Κωνσταντίνος Ζαού*
Η μετάβαση προς πιο βιώσιμες μορφές μετακίνησης αποτελεί παγκόσμια προτεραιότητα, καθώς ο τομέας των μεταφορών εξακολουθεί να συμβάλλει σημαντικά στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Στο πλαίσιο αυτό, αναδυόμενες τεχνολογίες όπως τα ηλιακά αυτοκίνητα και τα ηλιακά αεροσκάφη βρίσκονται σε στάδιο έρευνας και δοκιμών, με στόχο στο μέλλον να αξιοποιήσουν την καθαρή και άφθονη ενέργεια του ήλιου για τη μετακίνηση. Πίσω όμως από αυτές τις καινοτόμες προσπάθειες υπάρχει ένας λιγότερο ορατός αλλά καθοριστικός παράγοντας: η τυποποίηση και τα διεθνή πρότυπα.
Σε διεθνές επίπεδο, η τεχνική επιτροπή τυποποίησης IEC TC 82 Solar Photovoltaic Energy Systems έχει ως αποστολή την εκπόνηση προτύπων που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα φωτοβολταϊκά συστήματα μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρική. Τα πρότυπα αυτά καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα των φωτοβολταϊκών τεχνολογιών, από τις φωτοβολταϊκές κυψέλες και τα υλικά έως τα ολοκληρωμένα συστήματα και τη σύνδεσή τους με τα ηλεκτρικά δίκτυα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η επιτροπή CLC TC 82 συνεργάζεται στενά με την IEC TC 82, διασφαλίζοντας την εναρμόνιση των προτύπων και υποστηρίζοντας την ασφαλή και ομαλή εισαγωγή των τεχνολογιών αυτών στην ευρωπαϊκή αγορά.
Κεντρικό στοιχείο του έργου της IEC TC 82 αποτελεί η σειρά προτύπων IEC 60904, που καθορίζει απαιτήσεις, μεθόδους δοκιμών και διαδικασίες μέτρησης της απόδοσης και της ποιότητας των φωτοβολταϊκών συσκευών και των εξαρτημάτων τους. Οι κοινές και διεθνώς αποδεκτές μέθοδοι μέτρησης επιτρέπουν τη δίκαιη σύγκριση προϊόντων, ενισχύουν τη διαφάνεια της αγοράς και συμβάλλουν στη διασφάλιση της ασφάλειας και της αξιοπιστίας των συστημάτων.
Καθώς όμως οι φωτοβολταϊκές εφαρμογές επεκτείνονται πέρα από τις παραδοσιακές σταθερές εγκαταστάσεις, προκύπτουν νέες τεχνικές προκλήσεις που δεν καλύπτονται επαρκώς από τα υφιστάμενα πρότυπα. Για τον λόγο αυτό, η IEC TC 82 δημιούργησε την ομάδα έργου IEC TC 82 PT 600, η οποία εστιάζει στα φωτοβολταϊκά συστήματα ενσωματωμένα σε οχήματα (Vehicle-Integrated Photovoltaics – VIPV).
Τα VIPV λειτουργούν σε συνθήκες εντελώς διαφορετικές από τις σταθερές εγκαταστάσεις. Η συνεχής κίνηση των οχημάτων οδηγεί σε διαρκείς μεταβολές φωτεινότητας και σκίασης, προκαλώντας απότομες αλλαγές στην παραγωγή ενέργειας και καθιστώντας απαραίτητες νέες μεθόδους προσομοίωσης και ενεργειακής αξιολόγησης. Παράλληλα, οι μηχανικές καταπονήσεις είναι ιδιαίτερα αυξημένες.Ενώ τα συμβατικά φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν σχεδιαστεί να αντέχουν δονήσεις της τάξης των 0,1-10 Hz, στα οχήματα οι δονήσεις μπορούν να φτάσουν έως και τα 2.000 Hz, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο φθοράς και αστοχίας των υλικών.
Τα πρότυπα και οι τεχνικές εκθέσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο αυτό δεν περιορίζονται μόνο στις εφαρμογές μετακίνησης. Μπορούν να αξιοποιηθούν και σε άλλους απαιτητικούς τομείς, όπως τα drones, σε σταθμούς υψηλού υψομέτρου (High-Altitude Platform Stations – HAPS), καθώς και σε φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις σε ορεινές ή δασικές περιοχές. Σε τέτοια περιβάλλοντα, η σκίαση, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες ενέργειας, χαμηλότερη απόδοση και αυξημένο κόστος παραγωγής, ενώ η ακριβής εκτίμηση αυτών των απωλειών παραμένει σύνθετη.
Συνολικά, η τυποποίηση δεν αποτελεί εμπόδιο αλλά βασικό μοχλό επιτάχυνσης της καινοτομίας. Μέσα από κοινά αποδεκτά πρότυπα, η τεχνολογική εξέλιξη μπορεί να προχωρά με τρόπο ασφαλή, συγκρίσιμο και αξιόπιστο. Καθώς η ηλιακή ενέργεια ενσωματώνεται σταδιακά σε οχήματα και αεροσκάφη, τα πρότυπα δημιουργούν το απαραίτητο πλαίσιο ώστε οι αναδυόμενες τεχνολογίες να εξελιχθούν σε πρακτικές, ασφαλείς και εμπορικά εφαρμόσιμες λύσεις.
Η ένταξη του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS) ως Πλήρους Μέλους της IEC από το 2026 αναβαθμίζει τον ρόλο της Κύπρου στη διεθνή τυποποίηση. Ως ο επίσημος Εθνικός Φορέας Τυποποίησης, ο CYS δίνει τη δυνατότητα σε Κύπριους εμπειρογνώμονες να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση και αναθεώρηση διεθνών και ευρωπαϊκών προτύπων, ενισχύοντας τη σύνδεση της χώρας με τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις ανάγκες της αγοράς.
*Λειτουργός Τυποποίησης CYS
