Στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) στρέφεται η προσοχή, καθώς πρόκειται να εκδικάσει την προσφυγή της Νότιας Αφρικής, η οποία κατηγορεί το Ισραήλ ότι διέπραξε γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας.
Με την προσφυγή της η Νότια Αφρική καλεί επίσης το δικαστήριο να διατάξει το Ισραήλ να σταματήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στον θύλακα. Το ICJ θα εκφέρει μόνο γνωμοδότηση σχετικά με τον ισχυρισμό για γενοκτονία, καθώς η υπόθεση δεν είναι ποινική δίκη, αν και συγκεντρώνει τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας. Το Ισραήλ έχει απορρίψει κατηγορηματικά την κατηγορία ως «αβάσιμη».
Το BBC εξηγεί ποιες είναι οι αρμοδιότητες του Δικαστηρίου και τι σημαίνει αυτή η προσφυγή:
Τι είναι το Διεθνές Δικαστήριο;
Με έδρα τη Χάγη, στην Ολλανδία, ιδρύθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, για να επιλύει διαφορές μεταξύ κρατών και να δίνει συμβουλευτικές γνώμες για νομικά ζητήματα, κάτι που του ζητείται να κάνει με το Ισραήλ. Σε αντίθεση με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, το ICJ δεν μπορεί να διώξει άτομα για εγκλήματα υψίστης σοβαρότητας, όπως η γενοκτονία, αλλά οι απόψεις του έχουν βάρος στον ΟΗΕ και άλλους διεθνείς θεσμούς.
Ποιες είναι οι κατηγορίες κατά του Ισραήλ;
Η Νότια Αφρική ισχυρίζεται ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων, μετά τη φρικτή τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.
Εκατοντάδες ένοπλοι της Χαμάς πέρασαν από τη Λωρίδα της Γάζας στο νότιο Ισραήλ, σκοτώνοντας 1.300 ανθρώπους, κυρίως πολίτες, και παίρνοντας περίπου 240 ομήρους στη Γάζα.
Από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε τη στρατιωτική του εκστρατεία κατά της Χαμάς ως απάντηση, περισσότεροι από 23.000 άνθρωποι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς.
Η Νότια Αφρική υποστηρίζει ότι «πράξεις και παραλείψεις» του Ισραήλ «έχουν γενοκτονικό χαρακτήρα, καθώς αποσκοπούν στην καταστροφή ενός σημαντικού μέρους της παλαιστινιακής εθνικής, φυλετικής και εθνοτικής ομάδας». Έχει καταθέσει στοιχεία για τις αεροπορικές επιδρομές, αλλά και παραλείψεις, όπως λέει, του Ισραήλ, που οδηγούν σε τεράστιες απώλειες αμάχων. Δίνει επίσης έμφαση στη ρητορική που χρησιμοποιούν Ισραηλινοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Τι είναι η γενοκτονία
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ως γενοκτονία ορίζεται η διάπραξη μιας ή περισσότερων πράξεων με σκοπό την καταστροφή, εν όλω ή εν μέρει, μιας εθνικής, εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας.
Οι πράξεις αυτές είναι:
- θανάτωση ή πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης σε μέλη μιας ομάδας
- σκόπιμη πρόσκληση συνθηκών ζωής που υπολογίζεται ότι θα επιφέρουν τη φυσική της καταστροφή εν όλω ή εν μέρει
- επιβολή μέτρων για την αποτροπή γεννήσεων εντός της ομάδας
- βίαια μεταφορά παιδιών της ομάδας σε άλλη ομάδα
Πώς απαντά το Ισραήλ στους ισχυρισμούς για γενοκτονία
Το Ισραήλ έχει απορρίψει σθεναρά τον ισχυρισμό της Νότιας Αφρικής. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε χαρκατηριστικά: «Όχι, Νότια Αφρική, δεν είμαστε εμείς που ήρθαμε να διαπράξουμε γενοκτονία, είναι η Χαμάς. Θα μας σκότωνε όλους αν μπορούσε».
«Αντίθετα, οι IDF [Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις] ενεργούν όσο το δυνατόν πιο ηθικά» πρόσθεσε. Ο ισραηλινός στρατός λέει ότι λαμβάνει μια σειρά μέτρων για να αποφύγει τις απώλειες αμάχων.
Αυτά περιλαμβάνουν:
- ρίψη φυλλαδίων που προειδοποιούν για επικείμενες επιθέσεις
- τηλεφωνικές κλήσεις σε αμάχους για να τους παροτρύνει να εγκαταλείψουν τα στοχευμένα κτίρια
- ματαίωση χτυπημάτων όταν αντιλαμβάνεται ότι η Χαμάς εμποδίζει την απομάκρυνση αμάχων
Και η ισραηλινή κυβέρνηση έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι πρόθεσή της είναι να καταστρέψει τη Χαμάς, όχι τον παλαιστινιακό λαό.
Ποια είναι η θέση τρίτων χωρών
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέιβιντ Κάμερον, δήλωσε ενώπιον επιτροπής βουλευτών ότι «ανησυχεί» ότι το Ισραήλ μπορεί να παραβίασε το διεθνές δίκαιο στη Γάζα. Αλλά κληθείς να σχολιάσει τους ισχυρισμούς της Νότιας Αφρικής περί γενοκτονίας, σημείωσε: «Δεν νομίζω ότι είναι χρήσιμοι. Δεν συμφωνώ με αυτό. Δεν νομίζω ότι είναι σωστό».
Μπορεί το δικαστήριο να αναγκάσει το Ισραήλ να σταματήσει τον πόλεμο στη Γάζα;
Η Νότια Αφρική ζητάει από το ICJ να διατάξει το Ισραήλ «να αναστείλει αμέσως τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις στη Γάζα και κατά της Γάζας».
Αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι το Ισραήλ θα αγνοούσε μια τέτοια εντολή και δεν θα μπορούσε να υποχρεωθεί να συμμορφωθεί με αυτήν. Οι αποφάσεις είναι θεωρητικά νομικά δεσμευτικές για τα μέρη του ICJ – στα οποία περιλαμβάνονται το Ισραήλ και η Νότια Αφρική – αλλά στην πράξη, δεν υπάρχει μηχανισμός που να διασφαλίζει την εφαρμογή τους. Το 2022, το ICJ διέταξε τη Ρωσία να «αναστείλει αμέσως τις στρατιωτικές επιχειρήσεις» στην Ουκρανία – αλλά η εντολή αγνοήθηκε. Το Ισραήλ έχει πει ότι ο πόλεμος αναμένεται να συνεχιστεί όλο το 2024.
Πότε θα βγει απόφαση;
Το ICJ θα μπορούσε να αποφανθεί γρήγορα σχετικά με το αίτημα της Νότιας Αφρικής προς το Ισραήλ να αναστείλει τη στρατιωτική του εκστρατεία.
Αυτό, θεωρητικά, θα προστάτευε τους Παλαιστίνιους από αυτό που θα μπορούσε τελικά να κηρυχθεί γενοκτονία. Αλλά μια τελική απόφαση για το εάν το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία θα μπορούσε να εκδοθεί ύστερα από αρκετά χρόνια.
Γιατί η Νότια Αφρική εκκίνησε την υπόθεση;
Υπήρξαν αρκετές διαδηλώσεις υπέρ των Παλαιστινίων στη Νότια Αφρική. Η Νότια Αφρική έχει ασκήσει έντονη κριτική για τη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα. Το κυβερνών Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο έχει επίσης μακρά ιστορία αλληλεγγύης με τους Παλαιστινίους και υποστηρίζει τη λύση των δύο κρατών. Βλέπει παραλληλισμούς με τον αγώνα της χώρας ενάντια στο απαρτχάιντ – μια πολιτική φυλετικού διαχωρισμού και διακρίσεων που είχε επιβληθεί από την κυβέρνηση της λευκής μειονότητας στη Νότια Αφρική ενάντια στη μαύρη πλειοψηφία της χώρας, μέχρι τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές, το 1994.
Να σημειωθεί ότι η Νότια Αφρική έχει καταδικάσει τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου και έχει ζητήσει την απελευθέρωση των ομήρων.
Όμως τον περασμένο μήνα, ο πρόεδρος Σίριλ Ραμαφόσα είπε στους Εβραίους ηγέτες της Νοτίου Αφρικής την κυβέρνησή του.
