Του Θεόδωρου Χαραλάμπους*
Έχει σημασία τι λένε οι ξένοι μπροστά μας άλλα σημαντικότερο είναι τι λένε πίσω μας!
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ζήτησε στις 19/7/1974 συνάντηση με τον Χένρι Κίσινγκερ. Ο Robert S. Ingersoll (Deputy Secretary of State) με τηλεγράφημα του στις 19/7/1974 ενημέρωνε τον Κίσινγκερ αναφέροντας μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: “Δεδομένου ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εξακολουθεί να είναι De Jure (νόμιμα) Πρόεδρος της Κύπρου, σας συνιστώ να συμφωνήσετε να τον δείτε”.
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε την 22α Ιουλίου 1974 (τρίτη μέρα της Τουρκικής εισβολής) και με βάση σημείωμα του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ αναφέρεται: “Ο Κίσινγκερ συναντήθηκε ιδιωτικά με τον Μακάριο για 1 ώρα και 20 λεπτά. Ο Μακάριος παρέδωσε στον Κίσινγκερ χειρόγραφο σημείωμα με έξι προτάσεις του για επίλυση του Κυπριακού, συμπεριλαμβανομένων αιτημάτων για επιστροφή στο status quo ante (στην προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων) και την δημιουργία μικτής αστυνομικής δύναμης στο νησί με ίση εκπροσώπηση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων”.
Μετά την συνάντηση του με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ο Κίσινγκερ ενημέρωσε τους Πρέσβεις για την ιδιωτική συνομιλία του και τους ανέφερε ότι παρέμεινε επιφυλακτικός (noncommittal) για το ποιος έπρεπε να ηγηθεί της Κύπρου.(Άτυπο αρχείο της συνάντησης, 22 Ιουλίου 1974, Χ. Κίσινγκερ).
Sir Peter Ramsbotham, British Ambassador to the United States
Ακολούθως ο Κίσινγκερ συναντήθηκε με τον Βρεττανό Πρέσβη στις ΗΠΑ Sir Peter Ramsbotham (Ουάσιγκτον, 22.7.1974, 4.30 μ.μ.). Ακολουθούν αναφορές του Βρετανού πρέσβη, και ενημέρωση του Κίσινγκερ, για τη δική του συνάντηση με τον Μακάριο.
Πρέσβης Ramsbotham: Είδα τον Μακάριο σήμερα το πρωί και πήρα σημειώσεις από ένα χαρτί που μου έδειξε. Φαίνεται λογικό. Καλύπτει προτάσεις για την κήρυξη παράνομης της Εθνικής Φρουράς, εισηγείται να μείνουν τα Ελληνικά και Τουρκικά σώματα (ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ) και να δημιουργηθεί μικτή αστυνομική δύναμης.
Πρέσβης Ramsbotham: Ο Μακάριος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για την Βρετανική υποστήριξη στο Συμβούλιο Ασφαλείας και τον ευχαρίστησα που δεν επέμεινε για τη συμμετοχή της Κύπρου στον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων. Είπα, δεν ήταν καλό να έχει τη Σοβιετική Ένωση ως κύριο υποστηρικτή του, και συμφώνησε.
Πρέσβης Ramsbotham: Ανησυχούσα για την απόδοση του Τουρκικού στρατού στην Κύπρο. Δεν φάνηκαν ικανοί να ανταπεξέλθουν αποτελεσματικά στην χρήση των σύγχρονων όπλων, και νομίζω ότι αυτό έχει δυσάρεστες συνέπειες στην νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Δεν κατάφεραν ακόμη να πάρουν το αεροδρόμιο Λευκωσίας.
Συνεδρίαση της ηγεσίας του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ 23 Ιουλίου 1974, 2.30 μ.μ.
Σε αυτή συμμετείχαν: Henry A. Kissinger, Secretary of State, Joseph J. Sisco, Under Secretary for Political Affairs, Robert J. McCloskey, Ambassador at Large, William Buffum, Assistant Secretary, Robert S. Ingersoll, Deputy Secretary of State, and Arthur Hartman, Assistant Secretary.
Ακολουθούν χαρακτηριστικές τοποθετήσεις των ανώτατων αξιωματούχων του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, όπως είναι καταγραμμένες στα πρακτικά του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ (Memorandum οf Conversation) για την διαφυγή του Μακαρίου, και άλλα ενδιαφέροντα.
Buffum: It is noteworthy that only a few people rallied around Makarios after his overthrow despite his reported popular support on the island.
Kissinger: Makarios told me that when his palace was attacked, he simply walked out of his office into a car and drove off. They forgot to guard the rear door.
Buffum: Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο λίγοι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν γύρω από τον Μακάριο μετά την ανατροπή του, παρά την αναφερόμενη λαϊκή υποστήριξή του στο το νησί.
Κίσινγκερ: Ο Μακάριος μου είπε ότι όταν επιτέθηκαν στο παλάτι του απλά βγήκε από το γραφείο του μπήκε σε ένα αυτοκίνητο και έφυγε. Ξέχασαν να φυλάξουν την πίσω πόρτα.
McCloskey: Πώς πήγε η συνομιλία με τον Μακάριο;
Κίσινγκερ: Ο Μακάριος έπαιζε σκληρό παιχνίδι. Με ρώτησε αν τον θέλουμε εκτός του μπλοκ των αδεσμεύτων. Του είπα ότι δεν ήμουν σε θέση να απαντήσω για την διεθνή θέση της Κύπρου. Είπα στον Μακάριο να μην πάει στους Ρώσους.
McCloskey: Το ξέρει αυτό. θέλει να εμπλακούν οι ΗΠΑ.
Κίσινγκερ: Είναι σκληρός τύπος. Του είπα ότι δεν είμαστε αντίθετοι με την επιστροφή του πίσω στην εξουσία. Μέχρι την επόμενη Δευτέρα, θα πρέπει να έχουμε μια καλή ενημέρωση για την κατάσταση, όταν θα τον ξανασυναντήσω. Αν η Ελληνική Κυβέρνηση θέλει τον Μακάριο να επιστρέψει και η Τουρκική Κυβέρνηση δεν έχει αντίρρηση, ούτε εμείς έχουμε αντίρρηση.
Σίσκο: Ο Μακάριος έχει στείλει μήνυμα μέσω των Βρετανών στον Κληρίδη.
(Ο McCloskey παραδίδει στον Κίσινγκερ αντίγραφο του μηνύματος του Μακαρίου προς Κληρίδη)
Το μήνυμα λέει: “Μόλις άκουσα τα νέα ότι ο Σαμψών παραιτήθηκε και έχετε αναλάβει τα καθήκοντα του ασκούντα προέδρου, σύμφωνα με το σύνταγμα. Μέχρι εγώ να επιστρέψω στην Κύπρο, θα προεδρεύετε του Υπουργικού μου Συμβουλίου με εξαίρεση τον Οδυσσέα Ιωαννίδη, ο οποίος απολύεται.” (Τηλεγράφημα 159167 προς Λευκωσία, 23 Ιουλίου1974. Records of Joseph Sisco)
Αναφορικά με την διαφυγή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου από το Προεδρικό μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος κατέγραψα την προσωπική μου μαρτυρία, η οποία δημοσιεύθηκε στον τύπο και αναρτήθηκε σε ιστοσελίδες, ακολουθεί ο σύνδεσμος.
Και φέτος, 49 χρόνια μετά το 1974 παρουσιάζονται αναφορές, εκδοχές και πληροφορίες αναφορικά με την διαφυγή του Αρχιεπίσκοπου Μακαρίου από το Προεδρικό Μέγαρο που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Υπάρχουν αναφορές και σε βιβλία, παραθέτω τρεις τέτοιες αναφορές.
Βιβλίο: Κύπρος Απόρρητος Φάκελος, (σελ.127), Αθανάσιος Κ. Στριγάς.
“Την ώρα ακριβώς που ξέσπασε το πραξικόπημα, ο Μακάριος βρισκόταν στο προεδρικό Μέγαρο και συνομιλούσε με μία ομάδα μαθητριών από την Αίγυπτο που τον είχε επισκεφθεί. Γρήγορα οι επιτελείς του τον οδήγησαν μέσα από μία μυστική σήραγγα έξω από το Προεδρικό Μέγαρο και τον φυγάδευσαν. (Τα μέτρα διαφυγής που λέγαμε…).”
Είναι αξιοσημείωτο ότι στα βιβλία του Αθανάσιου Κ. Στριγά, δυο εκ των οποίων κατατέθηκαν στην Επιτροπή για τον Φάκελο της Κύπρου, παρουσιάζονται πλαστά έγγραφα, δήθεν του ΝΑΤΟ και του Κίσινγκερ, με την επιτροπή του Φ.Κ. να υιοθετεί αυτά και να τα περιλαμβάνει στο τελικό της πόρισμα! Για το θέμα αναφερθήκαμε εκτενώς, στο άρθρο μας “Φάκελος Κύπρου – Tο πόρισμα και τα πλαστά έγγραφα” το οποίο δημοσιεύθηκε στον τύπο τον Ιανουάριο του 2022.
Βιβλίο: Η Μάχη Του Προεδρικού, 15 Ιουλίου 1974, Η Διαφυγή του Μακαρίου,(σελ. 69) ( Αδάμου Κόμπου),
“Φθάνοντας τρέχοντας, η δύναμη του 3ου Λόχου του Εφεδρικού, μια ομάδα κινήθηκε μέσα στο στρατόπεδο του 9ου Τακτικού Συγκροτήματος του οποίου οι άνδρες και αξιωματικοί παραδοθήκαν αμέσως μετά την ρίψη μερικών πυροβολισμών.” Και συνεχίζει ποιο κάτω “Μεταξύ των αξιωματικών στο 9ο Τ.Σ. βρίσκονταν και οι λοχαγοί Μιχάλης Ανδρέου και Αντώνης Μεσιούρης του Κυπριακού Στρατού που υπηρετούσαν εκεί, οι οποίοι κάλεσαν τους στρατιώτες να παραδοθούν.” Οι ισχυρισμοί δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική αλήθεια.
Πρώτον: To 9ο Τ.Σ., λίγες βδομάδες πριν από το πραξικόπημα, και μετά από διαταγή του ΓΕΕΦ, εγκαταλείπεται/διαλύεται και τα γραφεία, που στεγαζόταν η Διοίκηση του, μετακινήθηκαν στην έδρα του 241 ΤΠ στην Αθαλάσσα. Στο στρατόπεδο του 9ου Τ.Σ., την 15η Ιουλίου 1974, υπήρχαν μόνο δυο οπλίτες σκοποί από το 241 ΤΠ , ένας στην πύλη και ένας στο υπερυψωμένο φυλάκιο.
Δεύτερον: Υπάρχει η επώνυμη μαρτυρία του Αντώνη Μεσιούρη, λοχαγού τότε στο 9ο Τ.Σ. όπου αναφέρει ότι την 15ην Ιουλίου 1974 ήταν στην Αμμόχωστο στα ΚΑΟΑ με τους αξιωματικούς της ΙΙΙ Ανωτέρας Τακτικής Διοικήσεως Συνταγματάρχη Γεώργιο Αζίνα και τον Αντισυνταγματάρχη Χρίστο Φώτη. Ακολουθεί η μαρτυρία του.
Βιβλίο: Απεσοβήθη Τελικώς ο Κίνδυνος, Λευκωσία 16 Αυγούστου 1974, Ώρα 18.00 (σελ.26&27), Χρύσανθος Χρυσάνθου.
Αφηγείται ο αντιστράτηγος ε.α. Αντώνης Μεσιούρης:“Τότε ήμουν λοχαγός και υπηρετούσα ως διοικητής του Λόχου Διοικήσεως στο 9ο Τακτικό Συγκρότημα, στο στρατόπεδο παρά τη λεωφόρο Προδρόμου, πίσω από το προεδρικό μέγαρο. Όταν πλησίασε το καλοκαίρι, έστειλα αναφορά και ζήτησα άδεια τον Ιούλιο για να περάσουμε οικογενειακώς τις θερινές διακοπές στα ΚΑΟΑ (Κέντρα Αναψυχής Οπλιτών και Αξιωματικών) στην Αμμόχωστο. “Το Σάββατο , 13 Ιουλίου 1974, μου τηλεφώνησε ο Γεωργίτσης. “Μεσιούρη, ζήτησες να πας στα ΚΑΟΑ;”, με ρώτησε. “Ε, ναι, αλλά μου είπαν να πάω τον Σεπτέμβρη”, του απάντησα, “Όχι, θα πας από αύριο”, μου είπε ο Γεωργίτσης. Όταν πήγαμε στα ΚΑΟΑ στην Αμμόχωστο βρήκαμε εκεί τον συνταγματάρχη Γεώργιο Αζίνα και τον αντισυνταγματάρχη Χρίστο Φώτη με τις οικογένειες τους. ”
Χρέος της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Προέδρου της είναι η αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, για σωρεία θεμάτων που αναφέρονται στο πόρισμα του Φ.Κ., και που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Παράδειγμα τα πολυδιαφημισμένα χαλκευμένα έγγραφα του Αθανάσιου Κ. Στριγά ,που ενώ πλαστά, υιοθετήθηκαν, από την Επιτροπή του Φ.Κ. για πολιτικό-κομματικούς σκοπούς και μόνον. Χρέος της Βουλής να τιμήσει την αλήθεια. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη εναντι του Κυπριακού Ελληνισμού. Το Mea Culpa δεν είναι προσβολή αλλά ένδειξη πατριωτισμού, όταν αναλαμβάνεται η ευθύνη, έστω καθυστερημένα και αποκαθίσταται η ιστορική αλήθεια.
*Βοηθός 4ου Επιτελικού Γραφείου ΙΙΙ Ανωτέρας Τακτικής Διοίκησης 1974
Καθηγητής Πανεπιστημίου
