Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Λίγα 24ωρα πριν την άφιξη του Ελληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, προσπάθησε με συντονισμένες κινήσεις να εξουδετερώσει κάθε απόπειρα αμερικανικής παρέμβασης υπέρ των Ελληνικών θέσεων: Εσπευσε από τη μία πλευρά να εκφράσει επιφυλάξεις στην ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και να συντηρήσει τον μύθο του «ειρηνοποιού» μεσολαβητή στον Ουκρανικό πόλεμο, προσφέροντας την αποστολή σκάφους στην Μαριούπολη, για τον απεγκλωβισμό των Ουκρανών που παραμένουν οχυρωμένοι στα υπόγεια της χαλυβουργίας Azovstal.
Η απειλή του Ερντογάν για βέτο στην ένταξη Φινλανδίας- Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, μπορεί να ανησύχησε τη δυτική Συμμαχία, αλλά γρήγορα έγινε κατανοητό πως ο Τούρκος πρόεδρος απλά παζαρεύει: Συνέδεσε την στάση του στο ΝΑΤΟ με το αίτημα να σταματήσει η Δύση να υποστηρίζει πολιτικούς αντιπάλους του Ερντογάν, ενόψει και των κρίσιμων προεδρικών εκλογών στην Τουρκία τον Ιούνιο του 2023. Τόσο η Ουάσιγκτον, όσο και οι δύο ενδιαφερόμενες χώρες αντέδρασαν σε ήπιους τόνους, καθώς η κυρίαρχη ανάλυσή τους είναι ότι ο Ερντογάν απλώς ζητά κάποια ανταλλάγματα και δεν σκοπεύει να πάει τα πράγματα στα άκρα.
Ο Τούρκος πρόεδρος προσπάθησε φυσικά να εστιάσει το «παζάρι» του σε φιλοκουρδικές οργανώσεις, που έχουν βρει καταφύγιο στη βόρεια Ευρώπη.Αναφερόμενος στη Φινλανδία και τη Σουηδία, ο Ερντογάν είπε: «Οι Σκανδιναβικές χώρες λειτουργούν σαν ξενώνας για τρομοκρατικές ομάδες. Μέλη του PKK κρύβονται στη Σουηδία και στην Ολλανδία. Υπάρχουν υποστηρικτές της τρομοκρατίας στο κοινοβούλιο. Δεν μπορούμε να είμαστε θετικοί σε αυτό»».
Ο Ερντογάν δεν συγκαταλέγει όμως μόνο το κουρδικό PKK στις τρομοκρατικές ομάδες, το οποίο είναι εκτός νόμου στην Τουρκία, αλλά και στη Γερμανία, για παράδειγμα. Ο Τούρκος πρόεδρος αξιώνει επίσης την απαγόρευση και του κινήματος του ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, στον οποίο επιρρίπτει κυρίως την εύθυνη για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Οι οπαδοί του Γκιουλέν εξακολουθούν να καταδιώκονται μέχρι σήμερα. Αλλά και οι υπόλοιποι πολιτικοί αντίπαλοι του Ερντογάν ανακηρύσσονται «οπαδοί» του ιεροκήρυκα και διώκονται. Πολλοί είναι στη φυλακή ή έχουν τραπεί σε φυγή και τώρα ζουν εξόριστοι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Τουρκία επικρίνει εδώ και καιρό ότι αυτές οι χώρες δεν λαμβάνουν αποφασιστικά μέτρα εναντίον αυτών των οργανώσεων.
Ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Πέκα Χααβίστο συναντήθηκε το Σάββατο με τον Τούρκο ομόλογό του στο Βερολίνο, στο περιθώριο της συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, και φάνηκε ότι δεν ανησυχεί. «Σε καταστάσεις όπως αυτή χρειαζόμαστε λίγη υπομονή και πρέπει να κάνουμε τα πράγματα βήμα-βήμα», είπε ο Χααβίστο, τονίζοντας ότι είχε πολύ καλές συνομιλίες με τον Τσαβούσογλου. «Η Τουρκία εξέφρασε τη θετική της στάση απέναντι στη Φινλανδία σε αυτές τις συνομιλίες. Ας δούμε λοιπόν πώς θα συνεχιστεί η διαδικασία και η συζήτηση», πρόσθεσε ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών. Αλλωστε, λίγο νωρίτερα είχε προλάβει ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, με συνέντευξή του στο Reuters να στρογγυλέψει την δήθεν απειλή του Τούρκου προέδρου: «Δεν κλείνουμε την πόρτα», τόνισε ο Καλίν, στέλνοντας σαφώς το μήνυμα του «παζαρέματος».
Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι πριν λίγες ημέρες άνοιξε προξενείο της Φινλανδίας στην Καισάρεια και ο Φινλανδός πρέσβης στην Αγκυρα, Αρι Μάκι τόνισε: «Η Φινλανδία και η Τουρκία έχουν αυτή τη στιγμή εξαιρετικά ιδανικές σχέσεις. Οι αμοιβαίες μας σχέσεις έχουν φτάσει στο υψηλότερο σημείο στην ιστορία. Ο Υπουργός Εξωτερικών μας επισκέφθηκε την Τουρκία δύο φορές, μόνο εφέτος”.Μιλάει έτσι ένας πρεσβευτής που ξέρει ότι η Τουρκία θα βάλει βέτο την ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ;
Ο Τσαβούσογλου στην Ουάσιγκτον
Το «σχέδιο» Ερντογάν βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη: Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών σχεδιάζει να μεταβεί στην Ουάσιγκτον στα μέσα της εβδομάδας για να συνεχίσει το παζάρι με την υπερδύναμη. Με ένα και μόνο στόχο: Να δείξει ότι η Αγκυρα δεν είναι δεδομένη και η Αμερική πρέπει να προσφέρει ανταλλάγματα. Ενισχύοντας το προφίλ της Τουρκίας και προσωπικά του Ερντογάν. Η υποστήριξη της Τουρκίας προς την Ουκρανία, ιδίως μέσω της εξαγωγής οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών, σε συνδυασμό με έναν διπλωματικό ακτιβισμό για να διευκολυνθεί μια «κατάπαυση του πυρός» και να ξεκινήσει μια ειρηνευτική διαπραγμάτευση μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, προσφέρουν στην Άγκυρα την ευκαιρία να ενισχύσει τη θολή εικόνα της στην Ουάσιγκτον. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν γνωρίζει ότι έχει ισχυρά χαρτιά στα χέρια του στην ουκρανική κρίση που θα μπορούσαν να πείσουν το Κογκρέσο να άρει τις κυρώσεις που εμποδίζουν την αγορά 40 νέων μαχητικών F-16 και την αναβάθμιση άλλων 80 παλιότερων από τη Lockheed Martin, αξίας 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν επιθυμεί άλλωστε να ικανοποιήσει το αίτημα της Τουρκίας, εκτιμώντας ότι έτσι ο Ερντογάν θα πάψει να κοιτάζει προς τον Πούτιν και θα επιστρέψει στο δυτικό «μαντρί». Κάτι,πραγματικά αμφίβολο, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος δείχνοντας ότι δεν είναι «δεδομένος», εκβιάζει την Αμερική και το ΝΑΤΟ, συνήθως όμως, επιτυγχάνοντας τους στόχους του.
Ο Τσαβούσογλου θα επιχειρήσει μάλιστα να αντιστρέψει το αντι-τουρκικό κλίμα που κυριαρχεί στο αμερικανικό Κογκρέσο, προκειμένου να αρθούν οι αντιρρήσεις για τον εξοπλισμό και εκσυγχρονισμό της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας. Θα επιτύχει στο ταξίδι του ο Τσαβούσογλου; Ποιος θα νικήσει: ο πρόεδρος Μπάιντεν ή ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ- πρόεδρος της πανίσχυρης Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας-που αντιδρά στα τουρκικά σχέδια; Δύσκολη η εξίσωση, καθώς το κλίμα αλλάζει στην Ουάσιγκτον, που ενόψει της διαφαινόμενης μακράς αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, θέλει να εντάξει όλο και περισσότερο στους αμερικανικούς σχεδιασμούς. Όπως δήλωσε άλλωστε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία έχουν μακροχρόνιους και βαθείς διμερείς αμυντικούς δεσμούς και η συνεχιζόμενη διαλειτουργικότητα της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ παραμένει προτεραιότητα».
Στο βωμό των εκλογών
Την ίδια ώρα όμως θα πρέπει να γίνει κατανοητό σε όλους ότι η Τουρκία εισέρχεται σε προεκλογική περίοδο και ο Ερντογάν θα δημιουργεί τεχνητές κρίσεις στην εξωτερική πολιτική για να ανακτήσει με εθνικιστικούς όρους την χαμένη εκλογική του βάση, όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις. Όπως γράφει η τουρκική ιστοσελίδα «Τ24», πρέπει να θεωρείται δεδομένη «η ανατολίτικη πονηριά στο Μπέσττεπε (Προεδρικό Μέγαρο), στην Αγκυρα». Φυσικά, ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει την δήθεν κόντρα με το ΝΑΤΟ, προβάλλοντάς την στο εσωτερικό της χώρας ως μεγάλο κέρδος. Το πρόβλημα για τον Τούρκο πρόεδρο- γράφει η ιστοσελίδα Τ24 «δεν είναι τα κύρια συμφέροντα της χώρας, αλλά η κατάκτηση μερικών μονάδων στις δημοσκοπήσεις στο εσωτερικό”…
