Του Αντώνη Τσιμπλάκη
Η ανάπτυξη των ελληνικών νησιών στηρίζεται αποκλειστικά στην ακτοπλοΐα. H ακτοπλοΐα συνδέει 115 κατοικήσιμα νησιά στα οποία ζει το 14,6% του πληθυσμού της χώρας.
Από αυτά τα νησιά μόνο τα 25 διαθέτουν αεροδρόμιο, οι ενδομεταφορές εξυπηρετούνται μόνο διά θαλάσσης, ενώ το 85% των εμπορευματικών αναγκών των νησιών και το σύνολο της τροφοδοσίας τους καλύπτονται με τα ακτοπλοϊκά πλοία. Το τρέχον καλοκαίρι του 2022, 100 ακτοπλοϊκά πλοία από 28 εταιρείες συνολικά εξυπηρετούν καθημερινά 115 νησιά της χώρας μας, είτε συνδέοντάς τα με την ενδοχώρα είτε μεταξύ τους.
Σύμφωνα με την ετήσια μελέτη της XRTC Business Consultants, ο κρίσιμος για τη νησιωτικότητα της χώρας κλάδος αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις με πρώτη την αναγκαία πλέον σταδιακή ανανέωση του στόλου και το πέρασμα στη νέα πράσινη και υψηλής τεχνολογίας εποχή. Στην έρευνα της η XRTC προχωρά σε ανάλυση του περιβάλλοντος της αγοράς με την καταγραφή των δυνάμεων και των αδυναμιών της όπως και των ευκαιριών και απειλών της.
«Αναμφισβήτητα υπάρχουν παγιωμένα χαρακτηριστικά της αγοράς τα οποία επαναλαμβάνουμε στις ετήσιες αναλύσεις μας, ενώ υπάρχουν και άλλα χαρακτηριστικά που εισέρχονται στον παρακάτω πίνακα ανάλογα με τις τρέχουσες εξελίξεις», σημειώνει χαρακτηριστικά η XRTC
Δυνάμεις
Όπως επισημαίνει ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Γιώργος Ξηραδάκης, τα δυνατά σημεία της αγοράς είναι:
- Αναπόσπαστος κρίκος συνοχής του ελληνικού κράτους και της Ε.Ε.
- Κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης μεταφορικού έργου μετά την ελληνική οικονομική κρίση και τον περιορισμό των επιπτώσεων της πανδημίας
- Η ελληνική τουριστική αγορά σε πλήρη ανάκαμψη
- Συγκέντρωση χρηματοδοτικού και επενδυτικού ενδιαφέροντος
- Αλματώδης ανάπτυξη της νησιωτικής οικονομίας μέσω νέων επενδύσεων
Στον αντίποδα στα αδύνατα σημεία έχουμε:
- Απειλητική γήρανση του στόλου
- Έλλειψη αξιόλογων επενδυτικών σχημάτων που θα οδηγήσουν την αγορά στον νέο κύκλο επενδύσεων
- Παραμονή με υψηλά επίπεδα συμμετοχής τραπεζικών ομίλων στην αγορά αποτρέπουν την είσοδο νέων επενδυτών
- Αδιαφάνεια οικονομικών στοιχείων της αγοράς
- Παντελής έλλειψη βάθους χρηματιστηριακής αγοράς
- Καθυστέρηση εφαρμογής διαχειριστικού μοντέλου με προσαρμογή σε πρότυπα ESG
- Αδύναμη χρηματοοικονομική θέση της πλειονότητας των εταιρειών
- Υψηλό κόστος δανεισμού
Τα συν και τα πλην
Παράλληλα, η ελληνική ακτοπλοΐα έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά από συνθήκες που μπορούν να εξελιχθούν σε ευκαιρίες ή και απειλές. Όπως επισημαίνει η XRTC, ως ευκαιρίες μπορούν να χαρακτηριστούν η αναγκαιότητα ανανέωσης και εκσυγχρονισμού του στόλου, η αξιοποίηση περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ε.Ε. για την πράσινη ανάπτυξη που προσφέρουν νέα επενδυτικά εργαλεία χαμηλού κόστους.
Επίσης, ευκαιρία αποτελεί και το ότι οι ελληνικές τράπεζες οδηγούνται προς αποχώρηση από τις μετοχικές σχέσεις με την ακτοπλοϊκή αγορά, καλώντας νέους επενδυτές, όπως και η ένταξη του κλάδου σε αειφόρες εφοδιαστικές αλυσίδες και η υποχρέωση προσαρμογής των ελληνικών εταιρειών.
Ευκαιρία αποτελεί και η προσαρμογή της ναυπηγικής βιομηχανίας της Ελλάδας και της Ευρώπης με σκοπό τη συμμετοχή στην ανανέωση του στόλου, όπως και ο οργασμός επενδύσεων στη λιμενική βιομηχανία και η συνέχιση της ιδιωτικοποίησης των λιμένων, αλλά και η ανάπτυξη περιβάλλοντος νέων τεχνολογιών. Στον αντίποδα, απειλές χαρακτηρίζονται από την XRTC η συνέχιση του αβέβαιου οικονομικού περιβάλλοντος λόγω κόστους ενέργειας, πληθωρισμού, πανδημίας και κρίσης της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι γεωπολιτικές επιπτώσεις από τον πόλεμο της Ρωσίας με την Ουκρανία, αλλά και ο παρατεταμένος κίνδυνος χρεοκοπίας μεμονωμένων εταιρειών.
Σύμφωνα με την XRTC, τα επίπεδα συγκέντρωσης της αγοράς παραμένουν ισχυρά και αποφέρουν απειλές ολιγοπωλιακών και μονοπωλιακών επιπτώσεων, ενώ είναι δύσκολη έως αδύνατη η πρόσβαση των ακτοπλοϊκών εταιρειών στην τραπεζική αγορά εκτός των εταιρειών που έχουν μετόχους τις ίδιες τις τράπεζες. Τέλος, σημειώνει ότι παραμένει ο κίνδυνος επιθετικών εξαγορών.
Eπιτακτική ανάγκη η ανανέωση του στόλου
Στον σχολιασμό της η XRTC επισημαίνει ότι ενώ έχουν τεθεί οι προθεσμίες για την επίτευξη της μείωσης των αέριων ρύπων, εντούτοις τεχνολογικά δεν έχουν ακόμα επιτευχθεί οι βιώσιμες λύσεις για την αντικατάστασή τους από ανανεώσιμες πηγές, όπως ο ηλεκτρισμός, τα βιοκαύσιμα, η αμμωνία, το υδρογόνο, η μεθανόλη κ.ά.
Σήμερα καμία ακτοπλοϊκή εταιρεία δεν έχει σχέδια για ναυπήγηση πλοίων, εκτός του ομίλου Attica που ολοκλήρωσε την κατασκευή τριών υπερσύγχρονων πλοίων τύπου Aero Catamaran, τα οποία δρομολογήθηκαν στις γραμμές του Αργοσαρωνικού, σηματοδοτώντας το τέλος εποχής των ιπτάμενων δελφινιών, που επί 40 χρόνια εξυπηρετούσαν τις συγκοινωνιακές ανάγκες των νησιών.
Δεδομένου ότι το 50% των ελληνικών ακτοπλοϊκών πλοίων, που είναι σήμερα δρομολογημένα, το 2035 θα είναι ηλικίας άνω των 40 ετών, η ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο κλάδος, αναφέρει χαρακτηριστικά η εταιρεία συμβούλων.
Μονόδρομος οι ναυπηγήσεις
Με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα μεταχειρισμένα πλοία που να πληρούν τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, η μόνη λύση είναι η κατασκευή νέων. Τα προβλήματα είναι ποικίλα, με σημαντικότερα το τι είδους καύσιμο θα χρησιμοποιούν τα νέα αυτά πλοία και πώς θα χρηματοδοτηθούν. Η απροθυμία των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την ακτοπλοϊκή αγορά καθώς και τα δυσχερή οικονομικά αποτελέσματα των ακτοπλοϊκών εταιρειών αποτελούν τροχοπέδη στην ανανέωση του στόλου.
Η χρηματοδότηση των επενδύσεων για ανανέωση του στόλου με πλοία χαμηλών και μηδενικών εκπομπών πρέπει να γίνει με τη μορφή επιδοτήσεων για το πράσινο κομμάτι της επένδυσης, με την πρόσβαση σε διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του ΕΣΠΑ και του Νέου Αναπτυξιακού Νόμου και τη σύσταση ενός ειδικού ταμείου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας ΡύπωνEmission Trading System (ETS), προκειμένου να επανεπενδύονται τα έσοδα από το ETS κατευθείαν στον κλάδο.
