Οι δημοσκοπήσεις έλεγαν ότι δεν μπορούσε. Οι πιο ευνοϊκές έδιναν μάχη στήθος με στήθος με την Κεντροδεξιά και οι χειρότερες έδειχναν περίπου καταστροφή. Ο Αντόνιο Κόστα όμως μπόρεσε. Δεν πήρε μόνον τη νίκη στις εκλογές της Πορτογαλίας, πήρε την αυτοδυναμία και μαζί πήρε και τα πτυχία -ή τους σχεδιασμούς- των δημοσκόπων. Όμως, με 117 έδρες στη Βουλή, με ποσοστό-ρεκόρ που έσπασε ακόμη κι εκείνο της κυβέρνησης Σόκρατες, με τη μόλις τέταρτη αυτοδύναμη κυβέρνηση της Πορτογαλίας από τη δεκαετία του ‘70 και την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα, οι σοσιαλιστές του Κόστα δεν κέρδισαν μόνον τους δημοσκόπους. Σύμφωνα με το Politico κέρδισαν κυρίως στη σύγκρουση μεταξύ σταθερότητας και ριζοσπαστισμού.
Αυτό ήταν και το σκληρό δίλημμα που είχε βάλει προεκλογικά ο Αντόνιο Κόστα: Σοσιαλιστικό Κόμμα ή αστάθεια. Οι πρώην κυβερνητικοί του εταίροι, το αριστερό Bloco και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Πορτογαλίας, είχαν βάλει το δικό τους δίλημμα και τον δικό τους πήχη πολύ πιο ψηλά: Έριξαν την κυβέρνηση καταψηφίζοντας τον προϋπολογισμό και ζητώντας να πάει η μερίδα του λέοντος από τα 16,6 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης στο κοινωνικό κράτος, τη στήριξη της εργασίας, τη δημόσια υγεία και την παιδεία.
Ο στόχος ήταν ευγενής, αλλά άγγιζε τα όρια της αριστερής ουτοπίας σε ένα διεθνές περιβάλλον αυξανόμενου κόστους δανεισμού και επιστροφής στους κανόνες της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Οι ψηφοφόροι αγνόησαν την ουτοπία και πήγαν μαζικά στην ασφάλεια – αντί αριστερής «επανάστασης» ψήφισαν κεντροαριστερή μεταρρύθμιση. Ψήφισαν το project της «ήπιας αλλαγής» που έκλεισε μεν το κεφάλαιο της λιτότητας που είχε επιβάλει η τρόικα, αύξησε θεαματικά τον κατώτατο μισθό και μείωσε την ανεργία στο 4,9% και σε χαμηλό 20ετίας, αλλά ταυτόχρονα έδωσε στην Πορτογαλία τον πρώτο της μεταμνημνονιακό ισοσκελισμένο προϋπολογισμό το 2019.
Το αποτέλεσμα μπορεί να αδικεί την πορτογαλική Αριστερά και τη συμβολή της σ’ αυτή την πολιτική αλλαγή, αλλά η επιλογή ήταν συντριπτική. Ο θρίαμβος του Κόστα ήρθε μέσα από τη μαζική στροφή των ψηφοφόρων της Αριστεράς στο Σοσιαλιστικό Κόμμα: Το Bloco πήρε μόλις πέντε έδρες έναντι 19 πριν από δύο χρόνια και το Κομμουνιστικό Κόμμα πήρε έξι, με την κοινοβουλευτική του δύναμη να πέφτει στο μισό.
Η εικόνα αυτή ενδέχεται να είναι χρήσιμη και προς απάντηση κάποιων εγχώριων διλημμάτων και προβληματισμών – διλημμάτων περί κεντροαριστερού μετασχηματισμού, ιδεολογικής καθαρότητας, σοσιαλδημοκρατίας και αριστερής μελαγχολίας…
