Παύλος Λοΐζου*
Η πρόσφατη συζήτηση για το «άνοιγμα» της λεωφόρου Μακαρίου Γ΄ στη Λευκωσία σε οχήματα έχει πυροδοτήσει έντονο δημόσιο διάλογο. Είναι όμως αυτή η ουσιαστική λύση για την αναζωογόνηση του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας; Τα δεδομένα δείχνουν πως όχι. Από επιτόπια επιθεώρηση περισσότερων από 110 ακινήτων και ανάλυση 363 συναλλαγών πέριξ της Μακαρίου (01/2020–04/2025), καταγράφεται μία απογοητευτική εικόνα. Ένα στα τρία ακίνητα ή οικόπεδα είναι ανενεργό, οι περισσότερες χρήσεις παραμένουν κλειστές ή υπολειτουργούν, ενώ ένα μεγάλο μέρος της περιοχής παραμένει περιφραγμένο ή λειτουργεί ως αυτοσχέδιος χώρος στάθμευσης.
Ο αστικός ιστός έχει δομή, αλλά όχι ζωή. Αυτό αποτυπώνεται και στην αγορά ακινήτων. Η υπό-περιοχή δυτικά της λεωφόρου Μακαρίου αντιπροσωπεύει μόλις το 8% των συναλλαγών στον Δήμο Λευκωσίας και σχεδόν 10% της αξίας. Η μέση τιμή ανά πράξη ξεπερνά τις €300.000, διπλάσια από τη μέση τιμή της επαρχίας, κάτι που αποδεικνύει ότι η δυναμική υπάρχει — αλλά παραμένει συγκεντρωμένη σε λίγες πράξεις και σε περιορισμένο αριθμό developers. Εντωμεταξύ, η ευρύτερη αστική ανάπτυξη και η καταναλωτική ροή έχουν μετατοπιστεί προς τις δυτικές και νότιες συνοικίες (Έγκωμη, Λατσιά, Λακατάμια), αφήνοντας το κέντρο ως τόπο καθημερινών εξυπηρετήσεων — όχι ως προορισμό.
Ταυτόχρονα, η επιτόπια επιθεώρηση αποτυπώνει την τρέχουσα εικόνα και επιβεβαιώνει ότι βρισκόμαστε σε φάση αλλαγής, αλλά χωρίς κατεύθυνση. Καταγράφονται τουλάχιστον 18 εργοτάξια και προγραμματισμένα έργα, δεκάδες ακίνητα προς πώληση, αλλά και υψηλός αριθμός περιουσιών που ανήκουν σε τράπεζες και ταμεία. Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, αν και σε στρατηγικές τοποθεσίες, παραμένουν αδρανή. Το δυναμικό υπάρχει, η αλλαγή έχει αρχίσει, αλλά απουσιάζει η κρίσιμη μάζα και ο συντονισμός για να αποκτήσει ροή και ουσία.
Μπορεί το άνοιγμα της Μακαρίου να ενισχύσει την ορατότητα και την προσβασιμότητα σε κάποια σημεία, αλλά δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη δημιουργία μόνιμων, ενεργών χρήσεων. Δεν φέρνει νέους κατοίκους, δεν κινητοποιεί ιδιοκτήτες που επί δεκαετίες δεν αξιοποιούν τα ακίνητά τους, δεν δίνει κίνητρα σε έναν νέο άνθρωπο να επιστρέψει στο κέντρο, ούτε σε έναν επιχειρηματία να ρισκάρει σε έναν δρόμο όπου το 30% των ισογείων είναι κλειστά ή ανενεργά.
Η πραγματικότητα είναι ότι το πρόβλημα του κέντρου δεν είναι πολεοδομικό, αλλά κοινωνικοοικονομικό. Όσο δεν υπάρχει κόστος για την αδράνεια, ούτε στήριξη για την ενεργοποίηση, τίποτα δεν θα αλλάξει. Αυτό που χρειάζεται είναι στοχευμένες παρεμβάσεις. Taskforce με τη συμμετοχή του Δήμου και του ΕΒΕΛ, δημόσιο μητρώο ανενεργών ιδιοκτησιών, πρότυπα για ανακαινίσεις και νέες μορφές κατοίκησης, ενεργοποίηση κληρονόμων με τεχνική και νομική στήριξη, καθώς και 2–3 πιλοτικές παρεμβάσεις σε δημόσιες ιδιοκτησίες για να αποδειχθεί στην πράξη τι μπορεί να γίνει.
Το άνοιγμα της Μακαρίου μπορεί να βοηθήσει, μόνο αν συνοδευτεί από δράση. Χρειάζονται χρήσεις, όχι μόνο διέλευση. Αν δεν ενεργοποιήσουμε τους ιδιοκτήτες, ο αστικός ιστός θα μείνει στα χαρτιά. Και τότε, ακόμα και η καλύτερη κυκλοφοριακή λύση, θα μείνει χωρίς πόλη να εξυπηρετήσει.
*CEO Ask Wire
