεια.
Προώθηση τηλεγραφήματος του πρέσβη των ΗΠΑ στην Λευκωσία προς την μόνιμη αντιπροσωπία των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη (Σάββατο 20 Ιουλίου 11.15 π.μ.)
“Ο Δημητρίου λέει ότι έχει μιλήσει με τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών Κυπραίο. Είπε ότι συμφωνεί με την πρόταση “ανοικτής πόλης” (open city) για τη Λευκωσία και επικοινώνησε για αυτό με τον στρατηγό Μπονάνο. Ο Κυπραίος πιστεύει ότι θα συμφωνήσει και ο Μπονάνος και θα τηλεφωνήσει του διοικητή της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς διατάζοντας τον να συμφωνήσει.” (μέρος του τηλεγραφήματος). Open City: A city that is not occupied or defended by military forces, not allowed to be bombed under International Law.Σημείωση-Προσπαθούν να παγιδεύσουν την Εθνική Φρουρά με την επιβολή “ανοιχτής πόλης”, για την Λευκωσία, για να αποφύγουν την πιθανή κατάληψη του θύλακα Λευκωσίας Αγύρτας, όπου έπεσαν οι Τούρκοι αλεξιπτωτιστές χαράματα της 20ης Ιουλίου 1974. Είχε ήδη αρχίσει και ήταν σε πλήρη εξέλιξη η επίθεση της ΕΛΔΥΚ για κατάληψη του Κιόνελι και του Τ/Κ θύλακα Λευκωσίας.
Τηλεγράφημα από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λευκωσία, προς τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, πρεσβείες ΗΠΑ στη Αθήνα, Άγκυρα, Λονδίνο και σε στρατιωτικούς αποδέκτες.(Σάββατο 20 Ιουλίου 1974 13.01 μ.μ.)
“Ο Δημητρίου γνωστοποίησε ότι οι πληροφορίες του από την Εθνική Φρουρά ήταν ότι δεν θα συμφωνούσε σε κατάπαυση του πυρός στο νησί μέχρι να απομακρυνθούν όλες οι Τουρκικές δυνάμεις.
Τηλεφώνησα στον Weckman (αντιπρόσωπος του Γ.Γ. του ΟΗΕ στην Κύπρο) ο οποίος είπε ότι μόλις ενημερώθηκε για αυτήν την θέση, η οποία αντανακλούσε έλλειψη συντονισμού εντός της Εθνικής Φρουράς.” (μέρος του τηλεγραφήματος). Σημείωση- Η αντίδραση της Εθνικής Φρουράς ήταν ορθή ότι απέρριπτε εκεχειρία για ολόκληρο το νησί ζητώντας να απομακρυνθούν οι εισβολείς από την Κύπρο,
Τηλεγράφημα (ανακοίνωση) 22.7.1974, ώρα 03.00 (Δευτέρα). Από τον Χένρι Κίσινγκερ σχετικά με την κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο όπου αναφέρει: “Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοινώνει ότι η Κυβέρνηση της Ελλάδας και της Τουρκίας συμφωνούν για την κατάπαυση του πυρός, όπως προβλέπεται από το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας της 20ης Ιουλίου 1974, για την 14.00 GMT στις 22 Ιουλίου. Αυτή η ανακοίνωση θα επιβεβαιωθεί από την Ελληνική και την Τουρκική κυβέρνηση στις 3.00 π.μ. EDT,( 9.00 π.μ. ώρα Αθήνας και 10.00 π.μ. ώρα Άγκυρας).”
Προηγήθηκε τηλεφωνική συνομιλία/συνεργασία του Κίσινγκερ με τον Ετζεβίτ, την 21.7.1974 στις 11.26 π.μ. και στις 1.25 μ.μ. της ίδιας μέρας. Στο πρώτο τηλεφώνημα ο Ετζεβίτ ζήτησε μικρή ανάπαυλα για να συνεννοηθεί με τον Αρχηγό των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, για την κατάπαυση του πυρός. Στην συνέχεια συμφώνησαν Κίσινγκερ -Ετζεβίτ για την ακριβή ώρα που θα ξεκινούσε η εκεχειρία και ενημερώθηκε και η Ελλάδα.
Η εκεχειρία ήταν καταστροφική για την πλευρά μας αφού έδωσε στην Τουρκία τον χρόνο να προετοιμαστεί ανενόχλητη για τη δεύτερη εισβολή, που ακολούθησε τα χαράματα στις 14 Αυγούστου 1974.
*Βοηθός 4ου Επιτελικού Γραφείου Τρίτης Ανωτέρας Τακτικής Διοίκησης 1974
Καθηγητής Πανεπιστημίου
