Άρθρο της Αντιγόνης Κωμοδίκη*
Σε ολόκληρο τον κόσμο ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, τα επιτόκια αυξήθηκαν σημαντικά και το χρηματοοικονομικό κλίμα αποδεικνύεται δύσκολο για σχεδόν όλους.
Ωστόσο, η κρίση θα πλήξει τους νέους και τις νέες σκληρότερα και δυσανάλογα σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό και ειδικά τους νέους με χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά υπόβαθρα οι οποίοι βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτη κατάσταση.
Καθώς οι νέοι διανύουν μια περίοδο διαρκούς οικονομικής αβεβαιότητας και αστάθειας της αγοράς, η ενδυνάμωσή τους με τις γνώσεις και τα εργαλεία που απαιτούνται για τη λήψη τεκμηριωμένων οικονομικών αποφάσεων είναι πιο κρίσιμη από ποτέ.
Χωρίς αυτή την εκπαίδευση, η επόμενη γενιά θα είναι θλιβερά απροετοίμαστη να διαχειριστεί τα οικονομικά της και θα κινδυνεύει να κάνει λάθη που θα μπορούσαν να αποφευχθούν και θα μπορούσαν να γυρίσουν την ενήλικη ζωή τους πίσω πριν καν αρχίσουν.
Για να λυθεί αυτό το πρόβλημα, η χρηματοοικονομική εκπαίδευση χρειάζεται μεταρρύθμιση.
Παρά την αδιαμφισβήτητη κοινωνική και οικονομική αξία της παροχής χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στους νέους για την αποφυγή οικονομικών παγίδων, όπως το υψηλό χρέος, η κακή πιστοληπτική ικανότητα και η έλλειψη αποταμιεύσεων, τα σχολεία επί του παρόντος υστερούν στην παροχή αποτελεσματικής χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στα παιδιά και στη νεολαία.
Σύμφωνα με τον «Young persons’ money index 2022/23» του London Institute of Banking and Finance, μόνο το 8% των ατόμων ηλικίας 15 έως 18 ετών ανέφερε το σχολείο ως κύρια πηγή χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης, με το 68% να αναφέρει τους γονείς του και το 19% να υποστηρίζει ότι είναι «αυτοδίδακτο». Έρευνα έχει γίνει και στην Κύπρο καταδεικνύοντας περισσότερο από 60% του φοιτητικού πληθυσμού σε χρηματοοικονομικά αναλφάβητους. Το γεγονός αυτό δεν προκαλεί έκπληξη αφού ούτε και στη χώρα μας υφίσταται υποχρεωτική χρηματοοικονομική εκπαίδευση. Ο Junior Achievement Κύπρου, με τη στήριξη του Συνδέσμου Τραπεζών και της PwC προσφέρει εκπαίδευση σε περίπου 2000 παιδιά ετησίως, φτάνοντας ουσιαστικά στο 7% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού των συγκεκριμένων ηλικιακών βαθμίδων. Γίνεται εύκολα αντιληπτό το περιθώριο βελτίωσης των αριθμών.
Τα περισσότερα παιδιά βασίζονται σε άτυπη εκπαίδευση προερχόμενη από τους γονείς τους σε αυτά τα θέματα. Τι γίνεται όμως όταν οι γονείς δεν έχουν πρόσβαση σε αυτή την ενημέρωση ή όταν τα παιδιά προέρχονται από οικογένειες με χαμηλό κοινωνικοοικομικό υπόβαθρο ή είναι ασυνόδευτα και δεν έχουν πρόσβαση σε έμπιστους ενήλικες για να τα ενημερώσουν; Σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται τόσο πολύ στα στοιχεία των γονέων για τη μετάδοση οικονομικών συμβουλών υπάρχει ο κίνδυνος πολλοί νέοι να είναι απροετοίμαστοι για νέες και αναδυόμενες οικονομικές απειλές.
Λαμβάνοντας, επίσης, υπόψη τις νέες αλλαγές στα χρηματοοικονομικά, με το χρηματοπιστωτικό σύστημα να ψηφιοποιείται και νέα δεδομένα και όρους όπως κρυπτονομίσματα και blockchain, η ανάγκη παροχής χρηματοοικονομικής παιδείας γίνεται ακόμη πιο έντονη.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να συνεργαστούν με τα εκπαιδευτικά συστήματα και τους φορείς για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
Τι μπορεί να γίνει;
Η τρέχουσα εθνική στρατηγική για την οικονομική ευημερία θα πρέπει να στοχεύει στην παροχή χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης σε όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Θα πρέπει να δημιουργηθεί επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα με ενδιαφέρουσες και βιωματικές δραστηριότητες που να καλύπτει όλο το ηλικιακό φάσμα της εκπαίδευσης.
Επιπλέον, θα πρέπει να δημιουργηθούν σειρές από βίντεο και ηχητικά αρχεία με σοβαρό, αξιόπιστο αλλά ταυτόχρονα ενδιαφέρον περιεχόμενο, ούτως ώστε τα παιδιά και οι νέοι να μπορέσουν να λάβουν τη «σωστή» πληροφόρηση μέσα από εφαρμογές ή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Διαφορετικά, κινδυνεύουν να πέσουν στην παγίδα εξελιγμένων απατών ή επιφανειακών επενδυτικών ευκαιριών που προωθούνται μέσω των κοινωνικών μέσων.Όταν εξετάζουμε πώς μπορεί να μεταρρυθμιστεί επιτυχώς η χρηματοοικονομική εκπαίδευση, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τη δέσμευση για την εισαγωγή της από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το υλικό θα πρέπει να διαμορφωθεί για τις ηλικίες από 7 έως 10 ετών, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτά είναι τα χρόνια που αρχίζουμε να εξετάζουμε τα οικονομικά θέματα. Αυτό θα πρέπει να ενισχυθεί από τη δέσμευση ότι η χρηματοοικονομική εκπαίδευση παρέχεται σε πραγματικό πλαίσιο που την καθιστά ελκυστική και χρήσιμη για τους μαθητές.
Η συγκέντρωση και η διασφάλιση της παροχής χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στα σχολεία θα συμβάλει σημαντικά στη στήριξη των παιδιών από χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, στη λήψη των σωστών οικονομικών αποφάσεων και στο σπάσιμο του κύκλου.
Από την πλοήγηση στα φοιτητικά δάνεια έως τη διαχείριση πιστώσεων, επενδύσεων και αποταμιεύσεων, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σημερινή νεολαία απαιτούν μια σταθερή βάση στη χρηματοοικονομική εκπαίδευση, ειδικά για τα παιδιά που προέρχονται από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα και χρειάζονται την επιπλέον υποστήριξη, τους πόρους και την εκπαίδευση για να βοηθήσουν στη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων.
Με την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού μεταξύ όσο το δυνατόν περισσότερων παιδιών σχολικής ηλικίας, μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο για μια γενιά καλύτερα εξοπλισμένη για να πλοηγηθεί στις περιπλοκές του χρηματοπιστωτικού κόσμου και να εξασφαλίσει ένα ευημερούν μέλλον εν μέσω των δοκιμασιών του συνεχώς μεταβαλλόμενου οικονομικού τοπίου.
*Διευθύνουσας Συμβούλου του οργανισμού JA Cyprus
