Παύλος Λοΐζου*
Ερευνητής: Ανδρέα, ποιου είναι αυτό το σπίτι;
Ανδρέας: Δικό μου.
Ερευνητής: Και ποιος μένει μέσα;
Μαρία: Εγώ. Πληρώνω ενοίκιο.
Ερευνητής: Και ποιος πληρώνει για να το συντηρεί;
Ανδρέας: Κανένας.
Αυτός ο σύντομος διάλογος μεταξύ του Ανδρέα, ιδιοκτήτη, και της Μαρίας, ενοικιάστριας, αποτυπώνει με ακρίβεια τα στρεβλά, που χαρακτηρίζουν την αγορά ενοικίασης.
Ο Ανδρέας γνωρίζει ότι το διαμέρισμά του θα ενοικιαστεί ανεξάρτητα από την κατάστασή του, οπότε γιατί να δαπανήσει χιλιάδες ευρώ για μόνωση, υδραυλικά ή επισκευές; Η Μαρία, δεσμευμένη σε συμβόλαιο 12 μηνών, δεν πρόκειται ποτέ να ανακτήσει την επένδυσή της. Το αποτέλεσμα είναι προβλέψιμο γι’ αυτό και βλέπουμε διαμερίσματα να υποβαθμίζονται, ενοίκια να ανεβαίνουν και τη δυσαρέσκεια να αυξάνεται. Δεν πρόκειται απλώς για αμέλεια – είναι η λογική της χρηματιστικοποίησης.
Τι είναι η χρηματιστικοποίηση;
Δεδομένου ότι η στέγαση παύει να αντιμετωπίζεται κυρίως ως κοινωνικό αγαθό και μετατρέπεται σε επενδυτικό προϊόν, οι ιδιοκτήτες επιδιώκουν αποδόσεις και υπεραξίες. Οι ενοικιαστές, από την άλλη, καλούνται να σηκώσουν το βάρος των αυξανόμενων εξόδων με ελάχιστη προστασία. Παγκοσμίως, αυτή η μετάβαση είναι εμφανέστερη σε αγορές όπου η ζήτηση υπερβαίνει την προσφορά. Στην Κύπρο και στην Ελλάδα – μικρές, ανοιχτές οικονομίες με εισροές ξένου κεφαλαίου – οι συνέπειες είναι ακόμη πιο έντονες.
Οι αριθμοί πίσω από τη μεταβολή
Κύπρος: Τα ενοίκια στη Λευκωσία αυξήθηκαν κατά 48% την περίοδο 2016–2024, ενώ σε ορισμένες περιοχές της Λεμεσού διπλασιάστηκαν (δεδομένα Ask Wire, 2025). Στην Κύπρο υπάρχουν περίπου 16.000 ακίνητα που προσφέρονται για βραχυχρόνια μίσθωση, εκ των οποίων μόνο τα μισά είναι καταχωρημένα επίσημα (Υφυπουργείο Τουρισμού, 2024). Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των ενοικίων παραμένει πάνω από 3%, δηλαδή αισθητά υψηλότερος από τις αυξήσεις μισθών.
Ελλάδα: Περίπου 35% των νοικοκυριών, σήμερα, ενοικιάζουν, έναντι 25% πριν από δέκα χρόνια (Eurostat, 2023). Οι καταχωρήσεις στις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης το 2015 ήταν λιγότερες από 20.000, ενώ το 2024 ξεπερνούν τις 145.000. Από αυτές ένας αριθμός πέραν των 40.000 βρίσκεται στην Αθήνα (Τράπεζα της Ελλάδος, 2024). Η αξιοποίηση των ακινήτων με αυτό τον τρόπο έχει οδηγήσει σε αύξηση των ενοικίων μακράς διάρκειας άνω του 30% από το 2018. Ένας στους έξι ενοικιαστές σήμερα δαπανά τουλάχιστον το 50% του εισοδήματός του για στέγαση.
Ξένες επενδύσεις: Από το 2013, το πρόγραμμα Golden Visa της Ελλάδας έχει προσελκύσει πάνω από €4,3 δισ., κυρίως στον τομέα των ακινήτων (Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, 2024). Στην Κύπρο, περισσότερα από 53.000 ακίνητα αγοράστηκαν από υπηκόους τρίτων χωρών την περίοδο 2015–2025 (Υπουργείο Εσωτερικών, 2025). Αυτές οι επενδυτικές ροές αντιμετωπίζουν το ακίνητο πρωτίστως ως μέσο πλούτου και όχι ως μέσο στέγασης.
Οι συνέπειες για τον Ανδρέα και τη Μαρία
Ανδρέας (ιδιοκτήτης): Επιδιώκει ορθολογικά τη μεγιστοποίηση της απόδοσης. Αν τουρίστες ή νέοι κάτοικοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ανεξαρτήτως συνθηκών, δεν υπάρχει ιδιαίτερο κίνητρο για επενδύσεις συντήρησης. Ένα ακίνητο σε βραχυχρόνια μίσθωση μπορεί να αποδώσει σχεδόν τα διπλάσια από ένα τυπικό ενοίκιο.
Μαρία (ενοικιάστρια): Αντιμετωπίζει υψηλότερα ενοίκια, πιο σύντομα συμβόλαια και περιορισμένα δικαιώματα. Ζώνες ελεγχόμενων ενοικίων υφίστανται μόνο σε περιορισμένες περιοχές της Κύπρου και με ανεπαρκή εποπτεία. Στην Ελλάδα, η αύξηση των ενοικίων υπερβαίνει την αύξηση των εισοδημάτων, με αποτέλεσμα πολλοί ενοικιαστές να βιώνουν στεγαστική πίεση.
Οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι
Η χρηματιστικοποίηση απειλεί να διχοτομήσει την αγορά, καθώς υπάρχουν επενδυτικά ακίνητα υψηλής ποιότητας από τη μια και ένα γηρασμένο, απαξιωμένο απόθεμα κατοικιών για τους ντόπιους από την άλλη. Αυτό υπονομεύει τη δυνατότητα στέγασης, αποδυναμώνει την κοινωνική συνοχή και διαβρώνει τη ζωντάνια των πόλεων. Τι πηγαίνει λάθος; Προφανώς τα κίνητρα. Οι ιδιοκτήτες κοιτούν τις αποδόσεις, οι ενοικιαστές είναι προσωρινοί, και κανείς δεν επενδύει στην ποιοτική, μακροχρόνια κατοικία.
Και τώρα τι;
Η τάξη πραγμάτων που χρόνο με το χρόνο παγιώνεται έχει τους βραχυπρόθεσμα κερδισμένους ιδιοκτήτες όπως ο Ανδρέας και τους μακροπρόθεσμα χαμένους ενοικιαστές όπως η Μαρία. Στους μακροπρόθεσμα χαμένους όμως συναντάμε τόσο τις πόλεις και κατ’ επέκταση τις ίδιες τις χώρες.
Η απάντηση στο ερώτημα «τι μπορεί να γίνει για να αλλάξει η κατάσταση» είναι απλή. Χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις, που να δίνουν λύση στο πρόβλημα ώστε να συνομολογούνται συμβόλαια ενοικίου μεγαλύτερης διάρκειας, να παραχωρούνται φορολογικά κίνητρα για συντήρηση και να εφαρμόζεται αυστηρά η νομοθεσία για την εγγραφή και λειτουργία βραχυχρόνιων μισθώσεων. Χωρίς τέτοιες παρεμβάσεις, η «μαύρη τρύπα» ανάμεσα στον Ανδρέα και τη Μαρία θα βαθαίνει — και η στέγαση θα απομακρύνεται ακόμα περισσότερο από την ιδιότητά της ως κοινωνικό αγαθό μετατρεπόμενη αποκλειστικά σε χρηματοοικονομικό προϊόν.
*CEO της Ask Wire
