Από την έναρξή του πολέμου στη Γάζα εκφράζονται φόβοι για μία άμεση σύγκρουση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ, που θα σηματοδοτούσε την έναρξη περιφερειακού ή και παγκόσμιου πολέμου. Η Τεχεράνη έσπευσε να διακηρύξει ότι «φιλάει τα χέρια» εκείνων που οργάνωσαν την αιματοχυσία της 7ης Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ, που προκάλεσαν οι τρομοκράτες της Χαμάς, αλλά και να ξεκαθαρίσει ότι η ίδια δεν είχε εμπλοκή.
Τον περασμένο μήνα, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Τζαβάντ Ζαρίφ, ανέφερε μια επιστολή που γράφτηκε από σκληροπυρηνικούς αξιωματούχους προς τον ανώτατο ηγέτη της χώρας και η οποία προσπαθούσε να τον πείσει να συμμετάσχει ενεργά στη σύγκρουση με το Ισραήλ για λογαριασμό της Χαμάς.
Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, που διατηρεί επίσης στενότατους δεσμούς με το Ιράν, συνεχίζει να απειλεί στα σύνορα. Ωστόσο, η πιθανότητα ενός διευρυμένου περιφερειακού πολέμου είναι χαμηλή. Παρά την επιθετική ρητορική, η πραγματικότητα της στρατηγικής σκέψης του Ιράν είναι πιο προσεκτική. Υπάρχουν τουλάχιστον 7 λόγοι για τους οποίους η Τεχεράνη είναι πιθανό να αποφύγει να ξεκινήσει πόλεμο με το Ισραήλ για λογαριασμό της Χαμάς, λέει το Foreign Policy.
- Δεν έχει τη στήριξη της κοινής γνώμης
Πρώτον, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν δεν μπορεί να συσπειρώσει την κοινωνία για να εμπλακεί σε έναν νέο πόλεμο όπως έκανε κατά τη διάρκεια του πολέμου με το Ιράκ τη δεκαετία του 1980. Ήταν η αδυσώπητη κινητοποίηση του πλήθους των Ιραών, μεταξύ άλλων παραγόντων, που αντιστάθηκαν στον ιρακινό στρατό και ανάγκασε τη Βαγδάτη να αποσυρθεί από το έδαφος του Ιράν. Ωστόσο, αρκετές δεκαετίες αργότερα, η υποστήριξη της κοινωνίας προς το πολιτικό σύστημα έχει μειωθεί σημαντικά. Μετά τις περσινές μαζικές διαδηλώσεις, αλλά και την οικονομική κρίση, η δυσαρέσκεια μεταξύ της νεολαίας και της αστικής μεσαίας τάξης έχει αυξηθεί.
2. Κόντρα σκληροπυρηνικών με μετριοπαθείς
Δεύτερον, η μετριοπαθής πτέρυγα στην ιρανική κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει ενάντια στην άμεση εμπλοκή του Ιράν στον πόλεμο. Πράγματι, ο πόλεμος στη Γάζα έχει βαθύνει τις πολιτικές ρήξεις στην Τεχεράνη. Στην αξιολόγηση απειλών των ιρανών σκληροπυρηνικών, η καταστροφή της Χαμάς συνδέεται αυτόματα με την επακόλουθη κατάρρευση της Χεζμπολάχ και, τελικά, με μια στρατιωτική επίθεση στο Ιράν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υποστηρίζουν τη στόχευση αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ και τη Συρία από τους σιίτες πληρεξούσιους του Ιράν.
Αυτή η άποψη έρχεται σε πλήρη αντίθεση με εκείνη των μετριοπαθών αξιωματούχων, ιδιαίτερα του Ζαρίφ, ο οποίος έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα για τις καταστροφικές συνέπειες της πιθανής εμπλοκής του Ιράν σε έναν πόλεμο με τις ΗΠΑ. Και παρά το γεγονός ότι περιθωριοποιήθηκε από την κυβέρνηση του Ιρανού προέδρου Ραϊσί, ο Ζαρίφ εξακολουθεί να διατηρεί σημαντική επιρροή μεταξύ των πολιτικών ελίτ της Ισλαμικής Δημοκρατίας και ακόμη και της κοινωνίας της.
3. Η επίθεση της Χαμάς δεν αλλάζει τη δυναμική ισχύος στην περιοχή
Τρίτον, η προφανής αποτυχία του Ισραήλ να αποτρέψει την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου δεν αλλάζει τους στρατηγικούς υπολογισμούς της Τεχεράνης απέναντι στο Ισραήλ. Παρά την εξάρτηση του Ισραήλ σε αμυντική τεχνολογία υψηλής τεχνολογίας, όπως το σύστημα πυραυλικής άμυνας Iron Dome, η Χαμάς προκάλεσε ένα σημαντικό στρατιωτικό πλήγμα και πλήγμα πληροφοριών εναντίον του, συντρίβοντας έτσι την αποτρεπτική πολιτική της. Αλλά αυτό δεν αλλάζει την προοπτική του Ιράν για το Ισραήλ ή τη δυναμική ισχύος στην περιοχή. Αν και η επιχείρηση της Χαμάς έπληξε τη μακροχρόνια αξιόπιστη αποτρεπτική στρατηγική του Ισραήλ, δεν παρέχει στο Ιράν την ευκαιρία να αμφισβητήσει το Ισραήλ χρησιμοποιώντας πυραυλική ισχύ.
4. Χαμάς και Χεμπολάχ δεν εκπροσωπούν το Ιράν
Τέταρτον, αντίθετα με το τι πιστεύουν πολλοί, ούτε η Χαμάς, ούτε καν η Χεζμπολάχ είναι αντιπρόσωποι του Ιράν. Δεν υπάρχει σχέση από πάνω προς τα κάτω μεταξύ της Τεχεράνης και της Χαμάς. Ακόμη και καθώς η Χαμάς ευθυγραμμίζει τις ενέργειές της με το Ιράν, οι προσεγγίσεις της θα μπορούσαν να αποκλίνουν, όπως έγινε κυρίως κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου πολέμου, όταν η Χαμάς υποστήριξε τους Σουνίτες αντάρτες κατά του Άσαντ. Οι αμερικανικές και ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες υποστήριξαν ότι οι ανώτατοι αξιωματούχοι του Ιράν δεν γνώριζαν την επιχείρηση της Χαμάς. Στα μέσα Νοεμβρίου, το Reuters υποστήριξε ότι ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, είπε στον Ισμαήλ Χανίγιε, επικεφαλής της Χαμάς, ότι επειδή η ιρανική κυβέρνηση δεν έλαβε καμία προειδοποίηση για την επίθεση στο Ισραήλ, δεν θα μπει στον πόλεμο κατά της παλαιστινιακής ομάδας.
5. Το Ιράν ενδιαφέρεται για το τι πιστεύουν Ρωσία και Κίνα
Πέμπτον, οι στρατηγικοί εταίροι του Ιράν στη Μόσχα και το Πεκίνο δεν έχουν δηλώσει την πλήρη υποστήριξή τους στη Χαμάς. Το Ιράν έχει επιδιώξει να ευθυγραμμιστεί με την Κίνα και τη Ρωσία στο πλαίσιο της πολιτικής του «Look East» και δεν θα ήθελε να χαλάσει τις σχέσεις του με αυτές τις χώρες. Η Τεχεράνη, στην πραγματικότητα, ακολουθεί παρόμοια πολιτική στη Γάζα με αυτήν που υιοθέτησε μετά από παρατήρηση της σινο-ρωσικής προσέγγισης αναμονής για την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν πριν από δύο χρόνια. Στόχος για το Ιράν είναι να αποφύγει την απομόνωση σε μεγάλες διεθνείς κρίσεις.
6. Δεν θα είχε τη στήριξη των αραβικών κρατών
Δεν υπάρχει ένδειξη ότι τα αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου θα καλωσόριζαν έναν πόλεμο μεγάλης κλίμακας μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ. Η αραβική κοινή γνώμη ασκεί μικρή επιρροή στην εξωτερική πολιτική των χωρών. Και οι Άραβες ηγέτες αντιλαμβάνονταν εδώ και καιρό τη Χαμάς ως έναν ανατρεπτικό ιρανικό σύμμαχο, που θα ήταν ευτυχείς να δουν το Ισραήλ να διαλύεται μια για πάντα.
7. Ο Χαμενέι είναι ρεαλιστής
Ο τελευταίος και ο πιο σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την προφανή απροθυμία του Ιράν να εμπλακεί σε πόλεμο είναι η συγκεκριμένη άποψη του Χαμενέι για τις περιφερειακές συγκρούσεις. Σε αντίθεση με την κυρίαρχη άποψη στη Δύση, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν προσεγγίζει τις απαντήσεις στις περιφερειακές συγκρούσεις από ρεαλιστική και όχι ιδεολογική σκοπιά. Έχοντας υπηρετήσει ως πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας κατά τη διάρκεια του καταστροφικού πολέμου με το Ιράκ, έχει πλήρη επίγνωση των συνεπειών του πολέμου, ειδικά με τις ΗΠΑ
Αυτή η επίγνωση οδήγησε το Ιράν να επιλέξει μια σχετικά μετρημένη απάντηση μετά τη δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης από Αμερικανούς. Μια τέτοια συμπεριφορά ευθυγραμμίζεται με τη συνολική στρατηγική του για τη διαχείριση περιφερειακών κρίσεων. Πάνω από δύο δεκαετίες νωρίτερα, όταν οι Ιρανοί διπλωμάτες στο βόρειο Αφγανιστάν δολοφονήθηκαν από το πρώτο εμιράτο των Ταλιμπάν και το δημόσιο αίσθημα στο Ιράν έκλινε έντονα προς μια σημαντική επέμβαση, ο Χαμενέι και ο Χασάν Ροχανί, επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας εκείνη την εποχή, συνέβαλαν στην αποτροπή της κλιμάκωσης.
Αυτοί οι επτά αλληλένδετοι λόγοι εξηγούν την απροθυμία της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν να εμπλακεί στον πόλεμο για λογαριασμό της Χαμάς, σημειώνει το Foreign Policy. Προσθέτοντας, ωστόσο, πως ο πόλεμος στη Γάζα μπορεί να επιταχύνει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Υπάρχουν έντονες φωνές εντός της χώρας, κυρίως στο στρατόπεδο των σκληροπυρηνικών, που υποστηρίζουν ότι το ατού του Ιράν βρίσκεται στην απειλή του να αναπτύξει πυρηνικά όπλα, επιδεικνύοντας ζωτική υποστήριξη για τους συμμάχους του.
