«Ως υποκείμενο και όχι ως αντικείμενα τρίτων» θα πρέπει Τουρκία κι Ελλάδα, αλλά και οι πλευρές στην Κύπρου ν’ αντιμετωπίζουν και να συνομιλούν απευθείας για τα προβλήματα που τους απασχολούν, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Τούρκος αναλυτής, πρώην διπλωμάτης, πρώην Βουλευτής του CHP, Ουνάλ Τσεβικόζ εκτιμώντας ότι εάν λεχθεί ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα είναι ανοικτού τέλους, θα διαρκέσουν μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία μετά το τέλος οποίας μπορεί να αναζητηθούν άλλες λύσεις, μπορεί τότε και η Άγκυρα να συγκαταθέσει σε μια διαδικασία.
Όσον αφορά τη νέα θητεία Ντόναλντ Τραμπ οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας θα διαφοροποιηθούν, καθώς οι Πρόεδροι των δύο χωρών αντιμετωπίζουν με παρόμοιο τρόπο τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, ο οποίος διαφέρει από εκείνον που η διοίκηση Μπάιντεν εφάρμοζε.
Ο κ. Τσεβικόζ διετέλεσε Αναπληρωτής Υφυπουργός στο τουρκικό ΥΠΕΞ από το 2007 έως το 2010, υπηρέτησε ως Πρέσβης της Τουρκίας στο Λονδίνο – μεταξύ άλλων – κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας – Αρμενίας για πολλά χρόνια με αποκορύφωμα την συμφωνία του 2009 στην Ζυρίχη.
Σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ στην εποχή Τραμπ
Σε δηλώσεις στο ΚΥΠΕ ο κ. Τσεβικόζ είπε ότι θεωρεί πως από τους πιο ικανοποιημένους από την νίκη Τραμπ στον κόσμο είναι ο Ταγίπ Ερντογάν γιατί τα τελευταία 4 χρόνια δεν αναπτύχθηκε μια στενή σχέση μεταξύ του Τούρκου Προέδρου και του απερχόμενου Προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάϊντεν. Γι αυτό, το να συνέχιζε ο κ. Μπάϊντεν δεν ήταν κάτι που προτιμούσε ο κ. Ερντογάν. Η Καμάλα Χάρις, μπορεί να ήταν η υποψήφια των Δημοκρατικών, πρόσθεσε, αλλά ήταν ένα νέο πρόσωπο που πιθανόν να συνέχιζε την πολιτική Μπάϊντεν.
Όμως με τον Ντόναλντ Τραμπ αυτό δεν συμβαίνει, σημείωσε ο κ. Τσεβικόζ λέγοντας ότι ο Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει τον κ. Τραμπ. Είχαν συναντηθεί κατά την πρώτη θητεία, μιλούσαν συχνά στο τηλέφωνο και ήταν δύο ηγέτες που καταλάβαιναν ο ένας τον άλλον. «Γι’ αυτούς τους λόγους θεωρώ ότι η επανεκλογή Τραμπ άφησε πολύ ικανοποιημένο τον κ. Ερντογάν. Άλλωστε το εξέφρασε και ο ίδιας αμέσως μετά τις εκλογές. Τον συνεχάρη πολύ γρήγορα, τον προσκάλεσε στην Τουρκία».
Ο Τούρκος πρώην διπλωμάτης ανέφερε ότι ένα από τα χαρακτηριστικά του Ντόναλντ Τραμπ είναι ότι αντιμετωπίζει τις «κρατικές υποθέσεις» όχι ως κρατικός αξιωματούχος αλλά ως επιχειρηματίας και κυρίως δημιουργεί εμπορικές σχέσεις με τα άλλα κράτη διεθνώς, Θεωρεί δε ότι αυτή η αντίληψη στις διεθνείς και διακρατικές σχέσεις θα συνεχιστεί και στην νέα θητεία Τραμπ. Εκτίμησε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα προωθήσει τις «σχέσεις συναλλαγής» και αντί μιας περιεκτικής εξωτερικής πολιτικής και των διμερών σχέσεων, κυρίως θα εστιαστεί στην οικονομία, το εμπόριο, την ασφάλεια ως χωριστά θέματα/κεφάλαια. «Αυτός είναι και τρόπος λειτουργίας της εξουσίας που προτιμά και ο κ. Ερντογάν».
Και οι δύο ηγέτες, συνέχισε αναφερόμενος στους Ερντογάν και Τραμπ, δίνουν σημασία περισσότερο στις προσωπικές και όχι στις θεσμικές σχέσεις. Η διαφορά με τον κ. Μπάϊντεν, εξήγησε, ήταν ότι προτιμούσε τις θεσμικές σχέσεις στην εξωτερική πολιτική. Αυτό, ανέφερε, δεν είχε συμβεί όμως με την Τουρκία, δεν λειτούργησε. Αλλά τώρα, πιστεύει – είπε ο κ. Τσεβικόζ – ότι και οι νέες σχέσεις Ερντογάν – Τραμπ θα είναι πιο πολύ προσωπικές, παρά θεσμικές. Δεν θα μείνουν μόνο, ανέφερε, στο να επικοινωνούν απευθείας μεταξύ τους, αλλά ίσως και με μεσάζοντες πχ μεσώ του Τζάρεντ Κούσνερ (ΣΣ: Αμερικανός επιχειρηματίας – γάμπρος του Ντόναλντ Τραμπ).
Σε παρατήρηση ότι ο Τούρκος Πρόεδρος προσπαθεί ν’ αναβαθμίσει τον ρόλο του σε περιφερειακά ζητήματα στην περιοχή κι αν αυτό μπορεί να το επιτύχει κατά την νέα θητεία Τραμπ, ο Ουνάλ Τσεβικόζ εκτίμησε πως μπορεί. «Οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις δεν προχώρησαν και πολύ κατά την διάρκεια της θητείας Μπάιντεν ενώ σε συγκεκριμένα θέματα υπήρξαν κωλύματα. Αλλά εάν λάβουμε υπόψη ότι ο Τραμπ θα λειτουργήσει περισσότερο με μια λογική επιχειρηματική, εμπορίου σε θέματα όπως η ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας, οι πωλήσεις όπλων και η ασφάλεια, οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις θεωρώ ότι θα κερδίσουν περισσότερο έδαφος. Και αυτό σίγουρα θα ενδυναμώσει την θέση του κ. Ερντογάν και θα του επιτρέψει να δημιουργήσει νέες δυνατότητές για τον ρόλο του σε περιφερειακά ζητήματα».
Σε παρατήρηση ότι οι σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ είναι πολύ κακές ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρεί το Ισραήλ πολύ σημαντικό παράγοντα στην περιοχή, ο κ. Τσεβικόζ με αφορμή αυτό σημείωσε πως στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας υπάρχουν δύο πολύ σοβαρά ζητήματα: το ένα στο βορρά και το άλλο στο νότο. Στο βορρά, είπε, είναι ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας και στο νότο ο πόλεμος που συνεχίζει το Ισραήλ με την Χαμάς και την Χεζμπολλάχ στην Γάζα και τον Λίβανο. «Στο θέμα του Ισραήλ θα υπάρξει διαφορά απόψεων μεταξύ Ερντογάν και Τραμπ. Ο κ. Ερντογάν μετά τις 7 Οκτωβρίου (ΣΣ: την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ το 2023) παίρνει συνεχώς το πλευρό των Παλαιστινίων και έχει χρησιμοποιήσει πολύ ισχυρές εκφράσεις εναντίον του Ισραήλ. Αλλά ο Τραμπ είναι ένας πολύ ισχυρός υποστηρικτής του Ισραήλ».
Γι αυτό, ο πρώην Τούρκος διπλωμάτης θεωρεί ότι το αμέσως επόμενο διάστημα ένα από τα ζητήματα με μεγάλη διαφορά απόψεων μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ θα είναι το μεσανατολικό. Ο χρόνος θα δείξει, πρόσθεσε, εάν αυτές οι διαφορές μπορούν να απαλυνθούνε. Εάν ο πόλεμος τελειώσει και στο σχέδια ανάκαμψης και ανοικοδόμησης της Γάζας δοθεί ένας ρόλος στην Τουρκία, τότε – ανέφερε – «αυτό το ζήτημα μπορεί να ξεπεραστεί πιο εύκολα».
Κυπριακό και Ελληνοτουρκικά
Σε σχέση με το Κυπριακό και το ρόλο που οι ΗΠΑ μπορούν να διαδραματίσουν με την ανάληψη των καθηκόντων από τον κ. Τραμπ σε μια διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού δεδομένου ότι υπάρχει ένας στρατηγικός διάλογος μεταξύ ΗΠΑ – ΚΔ κι αν η Τουρκία θα είναι υποβοηθητική σε μια τέτοια διαδικασία, ο κ. Τσεβικόζ είπε ότι πρώτα, πρέπει να δούμε εάν μπορούν να επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό. Η προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ, δήλωσε, ολοκλήρωσε τα καθήκοντά της το καλοκαίρι, συνέγραψε και επέδωσε στον ΓΓ την έκθεσή της. «Ωστόσο ο ΓΓ δεν ανακοίνωσε ακόμη ποιος είναι ο οδικός χάρτης που θα ακολουθήσει, με βάση εκείνη την έκθεση».
Στην παρατήρηση ότι έγινε το άτυπο δείπνο στην Νέα Υόρκη, ο κ. Τσεβικόζ είπε ότι δεν βγήκε όμως κάτι σημαντικό από εκεί και πρόσθεσε ότι γίνεται κατανοητό ότι σύντομα μπορεί να ξεκινήσουν ξανά διαπραγματεύσεις. «Θεωρώ ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει μέχρι το τέλος αυτού του χρόνου. Πολύ πιθανόν ίσως εντός του 2025. Ωστόσο ο Τραμπ αναλαμβάνει τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου και δεν ξέρω αν θα είναι στις προτεραιότητες της νέας διοίκησης και της προεδρικής ομάδας που θα εγκατασταθεί στο Λευκό Οίκο, το Κυπριακό, ούτε και θεωρώ ότι θα είναι πολύ ψηλά στις προτεραιότητές τους. Οι προτεραιότητες του κ. Τραμπ είναι πρώτα η Μέση Ανατολή, μετά οι σχέσεις με την Κίνα, οι σχέσεις με την Ρωσία, ο τερματισμός του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας, πιο παγκόσμιου βεληνεκούς ζητήματα».
Ωστόσο, συνέχισε, πρέπει να σκεφτούμε τον ρόλο που η Κύπρος – πέραν του ότι το πολιτικό πρόβλημα είναι άλυτο – παίζει ως μια βάση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, όπου επικρατεί η ένταση και η αστάθεια. Η αστάθειά στην περιοχή, επεσήμανε, είναι και ένας από τους λόγους της προσέγγισης των ΗΠΑ στην Κύπρο και η ενδυνάμωση της στρατηγικής συνεργασίας. «Γι αυτό είχε εργαστεί πάρα πολύ ο Πομπέο. Εάν ο Πομπέο αναλάβει κάποιο ρόλο στην ομάδα Τραμπ στην νέα του θητεία, αυτή η προσέγγιση – για την οποία κατέβαλλε πολύ προσπάθεια ο ίδιος αλλά επί Μπάϊντεν δεν προχώρησε πολύ – μπορεί να επανέλθει στο προσκήνιο. Οι σχέσεις με την Κύπρο μπορεί να έρθουν στο προσκήνιο επίσης με μια διαφορετική προσέγγιση από την άποψη της ασφάλειας και του Ισραήλ. Τότε, θα προκύψει και μια νέα διαφορά αντίληψης με την Τουρκία, η οποία δεν θέλει το Κυπριακά και οι σχέσεις με την Κύπρο να περνούν μόνο μέσω της “νότιας Κύπρου” (Κυπριακή Δημοκρατία). Σε μια τέτοια περίπτωση, το αν οι ΗΠΑ θα θέλουν μια λύση στο Κυπριακό να λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα των Τ/κ και θα ικανοποιεί και την Τουρκία, αυτό θα το δείξει ο χρόνος».
Για το μοντέλο της ΔΔΟ, ο κ. Τσεβικόζ είπε ότι υπάρχει η εξής πραγματικότητα: «Μετά το Κραν Μοντανά και ο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και ο Τούρκος Πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν είχαν πει ότι έγινε πλέον αντιληπτό πως η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία έχει τελειώσει και πως από δω και πέρα πρέπει να δούμε νέες καταστάσεις. «Σημείωσε δε ότι ο Ερσίν Τατάρ πρόταξε την λύση των δύο κρατών, η οποία έτυχε στήριξης από την Άγκυρα και άρχισε να λέγεται (από την τουρκική πλευρά) πως εάν και πάλι ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις θα είναι πάνω στη βάση των δύο κρατών. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα, ενώ γίνεται αναφορά στην επανέναρξη συνομιλιών, δεν λέγεται ότι αυτό θα γίνει μόνο στη βάση των δύο κρατών. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ακόμα μια χαραμάδα».
Στην Κύπρο, συνέχισε, η αντιπολίτευση, το ΡΤΚ, αναφέρεται σε αυτό και βλέπει θετικά μια επανέναρξη συνομιλιών (για μια ΔΔΟ) ως μια τελευταία ευκαιρία. Εάν λεχθεί ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα είναι ανοικτού τέλους, θα διαρκέσουν μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία μετά το τέλος οποίας μπορεί να αναζητηθούν άλλες λύσεις, μπορεί τότε και η Άγκυρα να συγκαταθέσει σε μια διαδικασία.
Ο Ουνάλ Τσεβικόζ ανέφερε ότι υποστηρίζει την άποψη πως τόσο στα Ελληνοτουρκικά, όσο και στο Κυπριακό, στις σχέσεις μεταξύ των «δύο λαών», των δύο πλευρών, θα πρέπει τα θέματα να συζητιούνται «ως να είμαστε τα υποκείμενα και όχι τα αντικείμενα. Δεν πρέπει να βλέπουμε τους εαυτούς μας ως αντικείμενα τρίτων. Πρέπει να μπορούμε να συζητούμε απευθείας τα θέματα που μας αφορούν. Πρέπει να λαμβάνουμε πρωτοβουλίες κι ενέργειες με αυτόν τον τρόπο τόσο όσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας – Ελλάδας, όσο και στο ζήτημα της Κύπρου. Γιατί εάν παραμείνουμε ως αντικείμενο άλλων, τότε πιστεύω ότι τα προβλήματα δεν θα λυθούν εύκολα», κατέληξε ο κ. Τσεβικόζ.
Πηγή: ΚΥΠΕ
