* Tης Ναταλί Γιωργαλλά
Η δωροδοκία είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο με σημαντικές κοινωνικές, ηθικές, οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις. Αποδυναμώνει τη χρηστή διακυβέρνηση, επιβραδύνει την ανάπτυξη και διαστρεβλώνει τον υγιή ανταγωνισμό. Παράλληλα, υπονομεύει τη δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αυξάνει το κόστος των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μέσω της δημιουργίας αβεβαιότητας στις συναλλαγές, διαβρώνει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και εμποδίζει την εύρυθμη λειτουργία των αγορών.
Οι κυβερνήσεις έχουν λάβει μέτρα για την καταπολέμηση της δωροδοκίας, μέσα από διεθνείς συμφωνίες όπως η Σύμβαση του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) για την Καταπολέμηση της Δωροδοκίας (Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transactions) και η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της Διαφθοράς (UNCAC-United Nations Convention against Corruption), καθώς και μέσω διαφόρων εθνικών νομοθεσιών.
Ωστόσο, η νομοθεσία από μόνη της δεν αρκεί. Οι οργανισμοί φέρουν ευθύνη να συμβάλλουν ενεργά στην πρόληψη της δωροδοκίας. Ένας αποτελεσματικός τρόπος είναι η εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης κατά της δωροδοκίας. Το διεθνές πρότυπο ISO 37001 Anti–bribery management systems, δίνει έμφαση στη δέσμευση της ηγεσίας για καλλιέργεια μιας κουλτούρας ακεραιότητας, διαφάνειας και συμμόρφωσης. Η κουλτούρα ενός οργανισμού παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία ή την αποτυχία τέτοιων προσπαθειών.
Η πρώτη έκδοση του ISO 37001 δημοσιεύθηκε το 2016, αλλά χρειάστηκαν επικαιροποιήσεις ώστε να ενισχυθούν οι παγκόσμιες προσπάθειες κατά της διαφθοράς, να εναρμονιστεί με άλλα συστήματα διαχείρισης και να ανταποκριθεί σε νέους επιχειρηματικούς κινδύνους και προσδοκίες των ενδιαφερομένων μερών. Έτσι, η υπεύθυνη τεχνική επιτροπή του ISO για την εκπόνηση του εν λόγω προτύπου, ISO TC 309 Governance of Organizations, προχώρησε με τη δεύτερη έκδοση – ISO 37001:2025 – η οποία κυκλοφόρησε πρόσφατα, αντικαθιστώντας τεχνικά την προηγούμενη.
Σημαντικό γεγονός είναι ότι ο Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης (CYS), κατόπιν ευρείας επιθυμίας αρκετών φορέων του δημοσίου, του ιδιωτικού τομέα και ανεξάρτητων Υπηρεσιών είχε προβεί σε υιοθέτηση της αρχικής έκδοσης του προτύπου ως Κυπριακό, “CYS ISO 37001:2018”. Η υιοθέτηση του εν λόγω προτύπου ως Εθνικό επιβεβαιώνει την αξία του η οποία αναγνωρίζεται με αυτό τον τρόπο. Η υιοθέτηση του εν λόγω προτύπου ως εθνικό εξακολουθεί να ισχύει και με τη νέα έκδοση, “CYS ISO 37001:2025 Anti–bribery Management Systems–Requirements with guidance for use”.
Μια επιπρόσθετη αναγνώριση του προτύπου ISO 37001 Anti–bribery Management Systems επισφραγίζεται και από την Εθνική Στρατηγική κατά της Διαφθοράς του κράτους, η οποία ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης & Δημόσιας Τάξεως. Συγκεκριμένα, στην Εθνική Στρατηγική κατά της Διαφθοράς γίνεται εμπεριστατωμένη αναφορά σε συντονισμένες δράσεις σε 6 βασικούς πυλώνες. Στα πλαίσια αυτά συστήνεται η μέγιστη αξιοποίηση του προτύπου ISO 37001 ως πολύτιμου εργαλείου κατά της δωροδοκίας και κατ’ επέκταση της διαφθοράς. Η διαπίστωση για την εφαρμογή των απαιτήσεων του προτύπου ISO 37001 τόσο στον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα καθώς και η πιστοποίηση του συστήματος διαχείρισης επιβραβεύει την προσπάθεια καταπολέμησης της δωροδοκίας.
Λίγα λόγια για το ISO 37001:2025
Το ISO 37001:2025 αντικατοπτρίζει τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές και μπορεί να εφαρμοστεί παγκοσμίως, από οργανισμούς κάθε μεγέθους και τομέα – δημόσιο, ιδιωτικό ή μη κερδοσκοπικό. Οι κίνδυνοι δωροδοκίας διαφέρουν ανάλογα με το μέγεθος του οργανισμού, τον κλάδο και την πολυπλοκότητα των δραστηριοτήτων του. Το πρότυπο καθορίζει την ανάγκη εφαρμογής κατάλληλων και αναλογικών πολιτικών, διαδικασιών και ελέγχων για τη διαχείριση των σχετικών κινδύνων.
Βοηθά τους οργανισμούς να σχεδιάσουν, να εφαρμόσουν, να διατηρήσουν και να βελτιώνουν ένα σύστημα διαχείρισης κατά της δωροδοκίας. Προωθεί την ηθική συμπεριφορά, τη διαφάνεια και την αποτελεσματική παρακολούθηση ώστε να προλαμβάνονται και να εντοπίζονται περιστατικά δωροδοκίας.
Η νέα έκδοση του 2025 καλύπτει τόσο χρηματικές όσο και μη χρηματικές μορφές δωροδοκίας και είναι συμβατή με άλλα πρότυπα συστημάτων διαχείρισης (management system standards), όπως το ISO 9001 (Διαχείριση Ποιότητας) και το ISO 37301 (Διαχείριση Συμμόρφωσης). Ενισχύει τον ρόλο της ηγεσίας στη διαμόρφωση μιας ηθικής κουλτούρας, βελτιώνει την εκτίμηση κινδύνων ενσωματώνοντας παράγοντες ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση) και αναγνωρίζει ρητά τις συγκρούσεις συμφερόντων, προκειμένου να διασφαλιστεί ηθική λήψη αποφάσεων και υπευθυνότητα σε όλο τον οργανισμό.
Τροποποιήσεις της νέας έκδοσης
Η νέα έκδοση του προτύπου (ISO 37001:2025) περιλαμβάνει σημαντικές τροποποιήσεις, όπως:
- Ενισχυμένη έμφαση στην καλλιέργεια κουλτούρας ακεραιότητας και ηθικής συμπεριφοράς. (culture of integrity and ethical behavior).
- Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραμέτρων (ESG) στην εκτίμηση κινδύνου δωροδοκίας.
- Ρητή αναγνώριση και διαχείριση συγκρούσεων συμφερόντων. (conflicts of interest).
- Βελτιωμένη καθοδήγηση για τους ρόλους ηγεσίας.
- Ενισχυμένη συμβατότητα με άλλα πρότυπα συστημάτων διαχείρισης. (management system standards).
Γιατί να υιοθετήσουν οι οργανισμοί/εταιρείες το ISO 37001:2025
- Ενισχύει την κουλτούρα ακεραιότητας και ηθικής επιχειρηματικότητας.
- Μειώνει τους νομικούς κινδύνους και τους κινδύνους φήμης, προστατεύοντας τον οργανισμό από σκάνδαλα δωροδοκίας.
- Ενδυναμώνει την εμπιστοσύνη των ενδιαφερομένων μερών μέσω συμμόρφωσης με διεθνείς κανονισμούς κατά της δωροδοκίας.
- Προσφέρει παγκόσμια αναγνώριση και ευθυγράμμιση με άλλα πρότυπα συστημάτων διαχείρισης (management system standards).
- Ενισχύει τον ρόλο της ηγεσίας στη λήψη ηθικών αποφάσεων και προάγει τη λογοδοσία σε όλα τα επίπεδα.
Με την εφαρμογή του ISO 37001:2025, οι οργανισμοί ενδυναμώνουν την άμυνά τους κατά της δωροδοκίας, συμμορφώνονται με διεθνείς απαιτήσεις και επιβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους σε μια ηθική και υπεύθυνη επιχειρηματική λειτουργία.
Νοείται ότι το πρότυπο δεν διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρχουν περιστατικά δωροδοκίας σε ένα οργανισμό. Μπορεί όμως να συνεισφέρει στην προσπάθεια ενός οργανισμού να εφαρμόσει ικανοποιητικά μέτρα κατά της δωροδοκίας. Ως εκ τούτου, η πιστοποίηση προς το ISO 37001 παρέχει την απόδειξη εφαρμογής τέτοιων μέτρων. Επιπλέον, η πιστοποίηση αποτελεί απόδειξη συμμόρφωσης προς το πρότυπο αφού συνθέτει ένα πολύτιμο εργαλείο για τη διαχείριση και πρόληψη της δωροδοκίας. Το Σχέδιο Παροχής Κινήτρων που εξέδωσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως ενισχύει τόσο την προσπάθεια για την πρόληψη της δωροδοκίας όσο και τη διάθεση για πάταξη της διαφθοράς.
Τέλος, η εφαρμογή του προτύπου ISO 37001 μπορεί να συνδυαστεί και με τα υπόλοιπα πρότυπα της ίδιας οικογένειας τα οποία εξέδωσε η αρμόδια τεχνική επιτροπή ISO TC 309 Governance of Organizations:
- ISO 37301 Compliance management systems – Requirements with guidance for use.
- ISO 37002 Whistleblowing management systems – Guidelines.
- ISO/TS 37008 Internal investigations of organizations – Guidance.
- ISO 37000 Governance of organizations – Guidance.
Για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το ISO 37001 οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερωθούν ή και να εμπλακούν στη Διεθνή Τεχνική Επιτροπή Τυποποίησης ISO Technical Committee 309 Governance of Organizations η οποία είναι αρμόδια για το εν λόγω πρότυπο, επικοινωνώντας με τα γραφεία του CYS στο 22.411.411 ή και στο [email protected]
*Η Ναταλί Γιωργαλλά εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης Υπηρεσιών & Διοίκησης στον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης (CYS).
