Ανδρέας Πουλλικκάς*
Η τιμή του φυσικού αερίου αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα για τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, με τα σημεία αναφοράς Henry Hub (HH) και Title Transfer Facility (TTF) να είναι οι δύο σημαντικότεροι δείκτες αναφοράς για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ) και την Ευρώπη αντίστοιχα. Επίσης, είναι δύο από τους πιο συχνούς χρησιμοποιούμενους δείκτες αναφοράς ανά τον κόσμο. Χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό της τιμής του φυσικού αερίου σε διάφορες περιοχές, γεγονός που επηρεάζει την τιμή του ηλεκτρισμού, της θέρμανσης και της βιομηχανικής χρήσης. Παρά την κοινή τους χρήση για την τιμολόγηση του φυσικού αερίου, οι τιμές εμφανίζουν σημαντικές διαφορές, οι οποίες αντανακλούν γεωγραφικές, οικονομικές και γεωπολιτικές ιδιαιτερότητες. Η κατανόηση των διαφορών μεταξύ αυτών των δύο δεικτών αναφοράς είναι σημαντική τόσο για τους επενδυτές και για τους επαγγελματίες του κλάδου όσο και για τους τελικούς χρήστες.
Μία από τις βασικές διαφορές μεταξύ του Henry Hub και του TTF είναι η τοποθεσία τους, αφού η γεωγραφική θέση και τα διαθέσιμα ενεργειακά αποθέματα είναι καθοριστικοί παράγοντες για την τιμή του φυσικού αερίου. Το Henry Hub βρίσκεται στις ΗΠΑ (κόμβος αποθήκευσης και εμπορίας φυσικού αερίου που βρίσκεται στη Λουιζιάνα) και είναι μία από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής φυσικού αερίου στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές του Henry Hub μπορούν να επηρεαστούν από μεγάλο αριθμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της εγχώριας και διεθνούς πολιτικής, των επιπέδων παραγωγής και της προσφοράς και της ζήτησης φυσικού αερίου καθώς και από άλλους παράγοντες όπως τα καιρικά πρότυπα, τα επίπεδα παραγωγής και οι περιορισμοί των αγωγών. Το Henry Hub, ως σημείο αναφοράς για την αγορά των ΗΠΑ, εκφράζει μια αγορά πλούσια σε εγχώρια παραγωγή. Η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου (shale gas) έχει εξασφαλίσει άφθονη προσφορά, οδηγώντας σε σχετικά χαμηλές τιμές. Το TTF, από την άλλη πλευρά, βρίσκεται στην Ευρώπη (εικονικό σημείο εμπορίας φυσικού αερίου στην Ολλανδία), η οποία είναι μια πολύ μικρότερη αγορά φυσικού αερίου και είναι το σημείο αναφοράς για τις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές TTF συνδέονται στενότερα με την ευρωπαϊκή προσφορά και ζήτηση, τα επίπεδα αποθήκευσης και περιορισμούς αγωγών καθώς και με την ευρωπαϊκή οικονομία και το πολιτικό κλίμα. Το TTF αντικατοπτρίζει την κατάσταση της ευρωπαϊκής αγοράς, η οποία βασίζεται κυρίως στις εισαγωγές φυσικού αερίου από άλλες περιοχές, όπως η Ρωσία, η Νορβηγία και οι αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Η έλλειψη εγχώριας παραγωγής σε συνδυασμό με τις αυξημένες ανάγκες εισαγωγών αυξάνει τις τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Μια άλλη σημαντική διαφορά μεταξύ αυτών των δύο δεικτών αναφοράς αφορά την ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ευρώπη η οποία επηρεάζεται από την εποχικότητα, με κορύφωση το χειμώνα λόγω θέρμανσης. Η γεωπολιτική πτυχή, ωστόσο, είναι ο καταλυτικός παράγοντας που διαμορφώνει τις τιμές στο TTF. Η κρίση που προέκυψε από τον πόλεμο στην Ουκρανία το 2022 προκάλεσε ραγδαία αύξηση των τιμών, καθώς η Ευρώπη μείωσε την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο και στράφηκε σε εναλλακτικές πηγές, όπως τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG από τις ΗΠΑ. Οι περιορισμοί στους αγωγούς, όπως η διακοπή του Nord Stream, αύξησαν τη μεταβλητότητα στην ευρωπαϊκή αγορά. Το 2022, οι τιμές στο TTF ήταν υπερδιπλάσιες σε σύγκριση με το Henry Hub, αγγίζοντας επίπεδα-ρεκόρ λόγω της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη. Οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ συνέβαλαν στη μερική εξομάλυνση της κατάστασης, αλλά οι τιμές παραμένουν υψηλότερες στην Ευρώπη λόγω του αυξημένου κόστους μεταφοράς και της περιορισμένης παραγωγής. Αντίθετα, η αγορά Henry Hub χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη σταθερότητα, καθώς οι ΗΠΑ είναι σε μεγάλο βαθμό ενεργειακά αυτόνομες. Αν και οι διεθνείς τιμές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) έχουν κάποια επίδραση, η εγχώρια αγορά παραμένει προστατευμένη από διεθνείς κρίσεις.
Ένας άλλος παράγοντας διαφοροποίησης είναι το νόμισμα και η μέθοδος τιμολόγησης. Οι τιμές στο Henry Hub εκφράζονται σε δολάρια ανά εκατομμύρια βρετανικές θερμικές μονάδες (MMBtu), ενώ στο TTF οι τιμές αποτυπώνονται σε ευρώ ανά μεγαβατώρα (€/MWh). Αυτή η διαφορά αντανακλά τις προτιμήσεις κάθε αγοράς και την τοπική πραγματικότητα κατανάλωσης ενέργειας.
Η διαφορά τιμών μεταξύ του Henry Hub και του TTF αποτελεί μια αντανάκλαση των διαφορετικών συνθηκών προσφοράς, ζήτησης και γεωπολιτικής πίεσης που χαρακτηρίζουν τις δύο αγορές. Ενώ το Henry Hub λειτουργεί ως δείκτης μιας αυτάρκους και σταθερής αγοράς, το TTF αποκαλύπτει την εξάρτηση της Ευρώπης από εισαγωγές και την επίδραση των γεωπολιτικών εντάσεων. Καθώς η Ευρώπη επενδύει σε υποδομές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και ανανεώσιμες πηγές, οι τιμές στο TTF μπορεί να προσεγγίσουν περισσότερο τη σταθερότητα του Henry Hub, αλλά η διαφορά είναι πιθανό να παραμείνει αισθητή για τα επόμενα χρόνια.
*Καθηγητής Ενεργειακών Συστημάτων, Frederick University
