Του Μιχάλη Χατζηπαναγιώτου*
Η περίοδος που διανύουμε ξεχωρίζει όχι μόνο για τις συνθήκες που επικρατούν, αλλά και διότι όπως προβλέπουν οι ειδικοί, οι συνθήκες αυτές δεν αναμένεται να υποχωρήσουν άμεσα. Ποιος θα φανταζόταν άραγε πριν λίγα χρόνια ότι θα καλούμασταν να αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα συνθήκες πανδημίας, πολέμου, επίμονου πληθωρισμού, μείωσης της αγοραστικής δύναμης, εκτόξευσης του κόστους των υλικών των κατασκευών και ενός τραπεζικού συστήματος διστακτικού στη σύναψη νέων δανείων;
Κι όμως, όσο και αν τα παραπάνω ακούγονται ως εκρηκτικό cocktail, δεν είναι τίποτα περισσότερο από την πραγματικότητα του πρώτου μισού του 2022. Εντός αυτής της πραγματικότητας, ο κλάδος της ανάπτυξης γης και οικοδομών καλείται για ακόμα μία φορά να επιτελέσει τον ρόλο του ως ατμομηχανή της κυπριακής οικονομίας. Όπως δηλαδή έκανε διαχρονικά, να εισφέρει σημαντικά ποσά στο ΑΕΠ της χώρας, αλλά και να διατηρήσει τις δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, απασχολώντας ως επί το πλείστο Κύπριους εργαζόμενους.
Τα ακίνητα μία από τις σταθερότερες επενδύσεις
Παράλληλα με τη σημασία του κλάδου σε μακροοικονομικό επίπεδο, δεν θα πρέπει να παραβλέπεται η σημασία των ακινήτων για τους ιδιώτες. Δικαίως, η επένδυση σε ακίνητο θεωρείται ως μία από τις ασφαλέστερες, αφού παρά τις όποιες αυξομειώσεις, η αξία τους τείνει γενικά να αυξάνεται. Ιδίως μάλιστα σε συνθήκες υψηλού πληθωρισμού, όπως αυτές που βιώνουμε, είναι αναμενόμενο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι να στρέφονται στα ακίνητα και λόγω της ιδιότητάς τους αυτής.
Με αυτόν τον τρόπο εκτιμώ ότι εξηγούνται τα στοιχεία που καταδεικνύουν αύξηση της τάξης του 27% στις πωλήσεις του πρώτου τριμήνου του 2022, σε σχέση με το αντίστοιχο του 2019, του τελευταίο δηλαδή προπανδημικού έτους. Εγχώριοι και ξένοι αγοραστές επιλέγουν τα ακίνητα στην Κύπρο, τόσο για χρήση, αφού η χώρα μας αποτελεί μία καλή επιλογή για ποιοτική διαβίωση και εργασία, όσο και για επένδυση, προσβλέποντας στην άνοδο των αξιών τους στο μέλλον.
Αναγκαία η συνεργασία των θεσμικών φορέων
Η θετική πορεία που καταγράφεται δεν θα πρέπει ωστόσο να οδηγήσει σε επανάπαυση. Επιχειρηματίες, κράτος και τράπεζες, θα πρέπει όλοι να ανταποκριθούν στο ρόλο τους, ώστε ο κλάδος των ακινήτων να συνεχίσει να ωθεί τη χώρα σε αναπτυξιακή πορεία.
Το πρώτο μέρος της εξίσωσης, οι επιχειρηματίες, έχουν ήδη συμβάλει τα μέγιστα στη συγκράτηση των τιμών. Εδώ και σχεδόν ένα έτος, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πρωτοφανείς ανατιμήσεις υλικών, τις οποίες οι πλείστες των επιχειρήσεων έχουν απορροφήσει. Εκείνο, ωστόσο, που παρατηρείται, είναι η διστακτικότητα από την πλευρά των εταιρειών να αναλάβουν νέα έργα, εξαιτίας αυτού του περιβάλλοντος. Σε συνθήκες όμως αυξημένης ζήτησης, η μη έναρξη νέων έργων αντικειμενικά θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών για τους Κύπριους που θέλουν να αποκτήσουν το ακίνητό τους. Είναι γι’ αυτό το λόγο που ως Σύνδεσμος επισημαίνουμε την ανάγκη της παροχής ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα, ώστε οι επιχειρήσεις να συνεχίσουν να υλοποιούν τα έργα που είχαν προγραμματίσει.
Αντίστοιχης χρησιμότητας στην κατεύθυνση της στήριξης των ανθρώπων που αναζητούν το νέο τους σπίτι θα είναι και ένα σχέδιο απευθείας ενίσχυσής τους από το κράτος. Διαπιστώσαμε εξάλλου ότι το σχέδιο επιδότησης μέρους του επιτοκίου ήταν ένα καλό παράδειγμα που αγκαλιάστηκε από την κοινωνία. Πολλοί άνθρωποι και ιδίως τα νεαρά ζευγάρια, έχουν ανάγκη από ανάλογες ενέργειες προκειμένου να ξεκινήσουν με τη ζωή τους. Εκτιμάμε λοιπόν ότι στο πλαίσιο του κοινωνικού κράτους, θα πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένη στεγαστική πολιτική, μέρος της οποίας μπορούν να αποτελούν αντίστοιχα σχέδια.
Η Κύπρος πρέπει να γίνει πόλος έλξης ξένων επενδύσεων
Εδώ και πολλά χρόνια, το περιβάλλον στο οποίο κινείται η Κύπρος είναι άκρως διεθνοποιημένο, επομένως και ανταγωνιστικό.
Με αυτό ως δεδομένο, η χώρα μας θα πρέπει να επεξεργαστεί τρόπους για την προσέλκυση επιπλέον Άμεσων Ξένων Επενδύσεων. Διαθέτουμε άλλωστε συγκριτικά πλεονεκτήματα τα οποία θα πρέπει να αποτελέσουν εργαλεία, για την επίτευξη του στόχου αυτού. Η οικονομική σταθερότητα που διασφαλίζεται από τη συμμετοχή μας στον στενό πυρήνα της Ευρώπης, ο εξελιγμένος τομέας υπηρεσιών που διαθέτουμε, αλλά και η παρουσία διεθνών εταιρειών στο νησί, αποτελούν σημαντικές παραμέτρους.
Ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα βήματα που πρέπει να γίνουν για να καταστεί η Κύπρος επιχειρηματικός κόμβος της ευρύτερης περιοχής. Η παροχή κινήτρων προς ξένους επενδυτές, φυσικά και νομικά πρόσωπα, θα πρέπει να γίνεται οργανωμένα και με μεθοδικότητα, βάσει των αναγκών της αγοράς. Σε αυτή την κατεύθυνση, η δημιουργία Υφυπουργείου Ανάπτυξης είναι κρίσιμης σημασίας για την εκπόνηση και υλοποίηση ενός συνεκτικού σχεδίου, που δεν θα στοχεύει μόνο σε βραχυπρόθεσμα οφέλη, αλλά και στη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών για την κυπριακή οικονομία των επόμενων δεκαετιών.
Επιτακτική λοιπόν είναι η ανάγκη εκπόνησης του Σχεδίου Νήσου. Το Σχέδιο Νήσου θα καθορίσει την πολεοδομική πολιτική της Κύπρου τα επόμενα 30 χρόνια. Η πολεοδομική πολιτική και κρατική επένδυση σε υποδομές είναι αναπόσπαστο κομμάτι του Σχεδίου και καταλύτης υλοποίησής του, με στόχο τόσο την ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας μας όσο και την αειφόρια.
Υποδομές και ταχύτητα τα μεγάλα επίδικα
Οι ξένοι επενδυτές, ή τα στελέχη των εταιρειών που ήδη ως ένα βαθμό μεταστεγάζονται στην Κύπρο, αναζητούν συγκεκριμένα πράγματα: Κατάλληλες υποδομές, που θα τους διευκολύνουν τη μετάβαση και ένα πλαίσιο λειτουργίας που δεν θα τους δυσχεραίνει. Στα δύο αυτά πεδία, παρά τις προσπάθειες που γίνονται, υπάρχει μεγάλο μέρος του δρόμου που δεν έχουμε ολοκληρώσει.
Διαθέτουμε τις υποδομές για να υποδεχθούμε τους ανθρώπους αυτούς; Από διαμερίσματα, γραφεία και υπηρεσίες όπως ιδιωτικά σχολεία και νοσηλευτήρια, μέχρι δημόσια έργα υποδομής εντός και εκτός πόλεων, αυτά που πρέπει να γίνουν είναι πολλά. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλη ζήτηση για ενοικίαση και δεν υπάρχει η αντίστοιχη προσφορά. Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να μπουν άμεσα καινούργια έργα στην αγορά. To κράτος πρέπει να δώσει άμεσα προτεραιότητα σε άδειες για μεγάλα έργα και έργα που θα απευθύνονται αποκλειστικά για ενοικίαση, προκειμένου να καλυφθεί η ανάγκη στέγασης του προσωπικού των ξένων εταιρειών και να συγκρατηθούν τα ενοίκια.
Παρεμβάσεις, ωστόσο, χρειάζονται και στο επίπεδο της κρατικής λειτουργίας, με εκσυγχρονισμό νομοθεσιών του παρελθόντος και επίσπευση του χρόνου λειτουργίας της Δημόσιας Υπηρεσίας. Η εξοικείωση με την τεχνολογία που κράτος και πολίτες αποκτήσαμε τη διετία που μας πέρασε, μπορεί να λειτουργήσει θετικά, απλοποιώντας μεγάλο μέρος των χρονοβόρων διαδικασιών που αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας ανάπτυξης γης, ή ένας ιδιοκτήτης.
Οι προκλήσεις που η Κύπρος, αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη θα αντιμετωπίσουν το επόμενο διάστημα θα είναι διαφορετικές απ’ όσα μέχρι σήμερα γνωρίζαμε. Αισιοδοξώ, ωστόσο, ότι με τις κατάλληλες αποφάσεις και αλλαγές στα πεδία που χρειάζονται, η οικονομία της χώρας μας θα συνεχίσει να αναπτύσσεται.
*Προέδρου του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης & Οικοδομών
