του Edward Luce
Ξεχάστε για μια στιγμή αν θα πρέπει να κερδίσει ή να χάσει στις προεδρικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Αντιθέτως, ρωτήστε ποιο θα ήταν το καλύτερο επιχείρημα για την επανεκλογή του.
Τα περισσότερα «τικαρίσματα» στον κατάλογο των «υποσχέσεων που τηρήθηκαν» από τον Τραμπ, είναι στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Δεν ξεκίνησε κανέναν νέο πόλεμο. Μείωσε τον αριθμό των Αμερικανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν και τη Μέση Ανατολή. Το Ισλαμικό Κράτος έχασε τα εδάφη του, ενώ ο ηγέτης της τρομοκρατικής οργάνωσης σκοτώθηκε σε επιδρομή Αμερικανών καταδρομέων. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ έχουν αναγκαστεί να σκεφτούν έναν κόσμο στον οποίον οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον ανάδοχοι της ασφάλειάς τους. Και το σημαντικότερο, ο κ. Τραμπ έχει ταυτοποιήσει την Κίνα ως την κυρίαρχη απειλή των ΗΠΑ σε έναν κόσμο όπου ανταγωνίζονται οι μεγάλες δυνάμεις.
Μπορεί να διαφωνείτε με οποιαδήποτε ή και με όλα τα προαναφερθέντα. Αλλά θα είναι δύσκολο να υποστηρίξετε πως ο κ. Τραμπ έδινε κούφιες υποσχέσεις στην προεκλογική του εκστρατεία το 2016. Πολλές από τις υποσχέσεις του για το εσωτερικό, κυρίως η κατασκευή ενός τείχους στα σύνορα που θα χρηματοδοτηθεί από το Μεξικό καθώς και η εφαρμογή ενός μεγάλου προγράμματος για τις υποδομές, απέχουν πολύ από την εκπλήρωσή τους. Αλλά στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, ο κ. Τραμπ σε γενικές γραμμές τήρησε τον λόγο του. Το ερώτημα είναι αν οι συχνά ριψοκίνδυνες συνδιαλλαγές του με τον υπόλοιπο κόσμο είναι κάτι που αξίζει να υπερασπιστεί κανείς. Η απάντηση είναι πιο δύσκολη απ’ όσο μπορεί να ήλπιζαν οι επικριτές του κ. Τραμπ.
Το ισχυρότερο επιχείρημα προς υπεράσπιση του κ. Τραμπ, είναι πως αυτό ήθελαν οι ψηφοφόροι του. Οταν πριν από δυο χρόνια αμφισβήτησε την ιδέα πως το ΝΑΤΟ θα πρέπει να υπερασπιστεί το Μαυροβούνιο –μια χώρα που πολλοί Αμερικάνοι δεν μπορούν να εντοπίσουν στον χάρτη- το κατεστημένο της Ουάσινγκτον μετά βίας μπόρεσε να συγκρατήσει την οργή του. Αλλά οκ. Ο Τραμπ διοχέτευε απλώς το αίσθημα του μέσου Αμερικάνου. Μπορεί να είναι ριψοκίνδυνο να διαλύσεις το ΝΑΤΟ. Αλλά δεν είναι εξωφρενικό να συζητήσεις το αν οι ΗΠΑ θα πρέπει να διακινδυνεύσουν έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο για μακρινά μέρη.
Ούτε είναι εξωφρενικό να αποσύρεις τις αμερικανικές δυνάμεις από το Αφγανιστάν. Δεκαεννέα χρόνια αφότου πήγαν εκεί, ο κ. Τραμπ υπόσχεται να μειώνει στο μηδέν την παρουσία των ΗΠΑ (από 4.500 στρατιώτες σήμερα). Αυτήν την εβδομάδα ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του κ. Τραμπ, HR McMaster, συνέκρινε την απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν σήμερα, με τον κατευνασμό του Αδόλφου Χίτλερ από το Μόναχο το 1938.
Αυτό είναι το είδος της υπερβολικής αναλογίας που οδήγησε το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσινγκτον να χαρακτηριστεί ως «άμορφη μάζα» από ανώτατο αξιωματούχο της κυβέρνησης του Μπαράκ Ομπάμα. Ο κ. Ομπάμα είχε ανάμικτα αποτελέσματα όταν προσπάθησε να αντιμετωπίσει την επικρατούσα άποψη. Κάποια στιγμή, επί θητείας του, η παρουσία των Αμερικανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν ξεπέρασε τους 100.000. Και πάλι, ο κ. Τραμπ απλώς εκφράζει το λαϊκό αίσθημα. Το βάρος πέφτει στους ειδικούς να πουν γιατί έχουν δίκιο για το Αφγανιστάν. Οι αποδείξεις πάντως είναι εναντίον τους.
Ο κ. Τραμπ υπήρξε ασκόπως προσβλητικός προς τους συμμάχους των ΗΠΑ, ιδιαίτερα προς τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Έχει επίσης παρεξηγήσει το ΝΑΤΟ, θεωρώντας ότι «πουλάει προστασία», όχι ότι είναι μια συμμαχία αμοιβαίας άμυνας. Αλλά η «άμορφη μάζα» για χρόνια ζητούσε ευγενικά από την Ευρώπη να αυξήσει το μερίδιό της στο αμυντικό βάρος, με περιορισμένα αποτελέσματα. Η τραμπούκικη προσέγγιση του κ. Τραμπ οδήγησε σε μια συζήτηση αναφορικά με την ευρωπαϊκή άμυνα, που θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε ότι θα γίνονταν διαφορετικά. Ούτε υποστηρίζει πάντα τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, όπως υποστηρίζει η πλειοψηφούσα γνώμη στην Ουάσινγκτον.
Ο κ. Τραμπ ξεκάθαρα ζηλεύει τους αυταρχικούς ηγέτες όπως ο κ. Πούτιν και ο κινέζος κ. Σι Τζινπίνγκ. Αλλά συχνά επιδιώκει γραμμές που έρχονται σε αντίθεση με αυτούς που θαυμάζει σε προσωπικό επίπεδο. Σκεφτείτε τη θέση του ως προς τον γερμανικό αγωγό αερίου Nord Stream 2, που θα αύξανε το πλεονέκτημα της Ρωσίας στην Ευρώπη. Ή την επιθυμία του να συμπεριλάβει την Κίνα στην επόμενη συνθήκη μείωσης στρατηγικών όπλων με τη Ρωσία.
Η «άμορφη μάζα» δικαιολογημένα στηλιτεύει το στυλ του κ. Τραμπ. Όμως o αντιπαθητικός του τρόπος μπορεί να «κρύψει» από τους επικριτές του την αξία που έχουν περιστασιακά οι πολιτικές του. Θα ήταν δύσκολο να υπεραμυνθεί κανείς οποιασδήποτε ανανέωσης της συνθήκης που θα περιόριζε το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας και της Αμερικής αλλά θα εξαιρούσε αυτό της Κίνας.
Η ισχυρότερη «κληρονομιά» εξωτερικής πολιτικής που αφήνει ο κ. Τραμπ είναι ο νέος ψυχρός του πόλεμος με την Κίνα. Κάποιες από τις ενέργειές του είναι ξεκάθαρο πως «γύρισαν μπούμερανγκ». Ο εμπορικός του πόλεμος δεν έχει κάνει τίποτα για να συρρικνωθεί το έλλειμμα ΗΠΑ-Κίνας που κληρονόμησε. Θα ήταν όμως υπερβολή να τον κατηγορήσουμε για την πιο επιθετική στάση της Κίνας. Αυτή ήταν απόφαση του κ. Σι και προϋπήρχε του κ. Τραμπ. Οι ΗΠΑ και η Κίνα μπορεί τώρα να βρίσκονται σε μια επικίνδυνη πορεία σύγκρουσης. Αλλά επ’ αυτού, και αυτό είναι ασυνήθιστο, ο κ. Τραμπ ηγείται της δικομματικής συναίνεσης που υπάρχει.
Μια δεύτερη θητεία Τραμπ, κατά την άποψή μου, θα ήταν καταστροφή για τη δημοκρατία των ΗΠΑ και για την ικανότητά της να χειριστεί την πανδημία. Αν όμως χάσει ο κ. Τραμπ, τότε θα κερδίσει η «άμορφη μάζα». Είναι σχεδόν ομόφωνα εναντίον του. Οι φτωχές επιδόσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία 20 χρόνια υποδηλώνουν πως η επιστροφή της «άμορφης μάζας» θα είχε και τα καλά της, αλλά και τα κακά της.
Πηγή: euro2day.gr
