Οι οικονομικοί δείκτες καταδεικνύουν ότι η Κύπρος διατηρεί ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο. Ωστόσο, οι περιοδικές κρίσεις που βιώσαμε τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και το νέο σκηνικό που δημιούργησε η πανδημία και οι αναταραχές εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, επιτάσσουν τη ριζική επανεξέταση του αναπτυξιακού μοντέλου, με βασικό στόχο τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητάς του.
Στο πλαίσιο αυτό, το κράτος καλείται να διαδραματίσει κομβικό/ρυθμιστικό ρόλο, κατευθύνοντας τον ιδιωτικό τομέα εκεί όπου παρουσιάζονται ευνοϊκές προοπτικές.
Υψηλά στις προτεραιότητες βρίσκεται η επενδυτική δραστηριότητα του δημόσιου τομέα, με κύριους άξονες τη μετάβαση προς την πράσινη και ψηφιακή οικονομία, όπως και οι πρόνοιες του εθνικού σχεδίου ανθεκτικότητας και ανάκαμψης, που κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πιο συγκεκριμένα, για να πετύχει η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και η μετάβαση στην πράσινη οικονομία να μετουσιωθεί σε ρεαλιστική προοπτική, είναι επιτακτική η άμεση αναβάθμιση του δικτύου ηλεκτρισμού και ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου διαχείρισής του. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, διάφορα άλλα σχέδια και κίνητρα δε θα οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα και η Κύπρος θα παραμείνει ουραγός στο νευραλγικό αυτό τομέα.
Τεράστια σημασία έχει και η ψηφιοποίηση όλων των δημόσιων υπηρεσιών, στη βάση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου, ακολουθώντας το παράδειγμα της Εσθονίας, η οποία έχει κάνει άλματα στο συγκεκριμένο τομέα. Σήμερα, και παρά τις διάφορες εξαγγελίες, η επικοινωνία μεταξύ των επιχειρήσεων και των πολιτών, με το δημόσιο τομέα στην Κύπρο εξακολουθεί, σε μεγάλο βαθμό, να γίνεται με έντυπα έγγραφα.
Η αναβάθμιση της δημόσιας επενδυτικής δραστηριότητας πρέπει να συνοδευτεί με την προώθηση φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων. Δύο μεταρρυθμίσεις κρίνονται ως στρατηγικής σημασίας.
Η μεταρρύθμιση του τομέα της δικαιοσύνης αποτελεί προϋπόθεση για να μπορέσει η Κύπρος να καταστεί ένα ευυπόληπτο επιχειρηματικό κέντρο και να προσελκύσει σοβαρούς επενδυτές, σε τομείς και τεχνολογίες αιχμής. Τα νομοσχέδια που εκκρεμούν στο Κοινοβούλιο αποτελούν ένα μικρό μόνο βήμα προς την ορθή κατεύθυνση. Χωρίς ένα ευρύτερο μεταρρυθμιστικό πλάνο, με βάση τις αναλυτικές εισηγήσεις των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων, που κατατέθηκαν πριν από σχεδόν πέντε χρόνια, αλλά και χωρίς τη ψηφιοποίηση και απλοποίηση των διαδικασιών, η επιθυμητή επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης δε θα επιτευχθεί.
Η δεύτερη μεγάλη μεταρρύθμιση αφορά το δημόσιο τομέα. Οι προσπάθειες για μεταρρύθμιση χρονολογούνται εδώ και δεκαετίες, χωρίς, μέχρι σήμερα, να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος. Δύο σημαντικά ζητήματα δεν αντιμετωπίζονται ως προτεραιότητες με βάση τις υπό συζήτηση νομοθεσίες. Το πρώτο αφορά τον εκσυγχρονισμό του συστήματος προσλήψεων και προαγωγών με βάση την αξιολόγηση/απόδοση και το δεύτερο τη διευκόλυνση της κινητικότητας των δημοσίων υπαλλήλων και τη μετακίνηση τους προς υπηρεσίες όπου υπάρχουν ανάγκες, ώστε να μεγιστοποιηθεί η αποδοτικότητά τους και να περιοριστούν οι πρόσθετες προσλήψεις.
Το σημερινό οικονομικό μοντέλο έχει μάλλον φτάσει στα όρια του, δεδομένων και των διαδοχικών κρίσεων των τελευταίων 15 ετών. Εναπόκειται σ’ εμάς να εξελίξουμε το μοντέλο με τρόπο που να δημιουργεί διαχρονική αξία για τις επόμενες γενιές.
Ο Ανδρέας Χαραλάμπους είναι οικονομολόγος και πρώην διευθυντής στο Υπουργείο Οικονομικών.
Ο Όμηρος Πισσαρίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της PricewaterhouseCoopers Investment Services.
