Η κοινωνική καινοτομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα στο επίπεδο της ενορίας με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξη και το κοινό όφελος ‘community–based innovation’ αποτελεί μια μείζονα παγκόσμια τάση. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται ένα δημιουργικό πρόγραμμα με τίτλο ‘Καινοτόμες Ενορίες για το Κοινό Καλό’ το οποίο στοχεύει:
- Στην ενίσχυση της κοινωνικής καινοτομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στο επίπεδο της ενορίας.
- Να φέρει τους νέους πιο κοντά στην Εκκλησία.
- Στη δημιουργία νέων ευκαιριών και νέων, ποιοτικών θέσεων απασχόλησης για νέους, άριστους επιστήμονες και τεχνικούς σε αντικείμενα δραστηριότητας που διασώζουν και αναπτύσσουν το πλούσιο συμβολικό, κοινωνικό, πολιτισμικό, και ανθρώπινο κεφάλαιο της Εκκλησίας.
- Στη διατήρηση της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στο κατεχόμενο και το ελεύθερο μέρος της Κύπρου.
- Στην ευρεία επικοινωνία των πρωτοβουλιών της Εκκλησίας και τη μεγαλύτερη δυνατή κινητοποίηση των ενεργών πολιτών, των πνευματικών και των παραγωγικών δυνάμεων για την τοπική πρόοδο και τη βιώσιμη έξοδο από την πολύμορφη κρίση.
Η εκκλησιαστική φιλανθρωπία είναι ο παραδοσιακός τρόπος της Εκκλησίας για την υποστήριξη του ανθρώπου από τον συνάνθρωπο. Λαμβάνει χώρα σε κάθε ενορία και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και οργανώνεται από τις κοινότητες των λαϊκών και των κληρικών, έχοντας πλήρη και ιδία πληροφόρηση για τις πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων και των οικογενειών σε πραγματική κρίση.
Μέχρι σήμερα, η εκκλησιαστική φιλανθρωπία δεν αποτέλεσε μια καλά τεκμηριωμένη πρακτική από τους κοινωνικούς επιστήμονες και αυτό είναι άξιο ενδιαφέροντος: αδιάφορο για την Εκκλησία, αλλά απογοητευτικό για την επιστήμη. Και πράγματι, η Εκκλησία και οι άνθρωποι στις γειτονιές, αυτοοργανώνονται σιωπηλά εδώ και χιλιετίες, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Όμως στη σημερινή εποχή των πολλαπλών κρίσεων και των δύσκολων προκλήσεων, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών έχει ανάγκη από μια τεκμηριωμένη ανάλυση των δυναμικών που κρύβει στους κόλπους της η παραδοσιακή φιλανθρωπία. Οικοδομώντας ένα καινοτόμο πρότυπο συμπεριληπτικής ανάπτυξης για όλους, οι πρακτικές της Εκκλησίας στον τομέα της φιλανθρωπίας μπορούν να επεκταθούν και να διαφοροποιηθούν στο πεδίο της κοινωνικής καινοτομίας, της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και στις δραστηριότητες της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
Η Εκκλησία:
- Διαθέτει ιστορικά μνημεία, κειμήλια, μουσεία, ευαγή ιδρύματα, βιβλιοθήκες και δομικές εγκαταστάσεις που αποτελούν περιουσία του κυπριακού λαού και μπορούν να αξιοποιηθούν επιτυχώς και ευεργετικά για το κοινωνικό σύνολο παρέχοντας δημόσια και ιδιωτικά αγαθά.
- Είναι πλήρως εναρμονισμένη με τον κοινοτικό τρόπο του ζειν και νοείν και απευθύνεται στη μεγαλύτερη μερίδα της κυπριακής κοινωνίας, καθιστώντας την ικανή να προσελκύσει χιλιάδες ανθρώπων προς τον εθελοντισμό και την κοινωνική δέσμευση. Αρκεί να περιηγηθεί κάποιος στις ιστοσελίδες των ενοριών και των μητροπόλεων για να διαπιστώσει την κοινωνική προσφορά που συγκροτείται στη βάση του εκκλησιαστικού εθελοντισμού. Η εθελοντική βάση επί της οποίας λειτουργεί η Εκκλησία, κατοχυρώνει το θυσιαστικό και ανιδιοτελές κοινωνικό ήθος και προσελκύει αξιόλογα κοινωνικά κεφάλαια, υπό μορφή δωρεών και ευεργεσιών, τα οποία επανεπενδύονται προς όφελος του κοινωνικού κράτους.
Ο ορισμός της κοινωνικής επίδρασης εκτείνεται πέραν των ευάλωτων / μειονεκτούντων ομάδων (φροντίδα ηλικιωμένων, αστέγων, ομάδων με ειδικά προβλήματα υγείας, ατόμων με αναπηρίες, βοήθεια σε φτωχές οικογένειες, ένταξη στην εργασία, στήριξη ατόμων που βρίσκονται στην απεξάρτηση) για να συμπεριλάβει στόχους δημοσίου συμφέροντος: προστασία της θρησκευτικής, αρχαιολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, διατήρηση των φυσικών τοπίων, προστασία περιβάλλοντος, οικολογική διαχείριση αποβλήτων, ανακύκλωση, μείωση του κινδύνου φυσικών καταστροφών, αντιμετώπιση του αντικτύπου της κλιματικής αλλαγής, ανακοπή της απώλειας βιοποικιλότητας, ενεργειακές κοινότητες, προώθηση του αθλητισμού, της τέχνης, του πολιτισμού, του τουρισμού, του place branding, της επιστήμης, της έρευνας, κοινωνικές επιχειρήσεις σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές, αποκατάσταση γειτονιών στις αστικές περιοχές, προστασία του καταναλωτή, φροντίδα αδέσποτων ζώων και διαχείριση καταφυγίων κλπ.
Το Branding Τόπου ‘Place Branding’ είναι η διαδικασία της ανακάλυψης, της δημιουργίας, της ανάπτυξης και της σύλληψης ιδεών και σχεδίων για την (επανα)κατασκευή Ταυτότητας του Τόπου, καθορίζοντας τα χαρακτηριστικά και της ατμόσφαιρας του τόπου και στη συνέχεια την οικοδόμηση της αίσθηση της τοποθεσίας. Το Place Branding αφορά: α)Place Making: ανάπτυξη, διαχείριση, πολιτικές και καινοτομία, β)χτίσιμο, ανάπτυξη ή διατήρηση της ανταγωνιστικότητας, γ)συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη ενός τόπου, δ)τι και ποιος δημιουργεί τον τόπο: είναι προσανατολισμένο στην προσφορά, ε)τη διαδικασία αναγνώρισης των δυνατών σημείων, το χτίσιμο της ιστορίας του τόπου –ανάδειξη της φυσικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς– επεξήγηση της ιστορίας με συνάφεια μέσω του μάρκετινγκ και των επικοινωνιών και στ)χτίζοντας μια διαχρονική φήμη.
Στο πλαίσιο του προτεινόμενου Προγράμματος ‘Καινοτόμες Ενορίες για το Κοινό Καλό’, τα Κέντρα Έρευνας και Καινοτομίας και Εκκολαπτήρια / Επιταχυντές για νεοφυείς επιχειρήσεις που λειτουργούν σήμερα με επιτυχία σε όλη τη χώρα, θα μπορούσαν να παρέχουν την απαραίτητη πληροφόρηση, πρακτική εξάσκηση και υποστήριξη σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για την ανάπτυξη και υλοποίηση των καινοτόμων ιδεών με κοινωνικό αντίκτυπο σε συνεργασία με την Εκκλησία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η κεντρική κυβέρνηση, η Εκκλησία, οι Δήμοι / Κοινότητες, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και οι επιχειρήσεις θα μπορούν να προσφέρουν ισχυρά κίνητρα στους νέους για συμμετοχή στο Πρόγραμμα ‘Καινοτόμες Ενορίες για το Κοινό Καλό’ (υποτροφίες, χορηγίες, βραβεία σε διαγωνισμούς, απόκτηση δεξιοτήτων, ευκαιρίες απασχόλησης κ.ά.). Οι επιχειρήσεις, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα / κέντρα καινοτομίας και άλλοι οργανισμοί που στηρίζουν το εν λόγω πρόγραμμα θα μπορούν να τυγχάνουν προβολής –ως χορηγοί του κοινωφελούς αυτού έργου– από τα μέσα ενημέρωσης που διαθέτουν τόσο η Εκκλησία όσο και οι Τοπικές Αρχές.
Θερμά συγχαρητήρια στην Εκκλησία της Κύπρου και σε όλους τους κατεχόμενους Δήμους και Κοινότητες που δίνουν ένα τιτάνιο αγώνα για τη διάσωση και προστασία της ιστορικής κληρονομιάς της χώρας μας και να μεταλαμπαδεύσουν στις νέες γενιές τη φλόγα της επιστροφής. Υποδειγματικό παράδειγμα αποτελεί το πολύπλευρο και πολυσήμαντο έργο του Θεοφιλέστατου Επισκόπου Μεσαορίας κ.Γρηγορίου –πρόεδρου των Κατεχόμενων ενοριών και Κοινοτήτων της Αρχιεπισκοπικής Περιφέρειας (Διαμερίσματος Μεσαορίας)– και των Συνεργατών του καθώς και του Κοινοτάρχη του Τραχωνίου Κυθρέας κ.Χαράλαμπου Αθανασίου.
Νίκος Γ. Σύκας
Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
