Νίκος Γ. Σύκας*
Η οξεία αβεβαιότητα, η ρευστότητα, η πολυπλοκότητα και οι μη γραμμικότητες αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό του νέου πολιτικού – εκλογικού τοπίου. Η οικονομία αντιμετωπίζει πολλαπλές, αλληλένδετες προκλήσεις και εκθετικά ρίσκα. Η εκλογική μεταβλητότητα –η τάση για μετακινήσεις των ψηφοφόρων– βρίσκεται σε ιστορικό υψηλό. Τα φαινόμενα της εκλογικής επιρροής αποκτούν πλέον εκθετικό χαρακτήρα. Η εικόνα μιας κυβέρνησης ή ενός πολιτικού αρχηγού και η φήμη μιας εταιρείας ή ενός προϊόντος μπορεί να καταρρεύσουν εν μια νυκτί.
Στη νέα αυτή ‘μη γραμμική’ κανονικότητα, οι στρατηγικές και τα εργαλεία της προεκλογικής, της διακυβέρνησης, του κοινοβουλευτικού ελέγχου και της επιχειρηματικότητας πρέπει να στοχεύουν πρωτίστως:
- Στην αναγνώριση των κρίσιμων αβεβαιοτήτων ‘vital uncertainties’ οι οποίες μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο και να προκαλέσουν κλιμακωτές – αλυσιδωτές αντιδράσεις.
- Στον εντοπισμό και αξιοποίηση των ευνοϊκών ασυμμετριών (εκθετικών ευκαιριών) και την αποφυγή των δυσμενών ασυμμετριών (εξάλειψη ή ελαχιστοποίηση των κινδύνων). Οι αρνητικές ασυμμετρίες (καταστροφικά ρίσκα / κίνδυνοι) είναι αμέτρητες. Οι ευκαιρίες είναι σπάνιες.
- Στη μετατροπή των ασυμμετριών σε πόρους ‘resources’ και διακριτές ικανότητες ‘distinctive capabilities’ που θα προσδώσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
- 4. Στη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στη στρατηγική και την εκτέλεση ‘closing the strategy-execution gap’.
Η Μεγάλη Ασσυμετρία: Γραμμικά Επιχειρηματικά Μοντέλα σε ένα Μη Γραμμικό Κόσμο. Ενόσω οι ασύμμετροι κίνδυνοι και οι αλληλένδετες κρίσεις στο σημερινό μη γραμμικό κόσμο αντιμετωπίζονται με συμβατικές μονοδιάστατες προσεγγίσεις, γραμμικά μοντέλα και παραδοσιακά στατικά εργαλεία, ο καταστροφικός φαύλος κύκλος ‘από κρίση σε κρίση’ θα συνεχιστεί και το επόμενο χτύπημα του μαύρου κύκνου θα ‘θερίσει’ τα πάντα για άλλη μια φορά.
Στη σύγχρονη εποχή των εκθετικών αλλαγών και των πολυκρίσεων, χρειάζονται νέα πλαίσια, σύγχρονες πρακτικές και δυναμικά εργαλεία που να λαμβάνουν υπόψη την ευθραυστότητα ‘fragility’, τις μη γραμμικότητες, τις ασύμμετρες αβεβαιότητες, την πολυπλοκότητα, τη μεταβλητότητα, την αδιαφάνεια, τις ανισότητες, την αναταραχή, την υπερσυνδεσιμότητα, τις κλιμακωτές-αλυσιδωτές επιπτώσεις και τους μαύρους κύκνους (σπάνια συμβάντα με τεράστιο αντίκτυπο).
Μετά από πολύχρονη έρευνα έχω αναπτύξει μια πρωτοποριακή ‘Εργαλειοθήκη Ανθεκτικότητας’ η οποία περιλαμβάνει 115 δυναμικά εργαλεία, μη γραμμικά μοντέλα, νέα πλαίσια, πολυπαραμετρικές προσεγγίσεις, σύγχρονες μεθόδους και πρακτικές, πρότυπα και δημιουργικές τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν κατά περίπτωση για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημοσίων και ιδιωτικών οργανισμών και των προϊόντων και υπηρεσιών.
Παραδείγματα εφαρμογών της ευρείας αυτής γκάμας στρατηγικών εργαλείων περιλαμβάνουν τη διαμόρφωση ενός Προεκλογικού Προγράμματος με βασικό άξονα την ανθεκτικότητα, την υλοποίηση του Κυβερνητικού Έργου, την επιτάχυνση των Μεταρρυθμίσεων, την Επιχειρηματική Βιωσιμότητα, την ενίσχυση της Ανθεκτικότητας και της Ανταγωνιστικότητας της Οικονομίας, την υψηλή απόδοση στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, την Κανονιστική Συμμόρφωση ‘Compliance’, την Ανθεκτικότητα της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, την προώθηση και ανάπτυξη της Διαστημικής Τεχνολογίας, τη Διαχείριση Κρίσεων, την ενίσχυση του έργου της Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής, της Πολιτικής Άμυνας και των Ενόπλων Δυνάμεων, την Ανθεκτικότητα των Υποδομών, τη βελτίωση της εικόνας της Κύπρου στη διεθνή σκηνή (Nation Branding), το Πολιτικό Branding, το Branding Τόπου ‘Place Branding’, το Branding της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ 2026 κ.ά.
Ειδικότερα, η ‘Εργαλειοθήκη Ανθεκτικότητας’ επιτρέπει στους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς να τροποποιήσουν την έκθεσή τους (modify the exposure) ανάλογα, ώστε να είναι ανοικτοί σε ευνοϊκές ασυμμετρίες (εκθετικές ευκαιρίες) και κλειστοί σε δυσμενείς ασυμμετρίες (εκρηκτικά ρίσκα / καταστροφικούς κινδύνους). Απ’ τη μια η αύξηση της έκθεσης (increase the exposure) σε θετικές ασυμμετρίες μπορεί να αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη και πλεονεκτήματα. Απ’ την άλλη η μείωση της έκθεσης (decrease the exposure) σε αρνητικές ασυμμετρίες μπορεί να ελαχιστοποιήσει το ρίσκο και να εξαλείψει τον κίνδυνο της καταστροφής.
Το μοναδικό αυτό Πολυεργαλείο μπορεί, μεταξύ άλλων να:
- Αναγνωρίσει τις κρίσιμες αβεβαιότητες και να εντοπίσει τις ασυμμετρίες (θετικές ή αρνητικές) που επηρεάζουν ένα συγκεκριμένο τομέα.
- Μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητα της πολιτικής επικοινωνίας και της εμπορικής διαφήμισης.
- Διαφοροποιήσει τους υποψήφιους στις εκλογικές αναμετρήσεις, δίδοντας ένα ισχυρό συγκριτικό πλεονέκτημα και επιφέροντας σημαντικές αλλαγές στη δημοσκοπική εικόνα.
- Ενισχύσει την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική ανθεκτικότητα των δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών και των τοπικών κοινωνιών.
- Βοηθήσει τη δημόσια διοίκηση και τις επιχειρήσεις να καινοτομήσουν σε συνθήκες οξείας αβεβαιότητας.
- Μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπο –επιστημονικό, κοινωνικό και οικονομικό– των Ευρωπαϊκών Επενδύσεων στην Έρευνα & Καινοτομία.
- Μετατρέψει την Κύπρο και την Ελλάδα σε Περιφερειακά Κέντρα Έρευνας & Καινοτομίας προσελκύοντας Άμεσες Ξένες Επενδύσεις.
- Αυξήσει τα οφέλη της εκκλησιαστικής φιλανθρωπίας μέσα από καινοτόμα προγράμματα και δράσεις που ενισχύουν την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία.
- Ενισχύσει τον Κοινοβουλευτικό Έλεγχο. Η Βουλή μπορεί να προτείνει αλλαγές και τροπολογίες που μπορούν να αυξήσουν την ανθεκτικότητα και τον αντίκτυπο των σχεδίων και μεταρρυθμίσεων που προωθούνται για έγκριση.
- Μεγιστοποιήσει την απόδοση των δημοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων.
- Συμβάλει στην περαιτέρω αναβάθμιση της Κυπριακής και της Ελληνικής οικονομίας από τους Οίκους Αξιολόγησης.
Σύμφωνα με μελέτες της ΕΕ, περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης τις τελευταίες δεκαετίες οφείλεται στην καινοτομία. Κάθε Ευρώ που επενδύεται στην καινοτομία μπορεί να επιστρέψει 11 Ευρώ στην πραγματική οικονομία. Επίσης, έρευνα της McKinsey έχει καταδείξει ότι εταιρείες που διαχειρίζονται αποτελεσματικά την καινοτομία έχουν οικονομικό κέρδος 2.4 φορές μεγαλύτερο σε σύγκριση με άλλους παίκτες.
Το νέο επιχειρηματικό μοντέλο που αναφέρεται πολύ επιγραμματικά στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται αναλυτικά –στρατηγικές, δημιουργικές τεχνικές, εργαλεία και παραδείγματα εφαρμογών– σε ένα Πρακτικό Εγχειρίδιο που έχω ετοιμάσει με τίτλο ‘Δημιουργώντας Ανθεκτικές Καινοτομίες στην Εποχή του Εκθετικού Ρίσκου’.
*Σύμβουλος Στρατηγικής, Επικοινωνίας και Καινοτομίας
