Στέλιος Γ. Προκοπίου*
Την Κυριακή τελείωσαν οι παράνομες εκλογές στα κατεχόμενα, αναδεικνύοντας ως ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, τον Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος κατερχόταν υποψήφιος με σαφή θέση υπέρ της λύσης της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ), στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα τόσο προς την Άγκυρα, όσο και προς την δική μας πλευρά, αναφορικά με τη βούληση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας για επανένωση και εγκατάλειψη της ιδέας δύο κρατών.
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι πλέον αλλάζει ρότα το Κυπριακό και από το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόταν, ελέω Ερσίν Τατάρ, τώρα ανοίγεται ξανά ο δρόμος της επανέναρξης των συνομιλιών προς την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος. Πόσο όμως αυτή η προοπτική ευσταθεί στη πραγματικότητα και πως μπορεί τελικώς να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για να οδεύσουμε προς αυτή την κατεύθυνση;
Καταρχάς, θα πρέπει να θυμίσουμε ότι ο Τατάρ για πέντε χρόνια δεν ενεργούσε μονός του αλλά συμβάδιζε-υπάκουε πλήρως στις διακηρυγμένες θέσεις της Τουρκικής πλευράς περί δύο κρατών. Προφανώς, τον έλεγχο της κατάστασης στα κατεχόμενα τον έχει η Άγκυρα, καθώς επίσης και την κυριαρχία, από την στιγμή που οι Τουρκοκύπριοι είναι εξολοκλήρου εξαρτημένοι σε όλους του τομείς (στρατιωτικούς, πολιτικούς, οικονομικούς, κλπ).
Η επικράτηση του Τουφάν Ερχιουρμάν έναντι του Ερσίν Τατάρ, αποτελεί μία θετική εξέλιξη, παρόλο που ακόμη δεν ξεκαθαρίζει επ΄ ακριβώς τις προθέσεις του για το περιεχόμενο της ΔΔΟ, καθώς με βάση τα λεγόμενα του κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, περιέγραφε μια σαφώς πιο χαλαρή Ομοσπονδία από αυτή που συζητείτο στο Crans‑Montana. Εν πάση περιπτώσει, αυτό θα φανεί στη πορεία των συζητήσεων και των δηλώσεων του. Συνεπώς, ως Ελληνοκυπριακή πλευρά θα πρέπει να κάνουμε υπομονή έτσι ώστε να αποσαφηνιστούν οι προθέσεις ενός εκάστου και να καταλήξουμε κατά πόσο το μήνυμα της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας, ήταν ή όχι τελικά ξεκάθαρο.
Από την άλλη πλευρά οι Τουρκοκύπριοι, μέσα από την κάλπη, μπορεί μεν να μην καταδεικνύουν επακριβώς τι θέλουν, καθώς όπως αναφέραμε αυτό εναπόκειται κυρίως στην νέα τους ηγεσία, όμως είναι ξεκάθαρο το τι δεν θέλουν. Δεν θέλουν την επικηδεμονία της Τουρκίας, την επιβολή της βούλησης τρίτων για αυτούς, την λήψη αποφάσεων για την τύχη τους από άλλους πέραν των ιδίων και την προσπάθεια ποδηγέτησης των επιθυμιών τους για την πορεία της πατρίδα τους.
Αυτό όμως δεν είναι ικανό από μόνο του να αλλάξει τη στάση και το αφήγημα της Τουρκίας περί δύο κρατών, ειδικότερα μετά την “ήττα” του εκλεκτού του Ερτογάν. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει αντίδραση από την Τουρκία και πιθανόν ασφυκτικές πιέσεις προς τον νέο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, για να εξακολουθήσει να στηρίζει την εξεφρασμένη πρόθεση της Άγκυρας και των κατεχομένων (υπό τον Τατάρ), για συνέχιση της διακηρυγμένης πλέον πολιτικής τους, για λύση δύο κρατών.
Οπόταν, η κρίσιμη παράμετρος παραμένει η στάση της Τουρκίας. Ενώ ο Ερντογάν εξέφρασε την ευχή του για “επωφελή” εκλογή, η Άγκυρα θα πρέπει να αποφασίσει αν θα σεβαστεί τη βούληση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας και θα στηρίξει την προσπάθεια για επανένωση, εγκαταλείποντας την αδιαλλαξία της για δύο κράτη.
Σαφώς, η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να εκμεταλλευτεί τις εξελίξεις, τροχιοδρομώντας κινήσεις και ενέργειες, οι οποίες θα υποβοηθήσουν την αλλαγή που επέλεξε το 63% των Τουρκοκυπρίων και οι οποίες θα φανούν χρήσιμες για την πλευρά μας, έτσι ώστε να επαναφέρουμε τις συνομιλίες του Κυπριακού στη σωστή τους βάση, στο συμφωνημένο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και των προηγούμενων συγκλίσεων.
Οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε το συγκεκριμένο μομέντουμ και να κινητοποιήσουμε τον διεθνή παράγοντα (ΟΗΕ, Ε.Ε., ΗΠΑ) να εξασκήσει εκείνες τις πιέσεις προς την Άγκυρα, με τρανταχτό επιχείρημα πλέον την δεδηλωμένη βούληση των Τουρκοκυπρίων, με απώτερο σκοπό να συγκατανεύσει η Τουρκία στην επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλίων, στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, εγκαταλείποντας μια για πάντα το μοντέλο λύσης δύο κρατών.
Μία τέτοια πιθανότητα, επιτυχημένης αλλαγής πορείας της Άγκυρας σχετικά με την λύση του Κυπριακού, σίγουρα δεν εγγυάται την επιτυχή κατάληξη των μελλοντικών διαπραγματεύσεων για επίλυση του Εθνικού μας προβλήματος, όμως τα οφέλη που έχει να προσδώσει είναι πολλά, τόσο προς όφελος των Τουρκοκυπρίων, όσο και προς την πλευρά μας, με πρώτιστο την σταδιακή απεξάρτηση της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας, από το βαθύ κράτος της Τουρκίας.
Οι νέες προϋποθέσεις όπως διαμορφώνονται με την αλλαγή στην ηγεσία της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, πρέπει να μας κινητοποιήσουν. Οφείλουμε ως Κυπριακή Δημοκρατία, άμεσα να ενεργοποιηθούμε σε διεθνές επίπεδο. Η εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν δεν αποτελεί απλώς αλλαγή προσώπου, αλλά ένα παράθυρο ελπίδας και ευκαιρίας, να επανέλθει το Κυπριακό στις ορθές του ράγες. Είμαστε υποχρεωμένοι να βοηθήσουμε, στο βαθμό που μπορούμε και μας επιτρέπεται, για να κυριαρχήσουν και να επικρατήσουν οι φωνές που εναντιώνονται στην επεκτατική πολιτική της Άγκυρας. Σε αντίθετη περίπτωση, με το πέρας του χρόνου και υπό τις ασφυκτικές πιέσεις της Τουρκίας, πιθανόν να γίνουμε μάρτυρες, ο Erhurman να μετατρέπεται σε Yesman.
*Διεθνολόγος
Υποψ. Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων
