Δρ. Ανδρέας Πουλλικκάς*
Ιστορικά κατά την αρχή της βιομηχανίας ηλεκτρισμού, οι διάφορες επιχειρήσεις ηλεκτρισμού λειτουργούσαν απομονωμένα ηλεκτρικά συστήματα αφού δεν υπήρχαν ηλεκτρικές διασυνδέσεις με άλλες γειτονικές επιχειρήσεις ηλεκτρισμού. Αποτέλεσμα ήταν όταν ένα ηλεκτρικό σύστημα είχε πρόβλημα έπρεπε από μόνο του να το λύσει. Για αυτό με το πέρασμα των χρόνων και την απόκτηση της κατάλληλης εμπειρίας οι επιχειρήσεις ηλεκτρισμού άρχισαν να διασυνδέονται με τα γειτονικά τους ηλεκτρικά συστήματα με κύριο στόχο τη βελτίωση της αξιοπιστίας.
Σήμερα οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις αφορούν καλώδια ηλεκτρισμού υψηλής τάσης που επιτρέπουν τη μεταφορά ηλεκτρισμού από τη μία χώρα στην άλλη. Τέτοιες διασυνδέσεις διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην αποδοτική και αξιόπιστη λειτουργία των σύγχρονων συστημάτων ηλεκτρισμού αφού με απλά λόγια αφορά τη σύνδεση δύο ή περισσότερων συστημάτων ηλεκτρισμού για να καταστεί δυνατή η ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ τους. Αυτό επιτρέπει την κοινή χρήση πόρων, όπως είναι η εγκατεστημένη ισχύς και οι υποδομές μεταφοράς ηλεκτρισμού και παρέχεται η δυνατότητα ανταλλαγής ηλεκτρισμού μεταξύ των χωρών, με την ηλεκτρική ενέργεια να ρέει προς στην αγορά που έχει υψηλότερες τιμές.
H ΕΕ έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, όχι μόνον μεταξύ των χωρών της ΕΕ αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, αφού αναγνωρίζονται ως η ιδανική τεχνολογία που θα συμβάλει στην επίτευξη της ενεργειακής μετάβασης για την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των συστημάτων αποθήκευσης. Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις έχουν κύριο στόχο την βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας και αξιοπιστίας, επιτρέποντας την εισαγωγή ή ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας από γειτονικά συστήματα. Επιπλέον οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για μια ενιαία αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και για τη διευκόλυνση της ένταξης σημαντικών ποσοτήτων ενέργειας από ανανεώσιμες πήγες που προγραμματίζονται σε όλη την ΕΕ. Με τον τρόπο αυτό θα εξοικονομηθούν δαπάνες από την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε περιοχές με ψηλό δυναμικό και χαμηλότερο κόστος παραγωγής βελτιώνοντας έτσι την αξιοπιστία και την οικονομική εκμετάλλευση και συμβάλλοντας στην καλύτερη αξιοποίηση και διαχείριση του δυναμικού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλές παρανοήσεις σχετικά με τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και τον ρόλο που διαδραματίζουν για την επίτευξη της ενεργειακής μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα. Εντούτοις η αλήθεια είναι ότι οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας. Για παράδειγμα τα ορυκτά καύσιμα παρέχουν αξιόπιστη παροχή ηλεκτρισμού αλλά παράγουν επίσης επιβλαβείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι καθαρές αλλά δεν είναι αξιόπιστες (π.χ., παραγωγή ηλεκτρισμού μόνο όταν υπάρχει διαθέσιμο ηλιακό ή αιολικό δυναμικό). Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις επιτρέπουν την εισαγωγή καθαρού ανανεώσιμου ηλεκτρισμού όταν χρειάζεται μέσα σε λίγα λεπτά. Επιτρέπουν επίσης την εξαγωγή της πλεονάζουσας πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας στις γειτονικές χώρες όταν τη χρειάζονται. Αυτή η ευελιξία είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή αξιόπιστου ενεργειακού εφοδιασμού κατά την ενεργειακή μετάβαση προς ένα ενεργειακό σύστημα που θα κυριαρχείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μαζί με συστήματα αποθήκευσης. Συνάμα, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις συμβάλλουν πραγματικά στη μείωση του ενεργειακού κόστους. Οι γραμμές διασύνδεσης παρέχουν στην ΕΕ πρόσβαση σε φθηνότερη ηλεκτρική ενέργεια μεταξύ των Κρατών Μελών και των γειτονικών χωρών.
Με την ολοκλήρωση του του έξυπνου υπερ-δικτύου ηλεκτρισμού, που θα συνδέει την Ευρώπη με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, αναμένεται ότι συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα εγκατασταθούν σε μεγάλη κλίμακα σε περιοχές με υψηλό δυναμικό συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στον μακροπρόθεσμο στόχο της ΕΕ για την ενεργειακή μετάβαση που αφορά την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το έτος 2050. Θα είναι δυνατή η εγκατάσταση αιολικών πάρκων στη Βόρεια Θάλασσα και στη δυτική ακτή της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής. Ηλιακά συστήματα (φωτοβολταϊκά και ηλιακά θερμικά) θα μπορούν να εγκατασταθούν στη Νότια Ευρώπη, στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Με αυτή τη γεωγραφική κατανομή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και τη χρήση συστημάτων αποθήκευσης, θα είναι δυνατή η χρήση 100% ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο μέλλον εκμηδενίζοντας παράλληλα τις περικοπές πράσινου ηλεκτρισμού. Η χώρα μας είναι το μόνο Κράτος Μέλος της ΕΕ που δεν είναι διασυνδεδεμένο με την εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού της ΕΕ και είναι πλέον αναγκαιότητα να αποτελέσει μέρος του έξυπνου υπερ-δικτύου ηλεκτρισμού της ΕΕ.
Συνοπτικά οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις μπορούν να προσφέρουν σημαντικά οφέλη στους καταναλωτές όπως: (α) τη δυνατότητα κοινής δυναμικότητας εγκατεστημένης ισχύος αφού με τη σύνδεση πολλαπλών συστημάτων ηλεκτρισμού, είναι δυνατή η κοινή χρήση της διαθέσιμης παραγωγικής ικανότητας μεταξύ τους συμβάλλοντας στην εξασφάλιση επαρκούς διαθέσιμου δυναμικού ηλεκτροπαραγωγής για την κάλυψη της ζήτησης ισχύος ακόμη και σε περιόδους υψηλής ζήτησης ή απροσδόκητων διακοπών, (β) τη βελτίωση της συνολικής αξιοπιστίας του συστήματος μεταφοράς, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλαπλές οδοί ροής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των συστημάτων, (γ) τη βελτίωση της συνολικής απόδοσης του ηλεκτρικού συστήματος, (δ) τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την παραγωγή ηλεκτρισμού και την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και (ε) τη μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές αφού η ηλεκτρική ενέργεια θα ρέει στην αγορά που έχει υψηλότερες τιμές με αποτέλεσμα τη μείωση τους.
*Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου
