* Tης Δρος Ανδρούλλας Ελευθερίου
Καράτσι, Πακιστάν. Καλοκαίρι. Λίγα χρόνια πριν.
Με βλέμμα σκυθρωπό και το κεφάλι κατεβασμένο, η γυναίκα περίμενε υπομονετικά να έρθει η σειρά τους. Κρατούσε σφιχτά το παιδί από το χέρι. Ήταν δεν ήταν 7-8 χρονών, ένα πλάσμα καχεκτικό και χλωμό. Οι ελλείψεις σε αίμα που είχαν σημειωθεί πρόσφατα στην επαρχία, άρχισαν ήδη να επηρεάζουν τη Μονάδα. Τα αποθέματα στέρευαν, αντιστρόφως ανάλογα με τις ανάγκες πολλών ανθρώπων που έπρεπε να λάβουν αίμα για να καταφέρουν να ζήσουν και την επόμενη μέρα. Το παιδί, παρά την κατάστασή του, βρήκε τη δύναμη να μου χαρίσει ένα δειλό χαμόγελο. Ένα χαμόγελο που δε θα ξεχάσω ποτέ.
Οι μνήμες τρέχουν και μπλέκονται με άλλες, πιο πρόσφατες. 2023, στο Κέντρο Θαλασσαιμίας της Λευκωσίας. Άνθρωποι διάφορων ηλικιών καταφθάνουν για το προγραμματισμένο τους ραντεβού για μετάγγιση. Είναι ευδιάθετοι και προσηνείς. Μοιράζονται τα νέα τους με το προσωπικό και τους γιατρούς. Άλλωστε, σχεδόν όλοι γνωρίζονται καλά μεταξύ τους. Η ώρα περνάει, οι ασθενείς λαμβάνουν τη θεραπεία τους και το σκηνικό επαναλαμβάνεται.
Η πραγματική αξία του αίματος υπό κανονικές συνθήκες δε γίνεται συχνά αντιληπτή στους περισσότερους από εμάς. Τα δεδομένα αλλάζουν άρδην όταν το χρειαστούμε, είτε λόγω μιας έκτακτης συνθήκης που αφορά εμάς ή τους οικείους μας, είτε για τη θεραπεία μιας ασθένειας όπως συμβαίνει στη περίπτωση της θαλασσαιμίας και άλλων νόσων, με τους πάσχοντες να ζουν συχνά με την αγωνία της επάρκειας αίματος που θα τους εξασφαλίσει τις υπερπολύτιμες μεταγγίσεις που χρειάζονται για να επιβιώσουν και να συνεχίσουν την καθημερινότητά τους. Και αποτελεί ίσως οξύμωρο ότι το αίμα δεν είναι ούτε δεδομένο, ούτε ανεξάντλητο, παρότι υπάρχει σε αφθονία μέσα σε όλους μας.
Η Παγκόσμια Ημέρα του Εθελοντή Αιμοδότη που εορτάζεται στις 14 Ιουνίου, έρχεται να μας υπενθυμίσει εμφατικά τη σημασία της εθελοντικής προσφοράς αίματος και των προϊόντων του και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σε παγκόσμιο επίπεδο γύρω από την ανάγκη της επαρκούς και ασφαλούς διάθεσής τους. Παράλληλα, η ημέρα αυτή συνιστά μια πρώτης τάξεως αφορμή για να αναγνωριστεί η συνεισφορά των απανταχού αιμοδοτών, χάρη στην αλληλεγγύη και ευαισθησία των οποίων προσφέρεται ζωή και ελπίδα σε αμέτρητους άλλους ανθρώπους.
Η δε φετινή ημέρα σηματοδοτεί την επέτειο των 20 χρόνων από την καθιέρωση του θεσμού, συνοδευόμενη από το μήνυμα «20 χρόνια προσφοράς: Σας ευχαριστούμε, αιμοδότες!» και αποσκοπεί στην επιτάχυνση της προόδου προς ένα μέλλον όπου η ασφαλής μετάγγιση αίματος θα είναι επιτέλους καθολικά προσβάσιμη.
Παρότι η μη αμειβόμενη αιμοδοσία έχει αναδειχθεί εδώ και χρόνια ως προμετωπίδα του εθελοντισμού στην Κύπρο, χάρη στην κοινωνική ευαισθησία των συμπολιτών μας, τις ακαταπόνητες προσπάθειες του Κέντρου Αίματος και πρωτίστως της ίδιας της Πολιτείας, καθιστώντας εν πολλοίς τη χώρα μας αυτάρκη στην κάλυψη των αναγκών της σε αίμα, οι ανισότητες που εξακολουθούν να υφίστανται στην πρόσβαση, κυρίως των χρόνιων ασθενών, σε ασφαλές και επαρκές αίμα παγκοσμίως είναι σημαντικές.
Οι διαρκώς εντεινόμενες ανάγκες για αίμα, ως απόρροια των ραγδαίων επιστημονικών εξελίξεων και νέων πρακτικών κλινικής διαχείρισης ασθενειών που συμπεριλαμβάνουν την αιμοθεραπεία στα πρωτοκολλά τους, οι υγειονομικές κρίσεις που διαταράσσουν τη ροή της αιμοδοσίας, αλλά και η μείωση του αριθμού των εθελοντών αιμοδοτών ανά τον κόσμο επιτάσσουν αυξημένη εγρήγορση σε διεθνές, αλλά και σε εθνικό επίπεδο.
Είμαστε αναντίλεκτα τυχεροί που ζούμε στην Ευρώπη καθώς η προστιθέμενη αξία των πολιτικών της ΕΕ επί σειράς ζητημάτων, συμπεριλαμβανομένης της υγείας και ακόμη ειδικότερα του αίματος, είναι τεράστια αν και συχνά είτε την υποτιμάμε, είτε την αγνοούμε παντελώς.
Ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός για το αίμα, τους ιστούς, τα κύτταρα και άλλες ουσίες ανθρώπινης προέλευσης (SoHO), ο οποίος και υιοθετήθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο τον περασμένο Απρίλιο, άνοιξε τον δρόμο για τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του υφιστάμενου πλαισίου που ρυθμίζει τη συλλογή, εποπτεία και διάθεση του αίματος στα κράτη-μέλη της ΕΕ και αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, στην αντιμετώπιση των ελλείψεων, την ενίσχυση της ασφάλειας και ποιότητας του αίματος, την προστασία αιμοδοτών και αιμοληπτών, αλλά και την καλύτερη διαχείριση των αποθεμάτων αίματος προς αποφυγή αχρείαστης σπατάλης τους.
Τόσο τα οφέλη του νέου κανονισμού και η εφαρμογή του στη χώρα μας, το νεοσύστατο Εθνικό Συμβούλιο Αίματος και η Εθνική Στρατηγική για το Αίμα που βρίσκεται υπό ανάπτυξη, καθώς και ποικίλα άλλα ζητήματα που σχετίζονται με τη διασφάλιση της ποιότητας και της επάρκειας του αίματος σε Κύπρο και Ευρώπη, θα βρεθούν στο επίκεντρο της εκδήλωσης που διοργανώνουν η Διεθνής Ομοσπονδία Θαλασσαιμίας (ΔΟΘ) και το Κέντρο Αίματος, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας της Κυπριακής Δημοκρατίας, την Τετάρτη, 26 Ιουνίου 2024, στο Σπίτι της Ευρώπης, στη Λευκωσία, για την οποία θα είναι σύντομα διαθέσιμες περισσότερες πληροφορίες.
Εκπροσωπώντας τόσο της ΔΟΘ όσο και την Εθνική Επιτροπή Θαλασσαιμίας, απευθύνω ένα τεράστιο ευχαριστώ σε όλους τους εθελοντές αιμοδότες που με την απαράμιλλη γενναιοδωρία τους χαρίζουν απλόχερα ζωή και ελπίδα στους πάσχοντες συνανθρώπους μας. Οφείλουμε τόσο σε εκείνους, όσο και σε όλους όσους έχουν ανάγκη από αίμα, να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να προστατεύσουμε αυτό το υπερπολύτιμο αγαθό.
Ως ΔΟΘ, περνάμε το μήνυμα και τις εγκάρδιες ευχές μας για ένα καλύτερο οικοσύστημα αίματος σε παγκόσμιο επίπεδο, και ιδίως σε χώρες χαμηλού και μέσου εισοδήματος, εκεί όπου πάνω από το 70% των ανθρώπων με θαλασσαιμία δε λαμβάνουν επαρκές και κατάλληλα επεξεργασμένο αίμα για τις ανάγκες τους με αποτέλεσμα να είναι αντιμέτωποι με πολλές και σύνθετες επιπλοκές για την υγεία τους ή ακόμη και με πρόωρη κατάληξη.
*Δρ. Ανδρούλλα Ελευθερίου, BSC, MSc, PhD
Εκτελεστική Διευθύντρια Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας
Πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής Θαλασσαιμίας
Πρώην Επικεφαλής του Κέντρου Αναφοράς Ιογενών Παθήσεων του Υπουργείου Υγείας της Κύπρου
Πρώην Διευθύντρια του Συνεργαζόμενου Κέντρου Θαλασσαιμίας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας στην Κύπρο
Πρώην Πρόεδρος Παγκύπριας Συμμαχίας Σπανίων Παθήσεων
