Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι βεβαίως το Σουδάν, για το οποίο έχουμε σταματήσει να μιλάμε. Ο πόλεμος, που μαίνεται εκεί για πάνω από έναν χρόνο, έχει χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ ως «μία από τις χειρότερες τραγωδίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην πρόσφατη μνήμη» και όπως επισημαίνει σε ανάλυσή του Chatham House έχει τη δυνατότητα να αποσταθεροποιήσει τους ήδη εύθραυστους γείτονές του στο Σαχέλ, το Κέρας της Αφρικής και την Ερυθρά Θάλασσα.

Μολονότι έχουν γίνει προσπάθειες για μεσολάβηση κατάπαυσης του πυρός, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις για μια σημαντική πρόοδο. Μετά και το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα, άλλωστε, το Σουδάν έχει πέσει στον παγκόσμιο κατάλογο προτεραιοτήτων.

Πραξικοπήματα και εμφύλιοι η μόνιμη «κανονικότητα»

Το Σουδάν δοκιμάζεται από πραξικοπήματα και εμφυλίους πολέμους για το μεγαλύτερο διάστημα από την ανεξαρτησία του το 1956. Η πιο πρόσφατη σύγκρουση  ξέσπασε τον Απρίλιο του 2023 σε έναν αγώνα εξουσίας μεταξύ των επίσημων ενόπλων δυνάμεων του Σουδάν (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης,  με ρίζες στις πολιτοφυλακές Janjaweed που έδρασαν κατά τη διάρκεια του πολέμου του Νταρφούρ . Δημιουργήθηκε επίσημα από τον Πρόεδρο Μπασίρ το 2013 και διευθυνόταν από τον Νταγκάλο.

Και οι δύο στρατοί συνήθιζαν να απαντούν στον ίδιο δικτάτορα, έως ότου καθαιρέθηκε το 2019.

Δολοφονίες, λεηλασίες, βιασμοί και λιμός

Τώρα μάχονται για τον έλεγχο της χώρας. Και οι δύο πλευρές κατηγορούνται για λεηλασίες, βιασμούς, δολοφονίες αμάχων και περιορισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Ορισμένες περιοχές είναι εντελώς αποκομμένες από τις βασικές προμήθειες, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Ecnomist.

Στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο, οι κάτοικοι φέρεται να τρώνε φύλλα, σπόρους και έντομα για να επιβιώσουν. Οι RSF αντιμετωπίζουν βάσιμες κατηγορίες για εθνοκάθαρση στο Νταρφούρ.

Οι δυτικοί μεσολαβητές απέτυχαν να τερματίσουν τη σύγκρουση και άλλοι Αφρικανοί ηγέτες απλώς κάνουν τα στραβά μάτια.

Οι περιοχές ελέγχου

Στην πρωτεύουσα, Χαρτούμ, κυριαρχούν οι RSF.

Οι SAF ελέγχoυν τις περισσότερες αγροτικές περιοχές στα ανατολικά και τον τερματικό σταθμό πετρελαίου στο Πορτ Σουδάν στην Ερυθρά Θάλασσα. Όπλα και μισθοφόροι ξεχύνονται επίσης στο Σουδάν πέρα ​​από τα σύνορά του με το Τσαντ, τη Λιβύη και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, και πέρα ​​από την Ερυθρά Θάλασσα.

Μερικές πόλεις είναι υπό πολιορκία. Στο Eλ Φάσερ, την πρωτεύουσα του Βόρειου Νταρφούρ και το τελευταίο σημαντικό καταφύγιο των SAF στα δυτικά, ο εθνικός στρατός έχει τυπικά μόνο τον έλεγχο.

Αντάρτες από άλλες ομάδες παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος της ασφάλειας, ενώ οι γύρω περιοχές βρίσκονται υπό τον έλεγχο των RSF και των συνδεδεμένων πολιτοφυλακών.

Η Alice Wairimu Nderitu, ειδική σύμβουλος του ΟΗΕ, είπε πρόσφατα στο ΒBC ότι οι άμαχοι στο Ελ Φάσερ στοχοποιούνται λόγω της εθνικότητάς τους, τροφοδοτώντας τις ανησυχίες για μια πιθανή γενοκτονία.

Ο αριθμός των νεκρών

Είναι σχεδόν αδύνατο να διατηρηθεί ένας ακριβής απολογισμός των νεκρών. Οι περισσότερες αναφορές παραθέτουν δεδομένα από την ερευνητική ομάδα ACLED. Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις τους, περισσότεροι από 17.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη σύγκρουση από τον Απρίλιο του 2023.

Ο πραγματικός αριθμός είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερος: είναι πιθανό ότι περισσότεροι από 10.000 έχουν δολοφονηθεί σε εθνοκάθαρση μόνο στο el-Geneina, μια πόλη στο Δυτικό Νταρφούρ. Επίσης υπάρχει και ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων, που πεθαίνει από έλλειψη τροφίμων και άλλων βασικών προμηθειών.

Οι άλλοι ξεχασμένοι πόλεμοι

Δεν είναι μόνο το Σουδάν για το οποίο έχουμε σταματήσει να μιλάμε. Οι πρόσφατες επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελούν υπενθύμιση ότι η σύγκρουση στην Υεμένη μένει ανοιχτή.

Ο πόλεμος στην Υεμένη μετράει πάνω από 330.000 νεκρούς, και παρόλο που οι συγκρούσεις έχουν περιοριστεί από τα τέλη του 2022, όταν επετεύχθη εκεχειρία, η πραγματική βιώσιμη ειρήνη παραμένει μακρινό όνειρο.

Ανοιχτές οι πληγές και στη Συρία. Μπορεί οι συγκρούσεις να έχουν περιοριστεί μετά το 2020, αλλά ο εμφύλιος δεν έχει λήξει ακόμη. Ο πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ ελέγχει λιγότερο από τα 2/3 της χώρας. Αντάρτες υποστηριζόμενοι από την Τουρκία διατηρούν τον έλεγχο στα βόρεια σύνορα, ενώ δυνάμεις στηριζόμενες από τις ΗΠΑ έχουν τον έλεγχο της κατάστασης στα ανατολικά. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μία νέα κλιμάκωση.

Το ίδιο μπορεί κανείς να πει και για τη Λιβύη, σημειώνει το Chatham House στην ανάλυσή του. Ο εμφύλιος «πάγωσε» το 2020, αλλά οι αιτίες του μένουν εκεί.

Νατάσα Στασινού • [email protected]