Του Μάριου Μαυρόγιαννου*
Τον Μάρτιο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την Οδηγία για τα Green Claims, η οποία αποσκοπεί στη θέσπιση κοινών κανόνων για τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς και τη σήμανση των προϊόντων στην ΕΕ. Η πρόταση αυτή ακολούθησε την έναρξη ισχύος της Οδηγίας 2024/825 για την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση μέσω καλύτερης προστασίας από αθέμιτες πρακτικές και μέσω καλύτερης ενημέρωσης, τον Μάρτιο του 2024.
Η ανάγκη για νέα Ευρωπαϊκή νομοθεσία
Ο βασικός λόγος που κατατέθηκε η πρόταση για ένα νέο νομοθετικό εργαλείο είναι η πληθώρα σημάνσεων και δηλώσεων για τη βιωσιμότητα και περιβαλλοντική επίδοση των προϊόντων. Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση με την άνοδο του φαινομένου του greenwashing και των παραπλανητικών ισχυρισμών έχει καταστήσει πρόκληση για τον καταναλωτή την αποκωδικοποίηση και τη διάκριση των πραγματικά βιώσιμων επιλογών από το διαφημιστικό περιτύλιγμα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ:
- Το 53% των πράσινων ισχυρισμών παρέχει ασαφείς, παραπλανητικές ή αβάσιμες πληροφορίες.
- Το 40% των ισχυρισμών δεν συνοδεύεται από αποδεικτικά στοιχεία.
- Οι μισές από όλες τις πράσινες ετικέτες προσφέρουν αδύναμη ή ανύπαρκτη διαδικασία επαλήθευσης.
- Υπάρχουν 230 ετικέτες βιωσιμότητας και 100 ετικέτες πράσινης ενέργειας στην ΕΕ, με εντελώς διαφορετικά επίπεδα διαφάνειας.
Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για τη νέα Οδηγία, με στόχο να καταστήσει τους πράσινους ισχυρισμούς αξιόπιστους, συγκρίσιμους και επαληθεύσιμους σε όλη την ΕΕ.
Η πρόταση (η οποία βρίσκεται ακόμη σε προσχέδιο στις αρχές του 2025) αποσκοπεί πέραν από την προστασία των καταναλωτών από το greenwashing και στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των προϊόντων και των επιχειρήσεων, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία μιας κυκλικής και πράσινης οικονομίας στην ΕΕ.
Η συμβολή των προτύπων
Το Ευρωπαϊκό σύστημα τυποποίησης είναι δεδομένο ότι θα κληθεί να υποστηρίξει την προσπάθεια αυτή, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα Τεχνικά Πρότυπα εξ’ ορισμού διευκολύνουν την πρόοδο των οργανισμών ως προς τους περιβαλλοντικούς τους στόχους, ενώ ταυτόχρονα τους επιτρέπουν να ενισχύσουν την αξιοπιστία των ισχυρισμών τους.
Καθώς αναμένεται η δημόσια διαβούλευση και δημοσίευση της Οδηγίας, όπως επίσης και πιθανά standardisation requests, η CEN και CENELEC έχουν δημοσιεύσει ένα κατάλογο με υφιστάμενα πρότυπα, τα οποία μπορούν να υποστηρίξουν την επαλήθευση των πράσινων ισχυρισμών. Ο κατάλογος περιλαμβάνει πέραν από 100 πρότυπα στις ακόλουθες θεματικές ενότητες:
- Κυκλική οικονομία
- Ισχυρισμοί που αφορούν βιολογικής προέλευσης υλικά και βιοδιασπώμενα
- Ισχυρισμοί σχετικοί με το κλίμα
- Ισχυρισμοί που σχετίζονται με τη γεωργία
- Ισχυρισμοί σε επίπεδο διαχείρισης
- Ανάλυση κύκλου ζωής (Life Cycle Assessment)
Τα πρότυπα αυτά καλύπτουν απαιτήσεις σε σχέση με παραμέτρους και πτυχές όπως:
- Ανακυκλωσιμότητα/ Περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένο υλικό
- Επαναχρησιμοποίηση
- Επιδιορθωσιμότητα / Ευκολία στην επισκευή
- Ενεργειακή απόδοση
- Βιοδιασπασιμότητα
- Υλικά βιολογικής/φυσικής προέλευσης
- Κλιματική ουδετερότητα/ Προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
- Ευημερία των ζώων
- Τοξικότητα
- Κοινωνική υπευθυνότητα
- Οικολογικός σχεδιασμός (Ecodesign)
Αξιολόγηση συμμόρφωσης και προστασία καταναλωτών
Οι πράσινοι ισχυρισμοί που βασίζονται σε τεχνικά πρότυπα είναι αξιόπιστοι και συνεπώς μπορούν να απλοποιήσουν σημαντικά την επαλήθευση των πληροφοριών βιωσιμότητας.
Το σύστημα αξιολόγησης συμμόρφωσης βάσει προτύπων αποτελεί ένα αξιόπιστο και ευρέως αναγνωρισμένο πλαίσιο. Εξυπηρετεί όχι μόνο τους οργανισμούς που επιδεικνύουν συμμόρφωση και εκείνους που διενεργούν τις αξιολογήσεις συμμόρφωσης, αλλά και όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που βασίζονται στην αξιοπιστία των δηλώσεων συμμόρφωσης.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να απευθύνεστε στο Κέντρο Πληροφόρησης και Εξυπηρέτησης του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS) στο 22 411413/14 ή στην ιστοσελίδα του οργανισμού www.cys.org.cy.
Πηγή: EC, CEN/CENELEC
* Ο Μάριος Μαυρόγιαννος είναι Χημικός Μηχανικός και εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης στον CYS.
