Της Κατερίνας Κοκκαλιάρη
[email protected]
Μέσα σε ένα ρευστό σκηνικό στη διεθνή σκηνή η κυβέρνηση προχωρά σε συγκεκριμένες κινήσεις όσον αφορά στο Ουκρανικό, στέλνοντας… μηνύματα και προς την Τουρκία. Από την πρώτη στιγμή η κυβέρνηση καταδίκασε τη στάση της Ρωσίας, επαναλαμβάνοντας τη θέση αρχής της Ελλάδας περί σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας όλων των χωρών. Από την Αθήνα υπογραμμίζεται πως πρέπει να καταδικαστεί ο αναθεωρητισμός από όπου και αν προέρχεται… κοιτώντας και προς την Άγκυρα, η οποία επιχειρεί να βρει ρόλο στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Στην Αθήνα η κεντρική γραμμή της κυβέρνησης είναι «καθαρές λύσεις» στο Ουκρανικό και αυτό που τονίζεται είναι πως η χώρα έχει κάνει τις γεωπολιτικές επιλογές εδώ και δεκαετίες. Μάλιστα ανακοινώθηκε η αποστολή στην Ουκρανία ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά και αμυντικού υλικού, που σύμφωνα με πληροφορίες περιλαμβάνει πυρομαχικά, Καλάσνικοφ και εκτοξευτές. Το επιχείρημα που προβάλλεται είναι πως σε ανάλογες κινήσεις αποστολής αμυντικού υλικού έχει ήδη προχωρήσει σειρά ευρωπαϊκών κρατών.
Ωστόσο πρόκειται για μια κίνηση που προκάλεσε αντιδράσεις από κόμματα της αντιπολίτευσης και πυροδότησε μια έντονη πολιτική συζήτηση εντός συνόρων. Από τον ΣΥΡΙΖΑ ο Γιώργος Κατρούγκαλος σημείωσε πως «εάν ήμασταν εμείς στην Κυβέρνηση θα στέλναμε πολλαπλάσιο ανθρωπιστικό υλικό στην Ουκρανία, αντί για στρατιωτικό εξοπλισμό».
Από την κυβερνητική πλευρά το μήνυμα που εκπέμπεται είναι πως δεν μπορεί η χώρα να μιλά διαρκώς για την ανάγκη τήρησης του διεθνούς δικαίου – αναφορικά και με τη στάση της Τουρκίας- και να μην παίρνει σαφή θέση στα όσα λαμβάνουν χώρα στην Ουκρανία.
«Ο έμπρακτος αναθεωρητισμός της Ρωσίας, τον οποίο ο Πρόεδρος Πούτιν προσπάθησε να στηρίξει θεωρητικά σε ιστορικά και πολιτικά δεδομένα, είναι δομικά αναχρονιστικός. Μας γυρίζει βίαια σε ένα θολό παρελθόν, πόνου και στερήσεων. Σε ένα παρελθόν βίας και πολέμου, σε ένα παρελθόν εθνικισμού» σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου. Προσέθεσε πως «η αμφισβήτηση των διεθνών Συνθηκών, του Διεθνούς Δικαίου, των διεθνώς συνόρων δεν μπορεί να δικαιωθεί με κανένα τρόπο: Ούτε de jure, ούτε de facto. Αν η τάση αυτή δεν σταματήσει εν τη γενέσει της, θα θερίσουμε πολλές θύελλες, σε κάθε επίπεδο».
Η αμφιλεγόμενη στάση της Άγκυρας.
Να αναβαθμίσει το ρόλο – κρύβοντας κάτω από το … χαλί τα προβλήματα στην οικονομία – επιχειρεί η τουρκική πλευρά. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν εγκαταλείπει τα νεοθωμανικά του όνειρα, ωστόσο σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία επιχειρεί να κρατήσει μια δύσκολη ισορροπία ανάμεσα σε Κίεβο και Μόσχα.
Είναι χαρακτηριστικό πως πρόσφατα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Ουκρανό πρόεδρο και μάλιστα προσφέρθηκε να μεσολαβήσει για τη διεξαγωγή συνομιλιών με την Ρωσία. Από τη μια πλευρά η Άγκυρα θέλει να στείλει μήνυμα προς τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. πως δεν «ξεφεύγει» από τις θέσεις του ΝΑΤΟ αλλά από την άλλη πλευρά δεν θέλει να κόψει το γέφυρες με τη Ρωσία (από την οποία εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό η τουρκική οικονομία). Ουσιαστικά υπάρχει η εκτίμηση πως η Άγκυρα θα επιχειρήσει να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερα από τη Δύση πριν προχωρήσει σε συγκεκριμένες κινήσεις (π.χ. εφαρμογή της συνθήκης του Μοντρέ που δίνει το δικαίωμα να κλείσει τα Στενά του Βοσπόρου).
«Μόνο επιζήμιο θα είναι για την Τουρκία να επιχειρήσει να αξιοποιήσει καιροσκοπικά τη συγκυρία στην Ουκρανία και ενώ η παγκόσμια κοινή γνώμη είναι εξαιρετικά ευαισθητοποιημένη στο ζήτημα της τήρησης του Διεθνούς Δικαίου και του απαραβίαστου των συνόρων» ήταν η ξεκάθαρη αναφορά του Νίκου Δένδια.
Στην Αθήνα επικρατεί η άποψη πως ο Τούρκος πρόεδρος δεν έχει εγκαταλείψει τα νεοθωμανικά όνειρα και δεν προτίθεται να προχωρήσει σε διάλογο ουσίας. Το ερωτήματα ωστόσο είναι αν θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί το timing – όπου όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Ουκρανία- για να ανεβάσει περαιτέρω τους τόνους σε σχέση με την Ελλάδα.
Οι ελληνορωσικές σχέσεις
Σε μια δύσκολη εποχή βρίσκονται οι σχέσεις με τη Ρωσία, όπως φαίνεται και από μια σειρά κινήσεων και ανακοινώσεων. Έντονο διάβημα διαμαρτυρίας για τον βομβαρδισμό αμάχων στα περίχωρα του χωριού Σαρτανά πραγματοποίησε στον Ρώσο πρέσβη – με εντολή του υπουργού Εξωτερικών – ο γενικός γραμματέας Θ. Δεμίρης.
«Ορθόδοξες βόμβες, σκότωσαν ορθοδόξους ομογενείς» σημείωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Παπαϊωάννου. Σημειώνεται πως συνολικά δέκα ομογενείς έχουν χάσει τη ζωή τους στην Ανατολική Ουκρανία.
Την ίδια στιγμή η Ρωσική πρεσβεία – που επέλεξε να χρησιμοποιήσει εξαιρετικά έντονο ύφος στην ανάρτησή της πυροδοτώντας νέες συζητήσεις -σημείωσε πως «καλούμε όλους, που τόσο βιάστηκαν χθες να κατηγορήσουν για όλα τη Ρωσία (όπως πάντα), να συνέλθουν και να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να σταματήσουν την αντιρωσική προπαγάνδα και να δείξουν ψυχραιμία, νηφαλιότητα και σοβαρότητα». Η ρωσική πλευρά ισχυρίζεται πως στα περίχωρα του χωριού Σαρντανά όπου έπεσαν νεκροί οι Έλληνες ομογενείς δεν επιχειρούσαν ρωσικές δυνάμεις, κάνοντας λόγο για δράση Ουκρανών εθνικιστών στην περιοχή.
Δεδομένο είναι πως οι ελληνορωσικές σχέσεις βρίσκονται σε ένα δύσκολο σημείο και μένει να φανεί αν αυτό το κλίμα θα επιδεινωθεί περαιτέρω και πως θα επηρεάσει ευρύτερα θέματα (όπως για παράδειγμα τις οικονομικές σχέσεις, την πορεία του τουρισμού κ.α). Προς το παρόν τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα στις συνομιλίες Ρώσων και Ουκρανών που διεξάγονται στη Λευκορωσία.
