Κύπρος και Ελλάδας μπορούν να μετατραπούν σ΄ ένα ισχυρό περιφερειακό hub φυσικού αερίου από το οποίο θα περνά μεγάλο μέρος του καύσιμου που καταναλώνει η Ευρώπη.
Αυτό τονίζει σε αποκλειστική συνέντευξη του στον Επιχειρηματικό Οδηγό Business Κύπρου – Ελλάδας, ο Πρόεδρος του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας κ. Αθανάσιος Σαββάκης, προσθέτοντας ότι με τα πλούσια κοιτάσματα και την πολυδιάστατη ενεργειακή διπλωματία που αναπτύσσουν Κύπρος και Ελλάδα στην ευρύτερη περιοχή, έχουν μπει για τα καλά στον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης.
Ακόμα ο κ. Σαββάκης επισημαίνει ότι ο EastMed και η ηλεκτρική διασύνδεση μέσω της EuroAsia, αποτελούν δύο εμβληματικά έργα, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη.
Ο Σαββάκης αναφέρεται και στη συνεργασία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας με το ΧΑΚ και τονίζει ότι μαζί δημιούργησαν ένα νέο μηχανισμό εκκαθάρισης της κυπριακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ενδιαφέρουσα συνέντευξη του κ. Σαββάκη έχει ως εξής:
Πως εξελίσσεται η ανάπτυξη του Χρηματιστηρίου Ενέργειας της Ελλάδας και ποιες νέες πρωτοβουλίες σχεδιάζετε για την περαιτέρω ανάπτυξης του;
Το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, έχοντας κλείσει 5 χρόνια λειτουργίας του και έχοντας προχωρήσει σε σημαντικές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις & διεργασίες, έχει συμπληρώσει πλέον ένα έτος από τη λειτουργία της Πλατφόρμας Συναλλαγών Φυσικού Αερίου (Βάθρο Εμπορίας Φυσικού Αερίου) και δίνει προτεραιότητα στην περαιτέρω ανάπτυξή της με προϊόντα και υπηρεσίες, αναβαθμίζοντας σημαντικά την ελκυστικότητα της εν λόγω αγοράς, με σκοπό την αύξηση του όγκου συναλλαγών και της ρευστότητας. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζεται η ανάπτυξη νέων προθεσμιακών προϊόντων φυσικού αερίου, η διεύρυνση συμμετοχής στο Βάθρο Εμπορίας για Εταιρείες, οι οποίες δεν είναι χρήστες του ΕΣΦΑ, καθώς και η απλοποίηση των διαδικασιών εγγραφής.
Παράλληλα, το ΕΧΕ συνεχίζει να εξελίσσει τη spot αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Σε συνέχεια της επιτυχούς έναρξης λειτουργίας της ενδοημερήσιας αγοράς συνεχούς διαπραγμάτευσης (XBID) στα σύνορα Ελλάδας – Ιταλίας και Ελλάδας – Βουλγαρίας, δίνεται πλέον έμφαση σε ζητήματα, όπως η εισαγωγή 15-λεπτων προϊόντων, και η εξέλιξη των ενδοημερήσιων δημοπρασιών, από περιφερειακό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Τέλος, αναγνωρίζοντας την ανάγκη προστασίας και αντιστάθμισης κινδύνου από τις έντονες διακυμάνσεις τιμών, και λαμβάνοντας υπόψιν και τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την ενίσχυση της Προθεσμιακής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, το ΕΧΕ εργάζεται τόσο στη βελτίωση και περαιτέρω ανάπτυξη της υφιστάμενης αγοράς παραγώγων του ΕΧΕ (power derivatives) μέσω της εξέτασης εισαγωγής short-term power derivatives προϊόντων, όσο και στη μελέτη για τη δημιουργία μίας πλατφόρμας PPAs για τη σύναψη μακροχρόνιων διμερών πράσινων συμβολαίων.
Πως αξιολογείτε τις νέες εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα της Ελλάδας, με τον προγραμματισμό γεωτρήσεων κλπ.
Η πρόσφατη γεωπολιτική και ενεργειακή κρίση κατέστησε εμφανή την κρισιμότητα για μέγιστη δυνατή ενεργειακή αυτονομία. Στο πλαίσιο αυτό, μία από τις βασικές προτεραιότητες για τη χώρα συνεχίζει να αποτελεί η προώθηση επενδύσεων σε ΑΠΕ, σε συνδυασμό πλέον και με την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον, στο επίκεντρο του σχεδιασμού βρίσκονται και οι έρευνες για εντοπισμό και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.
Το φυσικό αέριο, όπως αποδεικνύεται, θα συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την ευστάθεια του συστήματος, κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται και από τα έργα υποδοχής και μεταφοράς που υλοποιούνται στην Ελλάδα, όπως ο IGB, ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, οι επενδύσεις σε FSRU καθώς και η δημιουργία μιας ισχυρής περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου μέσω του νέου κόμβου εμπορίας φυσικού αερίου που λειτουργεί το ΕΧΕ. Τέλος, οφείλουμε ως χώρα να δώσουμε έμφαση και στην ανάπτυξη του δικτύου των ηλεκτρικών διασυνδέσεων, προκειμένου να διασφαλίσουμε την ευστάθεια του συστήματος, και παράλληλα να κάνουμε ένα βήμα μπροστά για τη μελλοντική μας εδραίωση ως ενεργειακό hub.
Πως βλέπετε την ενεργειακή συνεργασία Κύπρου – Ελλάδας;
Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν μια κοινή στρατηγική σε θέματα ενέργειας που έχει καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και χάρη στη στενή συνεργασία τους. Όσον αφορά το χρηματιστήριό μας, θα ήθελα να αναφέρω ότι το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας και το Χρηματιστήριο Αθηνών συνεργάστηκαν μαζί με το κυπριακό χρηματιστήριο για τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού εκκαθάρισης της κυπριακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Σε γενικότερα θέματα, η Ελλάδα και η Κύπρος προωθούν από κοινού την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και ειδικότερα τη μεταφορά τους στις ευρωπαϊκές αγορές μέσω του EastMed, αλλά και την ηλεκτρική διασύνδεση, μέσω του διασυνδετήριου αγωγού EuoroAsia. Είναι ζωτικής σημασίας οι δύο χώρες να εκμεταλλευτούν τη στρατηγική τους θέση στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης και να συνεργαστούν στενά σε ενεργειακά θέματα, καθώς η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να καταστεί ενεργειακός κόμβος για την περιοχή.
Ποια είναι η άποψη σας για τον EastMed και την ηλεκτρική διασύνδεση μέσω της EuroAsia;
Αποτελούν και τα δύο εμβληματικά έργα, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη. Τη στιγμή που η Ευρώπη πασχίζει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο και αναζητά νέες πηγές και οδεύσεις εφοδιασμού, ο EastMed είναι οπωσδήποτε μέρος της λύσης, αφού θα μεταφέρει το φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (και της Αιγύπτου), σε μεγάλες ποσότητες και ενδεχομένως πιο οικονομικά, σε σχέση πχ. με το LNG. Για αυτό άλλωστε ο αγωγός, στο μελετητικό στάδιο, χρηματοδοτείται από την ΕΕ ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (Project of Common Interest).
Υπενθυμίζω ότι όλες οι μελέτες για τον αγωγό έχουν ολοκληρωθεί και αποδεικνύουν ότι είναι τεχνικά εφικτός και οικονομικά βιώσιμος, πριν μάλιστα το ξέσπασμα της τρέχουσας κρίσης που εκτόξευσε τις τιμές του φυσικού αερίου στα ύψη.
Ομοίως, ο EuroAsia interconnector θα συνδέσει ηλεκτρικά την Ευρώπη με την Ασία και χώρες οι οποίες μπορούν να παράγουν πράσινη και φθηνή ενέργεια σε μεγάλη κλίμακα, την οποία έχει ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση αν θέλει να πετύχει τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας. Για αυτό και είναι μάλλον βέβαιο ότι θα χρηματοδοτήσει την κατασκευή του ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος, επίσης.
Πως μπορεί να αξιοποιήσει το Χρηματιστήριο Ενέργειας τις νέες ανακαλύψεις στην ΑΟΖ της Κύπρου με φυσικό αέριο;
Η λειτουργία του Βάθρου Εμπορίας Φυσικού Αερίου διευρύνει την αγορά spot φυσικού αερίου και συνδράμει στην αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των υποδομών αλλά και τη διευκόλυνση νέων επενδύσεων, ενισχύοντας συνολικά την ασφάλεια εφοδιασμού προς όφελος των καταναλωτών και της χώρας. Παράλληλα, προωθεί τη διασυνδεσιμότητα των αγορών ενέργειας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και ενισχύει τη ρευστότητα της αγοράς στην ευρύτερη περιοχή. Οι ανακαλύψεις στην ΑΟΖ της Κύπρου είναι μια επιπλέον καινούρια πηγή ενέργειας, η οποία θα μπορέσει να προμηθεύει φυσικό αέριο, μέσα από νεα διασύνδεση και δίκτυο φυσικού αεριού Κύπρου – Ελλάδος, με στόχο αυτό το φυσικό αέριο να πωλείται και στο Βάθρο Εμπορίας Φυσικού Αερίου του ΕΧΕ.
Πιστεύετε ότι με τις νέες ανακαλύψεις φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ και τις διακρατικές συνεργασίες, η Κύπρος και Ελλάδα καθίστανται βασικοί παίκτες τουλάχιστον σε περιφερειακό επίπεδο στον ενεργειακό τομέα;
Αναμφίβολα, με τα νέα πλούσια κοιτάσματα και την πολυδιάστατη ενεργειακή διπλωματία που αναπτύσσουν οι δύο χώρες στην ευρύτερη περιοχή έχουν μπει για τα καλά στον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης. Για πρώτη φορά, η Ελλάδα και η Κύπρος, αποκτούν αναβαθμισμένο ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, λειτουργώντας ως μια νέα σημαντική πύλη ενέργειας.
Η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων, οι νέοι αγωγοί και τα τερματικά LNG που κατασκευάζονται στις δύο χώρες για την υποδοχή και τη μεταφορά του φυσικού αερίου στα Βαλκάνια, την Ιταλία και βορειότερα, μπορούν να μετατρέψουν από κοινού την Ελλάδα και την Κύπρο σε ένα ισχυρό περιφερειακό hub φυσικού αερίου από το οποίο θα περνά μεγάλο μέρος του καυσίμου που θα καταναλώνει η Ευρώπη.
Αυτό ασφαλώς προϋποθέτει και τη δημιουργία μιας εύρωστης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία θα στέλνει τα σωστά σήματα τιμών στους συμμετέχοντες και θα συμβάλλει στην καλύτερη αξιοποίηση των υπαρχουσών υποδομών, διευκολύνοντας παράλληλα τις επενδύσεις σε νέες. Αυτήν ακριβώς την ανάγκη έρχεται να καλύψει το νέο Βάθρο Εμπορίας Φυσικού Αερίου που εγκαινίασε το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας πριν μερικές εβδομάδες με απόλυτη επιτυχία και στο οποίο διαπραγματεύονται ήδη σημαντικές ποσότητες του καυσίμου.
Πιστεύετε ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κύπρου και αύριο της Ελλάδας, θα είναι εφικτό να αξιοποιηθούν με βάση τις τιμές φυσικού αερίου στη διεθνή αγορά;
Η προτεραιότητα της ΕΕ να αυξήσει την ενεργειακή της ασφάλεια μειώνοντας παράλληλα την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, αυξάνει τη στρατηγική σημασία των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Κύπρου, τα οποία αποτελούν μια πολύ ωφέλιμη ενεργειακή προσθήκη στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Δεδομένου ότι το φυσικό αέριο αποτελεί μεταβατικό καύσιμο, θα συνεχίσει να υπάρχει συνεχής και υψηλή ζήτηση γι’ αυτό και αυτό θα επιτρέψει στην Κύπρο να εξάγει το φυσικό αέριο της στη διεθνή αγορά. Για πρώτη φορά, η Ελλάδα και η Κύπρος αποκτούν ενισχυμένο ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, λειτουργώντας ως μια νέα σημαντική ενεργειακή πύλη.
Ποια η άποψη σας για τη διαμόρφωση των τιμών της ενέργειας διεθνώς;
Το τελευταίο διάστημα είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε σε πορεία αποκλιμάκωσης στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, ως επακόλουθο της υποχώρησης των διεθνών τιμών φυσικού αερίου. Η αγορά ωστόσο, εξακολουθεί να είναι ευάλωτη και οι ισορροπίες μπορούν εύκολα να διαταραχθούν ειδικά για χώρες που είναι εισαγωγικές. Αυτή τη στιγμή διανύουμε θερινή περίοδο με μειωμένες ανάγκες κατανάλωσης φυσικού αερίου και αυξημένη συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα. Οι προβλέψεις ωστόσο για τον επερχόμενο χειμώνα, ο οποίος ενδεχομένως να μην είναι το ίδιο ήπιος με τον φετινό, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια εφησυχασμού. Αν παρακολουθήσει κανείς μελέτες διεθνών αναλυτών, θα διαπιστώσει ότι δεν αποκλείεται να δούμε ξανά τους επόμενους μήνες τις τιμές φυσικού αερίου να ακολουθούν ανοδική πορεία, λαμβάνοντας υπόψιν και παράγοντες, όπως η ανάκαμψη της βιομηχανίας, και η αυξημένη εξάρτηση από το υγροποιημένο φυσικό αέριο στην προσπάθεια απεξάρτησης από τη Ρωσία.
