Του Μιχάλη Ψύλου
Τον Σεπτέμβριο του 2013, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζιπίνγκ περιέγραφε για πρώτη φορά τα σχέδιά του για τον «νέο Δρόμο του Μεταξιού»- την πρωτοβουλία «Belt and Road» για την εμπορική σύνδεση της Κίνας με τη Δυτική Ευρώπη. Όχι τυχαία, ο Κινέζος πρόεδρος ανέπτυξε τα σχέδιά του αυτά στη διάρκεια επίσημης επίσκεψής του στο γειτονικό Καζακστάν. Θέλοντας προφανώς να δείξει και συμβολικά, πόσο σημαντική ήταν η χώρα αυτή για την στρατηγική του Πεκίνου.
Μαζί με το Πακιστάν, το Καζακστάν είναι από τις βασικές χώρες με τις οποίες η Κίνα θέλει να πραγματοποιήσει τον εμπορικό της δρόμο προς την Ευρώπη. Το Καζακστάν καλύπτει μια τεράστια έκταση στην Ευρασία και παράγει το 60% του ΑΕΠ της Κεντρικής Ασίας. Η χώρα προσελκύει μάλιστα έως και ένα εκατομμύριο μετανάστες εργάτες από τις φτωχότερες γειτονικές χώρες. Η εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη του Καζακστάν κατέστη δυνατή χάρη στον τεράστιο πλούτο του σε πρώτες ύλες: Είναι η 11η χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, διαθέτει από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα χαλκού, φωσφορίτη, ψευδάργυρου και χρυσού. Και το σημαντικότερο: Είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο. Σύμφωνα με το πανεπιστήμιο ETH της Ζυρίχης, ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες κατέχουν «μεγάλα μερίδια στον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Καζακστάν, για τον οποίο η τεχνολογία τους έχει αποδειχθεί κρίσιμη». Το ένα τρίτο των εξαγωγών του Καζακστάν πηγαίνει στην Ε.Ε., κυρίως πρώτες ύλες όπως αργό πετρέλαιο και ορυκτά.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που ο Κινέζος πρόεδρος έσπευσε να επικοινωνήσει με τον Καζάκο ομόλογό του Κασίμ Τζομάρτ Τοκάγιεφ για να του εκφράσει την υποστήριξη του Πεκίνου, απέναντι στους διαδηλωτές που διαμαρτύρονται για τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου και την εκτεταμένη διαφθορά της εξουσίας. «Η Κίνα αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ξένη δύναμη που σχεδιάζει “έγχρωμη επανάσταση”, στο Καζακστάν» είναι η γραμμή του Πεκίνου. Με άλλα λόγια: οι λαϊκές διαμαρτυρίες κατευθύνονται απ’ έξω (οι «έγχρωμες επαναστάσεις»), είναι σχέδια κάποιων εχθρικών παραγόντων (διάβασε τη Δύση).
Ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης – SCO, μια πολιτικοοικονομική ένωση και οργάνωση ασφαλείας υπό την ηγεσία της Κίνας, σε μια δήλωση για την κρίση στο Καζακστάν, στήριξε επίσης πλήρως, τον πρόεδρο Τοκάγιεφ: «Πιστεύουμε ότι είναι σωστά τα μέτρα που έλαβαν οι ηγέτες της Δημοκρατίας του Καζακστάν για την αποκατάσταση της σταθερότητας της εσωτερικής κατάστασης και την έναρξη ενός ειρηνικού διαλόγου στο πλαίσιο του Συντάγματος και του νομικού συστήματος είναι επίκαιρα […] Ελπίζουμε ότι το Καζακστάν θα αποκαταστήσει το συντομότερο δυνατό την έννομη τάξη και τη δημόσια ασφάλεια και θα εξασφαλίσει την προστασία των δικαιωμάτων και συμφερόντων όλων των εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων στη χώρα», ανέφερε στο μήνυμά του ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης.
Η Κίνα φάνηκε πάντως να αιφνιδιάζεται από την ταχύτητα με την οποία η Ρωσία έστειλε στρατεύματα στο Καζακστάν, μέσω του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) – δείχνοντας πόσο σημαντική είναι η κατάσταση και αυτή η σφαίρα επιρροής για το Κρεμλίνο. Το Πεκίνο γνωρίζει ότι δεν θέλει και (και δεν μπορεί) να εμποδίσει τις δραστηριότητες της Μόσχας: και οι δύο διευθύνουν παρόμοιους οργανισμούς, η Κίνα τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης SCO και η Ρωσία τον CSTO. Και οι δύο έχουν ως κύριο στόχο την ταχεία αποκατάσταση της σταθερότητας στο Καζακστάν μέσω της οποίας μπορούν να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους. «Η Ρωσία και η Κίνα δεν θα επιτρέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση να ωθήσουν το Καζακστάν σε μακροπρόθεσμη αναταραχή», γράφει η κινεζική εφημερίδα Global Times.
Δισεκατομμύρια σε κινεζικές επενδύσεις
Για το Πεκίνο, ωστόσο, είναι σημαντικό να μην χάσει έδαφος. Τα συμφέροντα της Κίνας είναι μεγάλα: Πολύ πριν από την έναρξη του νέου Δρόμου του Μεταξιού το 2013, η Κίνα είχε άλλωστε επενδύσει δισεκατομμύρια στις υποδομές του Καζακστάν. Το 2009, η Κίνα χορήγησε στο Καζακστάν δάνειο 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αποκτώντας έτσι σημαντικό μερίδιο στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.Το πρόγραμμα ανάπτυξης υποδομών Nurly Zhol, το οποίο ξεκίνησε νωρίτερα υπό τη σημαία του Καζακστάν, έγινε επίσημο μέρος της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road το 2016.
Ο μεθοριακός σταθμός Khorgos Gateway στα σύνορα Καζακστάν -Κίνας είναι η ναυαρχίδα όλων των κινεζικών έργων στο Καζακστάν. Η περιοχή περιλαμβάνει εγκαταστάσεις μεταφόρτωσης για τη μεταφορά των εμπορευματοκιβωτίων από τη στενότερη κινεζική σιδηροδρομική γραμμή στην ελαφρώς φαρδύτερη σιδηροδρομική γραμμή του Καζακστάν, με τελωνείο, με σύγχρονους γερανούς, τερματικούς σταθμούς, αποθήκες, σιλό σιτηρών ,ακόμη και μια εντελώς νέα πόλη -την Νουρκέντ -όπου οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους μπορούν να ζουν δωρεάν. «Το Khorgos Distribution Center, είναι το μεγαλύτερο χερσαίο “λιμάνι” στον κόσμο και ένα εμβληματικό έργο», γράφει χαρακτηριστικά η Berliner Zeitung.
Το ουράνιο του Καζακστάν
Το ενδιαφέρον της Κίνας για τις εξελίξεις στο Καζακστάν ακούει επίσης στο όνομα «ουράνιο». Το Καζακστάν παράγει το 40% του ουρανίου στον κόσμο μέσω της κρατικής εταιρείας Kazatomprom. Τον Απρίλιο του περασμένου έτους, το Πεκίνο ανακοίνωσε μια συμφωνία με την Kazatomprom: η εταιρεία αυτή του Καζακστάν σε συνεργασία με την China General Nuclear Power Group (Cgnpc), κατασκευάζουν το εργοστάσιο πυρηνικών καυσίμων Ulba. Η κινεζική κυβέρνηση εξασφάλισε (μέσω αρχικής επένδυσης 435 εκατ. δολαρίων) την εισαγωγή του 49% της παραγωγής του εργοστασίου. Οι εισαγωγές Καζάκικου ουρανίου στην Κίνα, είναι ένας παράγοντας που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη για το Πεκίνο, καθώς στο 14ο Πενταετές Πλάνο, ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να αυξήσει την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας από 50 GigaWatts στα 70 GW. Με 17 πυρηνικά εργοστάσια υπό κατασκευή, η Κίνα ξεκινά το μεγαλύτερο πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής στον κόσμο, αλλά χρειάζεται προφανώς και σχάσιμο υλικό για τη λειτουργία των σταθμών.
Για το Πεκίνο, το Καζακστάν είναι κρίσιμης γεωστρατηγικής σημασίας καθώς συνορεύει επίσης με την κινεζική επαρχία Σινγιάνγκ, που κατοικείται από τους Ουιγούρους. Πρόκειται για μια τουρκόφωνη μουσουλμανική «μειονότητα» δεκάδων εκατομμυρίων Κινέζων, που αντιδρούν στην πολιτική του Πεκίνου με αποτέλεσμα οι κινεζικές αρχές να καταφεύγουν συχνά πυκνά σε άγρια καταστολή για να επιβάλουν την κυριαρχία τους. Η Κίνα φοβάται λοιπόν ότι ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση στο Καζακστάν θα επεκταθεί και στην επαρχία των Ουιγούρων, με απρόβλεπτες συνέπειες…
ΠΗΓΗ: naftemporiki.gr
