Ξεκίνησαν οι κομματικοί οδοστρωτήρες, ξανά

Γιώργος Περδίκης*

Πόσοι θυμούνται άραγε ότι τον Οκτώβριο του 2015 οι ηγεσίες των δύο μεγάλων κομμάτων -μετά από οργιώδες παρασκήνιο που κράτησε όλο το καλοκαίρι – κατάφεραν να περάσουν την αύξηση του ορίου εισόδου στην Βουλή από το 1.8% στο 3.6%;

Θυμάστε που ο γελοιογράφος Πέτρος Παπαπέτρου (ΠΙΝ) είχε παρουσιάσει αυτή την ενέργεια με ένα οδοστρωτήρα που τον οδηγούσαν δύο μασκοφόροι, ο οποίος καταπλάκωνε ένα ψηφοφόρο με το ψηφοδέλτιο στο χέρι;

Με την «συνομωσία» των δύο μεγάλων κομμάτων και την ένοχη αδιαφορία των υπολοίπων κομμάτων επιδιώχθηκε τότε η εκδίωξη κάποιων ενοχλητικών από την Βουλή (βλέπε Οικολόγους) στο όνομα – τάχα – της αποτροπής της εισόδου κάποιων άλλων (βλέπε ΕΛΑΜ). Το αποτέλεσμα εκείνης της πολιτικής απόφασης το έχουμε ζήσει και μπορεί να αξιολογηθεί αναλόγως.

Κάτι παρόμοιο – τηρουμένων των αναλογιών – βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την εποχή. Συγκεκριμένα με κυβερνητικό νομοσχέδιο και την υποστήριξη – απ’ ότι φαίνεται – όλων των κομμάτων επιχειρείται να τεθεί για πρώτη φορά από 1996 ανυπέρβλητο εμπόδιο στην εφαρμογή της απλής αναλογικής στην εκλογή των δημοτικών συμβουλίων.

Να θυμίσω ότι στις εκλογές για τα δημοτικά συμβούλια μέχρι το 2016 εφαρμόστηκε το εκλογικό σύστημα της ανόθευτης απλής αναλογικής σύμφωνα με το οποίο στην δεύτερη κατανομή συμμετέχουν όλοι οι συνδυασμοί που έλαβαν μέρος στις εκλογές χωρίς κανένα περιορισμό. Αντίθετα, στις βουλευτικές εκλογές εφαρμόζεται ένα σύστημα απλής αναλογικής με πλαφόν το 3.6%, με αλλά λόγια αν δεν εξασφαλίσει κάποιος συνδυασμός υποψηφίων ή κόμματος το όριο εκλογής στην εκλογική περιφέρεια, μπορεί να διεκδικήσει με τα παγκύπρια υπόλοιπα του, έδρα στη δεύτερη κατανομή.

Συνήθως οι περισσότερες από τις βουλευτικές έδρες μοιράζονται στα κόμματα που περνούν το όριο, στη δεύτερη κατανομή (που έχει δύο φάσεις).

Τέτοιο πλαφόν (όριο) δεν υπήρχε στις δημοτικές εκλογές μέχρι το 2016 με αποτέλεσμα να ευνοείται η τοπική συσπείρωση των πολιτών σε ανεξάρτητους συνδυασμούς.

Αυτό που πάνε να κάνουν τώρα τα μεγάλα κόμματα (και όχι μόνο) με την αλλαγή του νόμου που ψηφίστηκε πέρσι για την μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Μάρτιος 2022) θυμίζει την σκοτεινή εκείνη απόφαση του 2015. (και ας νομίζουν κάποιοι ότι έχουν τάχα αλλάξει τα πράγματα).

Ήδη ξέρουμε ότι – με βάση τον νόμο όπως ψηφίστηκε τον Μάρτιο 2022- σε εκείνους του δήμους που θα συγκροτούνται από δημοτικά διαμερίσματα θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκλεγούν δημοτικοί σύμβουλοι από τοπικές συσπειρώσεις πολιτών και ανεξάρτητους συνδυασμούς.

Για να εκλεγούν υποψήφιοι από ανεξάρτητους συνδυασμούς πολιτών πρέπει είτε να συμπληρώνουν τον αριθμό ψήφων που αναλογούν στην έδρα από την πρώτη κατανομή είτε να πλησιάσουν τόσο πολύ ώστε να ξεπεράσουν το υπόλοιπο των αντίπαλων κομμάτων στο οποίο θα προστεθούν ψήφοι από όλα τα δημοτικά διαμερίσματα.

Υπάρχει βέβαια η επιλογή – στην περίπτωση δήμων με 2-3 δημοτικά διαμερίσματα – να συνεννοηθούν μεταξύ τους οι ανεξάρτητοι τοπικοί συνδυασμοί σε όλα τα διαμερίσματα ώστε να έχουν το ίδιο όνομα και να μπορέσουν να συμπληρώσουν το εκλογικό μέτρο στη δεύτερη κατανομή.

Αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι εξαιρετικά δύσκολο στην περίπτωση που υπάρχουν δύο ή τρία διαμερίσματα, αν οι ανεξάρτητοι καταφέρουν να συνεννοηθούν μεταξύ τους και δώσουν στο συνδυασμό τους το ίδιο όνομα. Αντικίνητρο για την όποια συνεργασία είναι το γεγονός ότι η έδρα θα πάει σε ένα μόνο από τους τοπικούς ανεξάρτητους συνδυασμούς που θα συνεργαστούν κάτω από το ίδιο όνομα. Δεν είναι εύκολο να ψηφίζεις για την «Ανεξάρτητη Κίνηση Δημοτών» στον Αγ. Δομέτιο έχοντας υπόψη ότι η ψήφος σου πιθανόν να υπολογιστεί στην «Ανεξάρτητη Κίνηση Δημοτών» Αγλαντζιάς;

Επιπλέον υπάρχουν πολλές περιπτώσεις νέων δήμων πχ Δήμος Νότιας Λευκωσίας (πρώην Ιδαλίου) όπου έχουμε έξι δημοτικά διαμερίσματα, ορισμένα από τα οποία έχουν λίγους ψηφοφόρους κι όπου οι πιθανότητες να βρεθούν ανεξάρτητοι υποψήφιοι (με ελάχιστες πιθανότητες εκλογής έναντι των κομματικών) είναι αντικειμενικά λίγες.

Τελοσπάντων, με το σύστημα που εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2022, οι τοπικοί συνδυασμοί ανεξαρτήτων και οι μεμονωμένοι ανεξάρτητοι, διατηρούσαν-έστω και κουτσουρεμένες – τις κάποιες ελπίδες τους για εκλογή.

Το κώλυμα για τους ανεξάρτητους ή τοπικούς συνδυασμούς που δημιουργήθηκε από την ψήφιση του νόμου τον Μάρτιο του 2022 μετατρέπεται σε ανυπέρβλητο εμπόδιο με την νέα τροποποίηση που οδηγείται για ψήφιση σύντομα από τη Βουλή. Μάλιστα πλέον αυτό το εμπόδιο αφορά  όχι μόνο τους ανεξάρτητους συνδυασμούς και τους μεμονωμένους ανεξάρτητους αλλά και τα μικρότερα κόμματα.

Συγκεκριμένα, με την νέα τροποποίηση για να συμμετέχει κάποιος συνδυασμός στη δεύτερη κατανομή πρέπει να έχει υποψηφίους σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα.

Υπενθυμίζεται ότι έχουν δημιουργηθεί δήμοι με 5-10 διαμερίσματα που μέχρι σήμερα είναι  κοινότητες με λίγους κατοίκους (πχ Ακάμα, Πόλης Χρυσοχούς, Ανατολικής Λεμεσού, Δυτικής Λεμεσού, Λευκάρων, Νότιας Λευκωσίας κλπ) όπου θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τα μικρότερα ή τα νεότερα κόμματα, να βρουν υποψηφίους.

Η δική μου άποψη είναι ότι αυτή η τροποποίηση ευνοεί τα κόμματα που έχουν ισχυρή κομματική βάση, πειθαρχία και διαστρωμάτωση δηλαδή ΑΚΕΛ, ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ, ΕΛΑΜ και μετά ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ.

Αναμένω ότι – όπως διαμορφώνεται τώρα ο νέος νόμος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση-το φαινόμενο της εμφάνισης τοπικών συνδυασμών πολιτών θα περιοριστεί δραστικά στις προσεχείς τοπικές εκλογές.

Θεωρώ ότι αν εγκριθεί το κυβερνητικό νομοσχέδιο μπαίνει στο νάρθηκα η διαδικασία δημοκρατικής αντιπροσώπευσης και στρεβλώνεται η λαϊκή βούληση.

Το αποτέλεσμα φοβάμαι ότι θα είναι η περαιτέρω απαξίωση της πολιτικής, η αποστασιοποίηση των πολιτών από την εκλογική διαδικασία (ακόμα και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης),η ενίσχυση της ακροδεξιάς και η αύξηση της αποχής.

*Μέλος Πολιτικής Επιτροπής

Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών