Δημοσιεύουμε αποκλειστική συνέντευξη της ΓΓ ΠΕΟ κας Σωτηρούλας Χαραλάμπους στο περιοδικό nomisma. Η συνέντευξη έχει ως εξής:
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της Κυπριακής οικονομίας το 2022;
Η κυπριακή όπως και η παγκόσμια οικονομία τα τελευταία δυο χρόνια πορεύονται υπό την επίδραση της πανδημίας του κορωνοϊού. Είχαμε από τη μια συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας λόγω των συνεχόμενων lock-down και ταυτόχρονα τη στήριξη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα των επιχειρήσεων από δημόσιο χρήμα. Το 2021, ιδιαίτερα μετά τους πρώτους δυο μήνες του έτους, με την άρση των περιοριστικών μέτρων, η οικονομία σταδιακά πέρασε σε ρυθμούς σχεδόν πλήρους λειτουργίας. Οι προβλέψεις τόσο του Υπουργείου Οικονομικών όπως και των Υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ότι το 2022 όπως και τα επόμενα χρόνια θα υπάρχουν θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης πέραν του 3%. Για το 2022 προβλέπεται ρυθμός ανάπτυξης 4%. Φυσικά οι όποιες προβλέψεις και εκτιμήσεις γίνονται μέσα σ’ ένα περιβάλλον έντονης αβεβαιότητας αφού οι νέες μεταλλάξεις του ιού οδηγούν και πάλι αρκετές χώρες σε νέα lock – down. Ταυτόχρονα ένα άλλος παράγοντας που ήδη επηρεάζει την οικονομία και φυσικά και τους εργαζόμενους είναι η αύξηση στις τιμές των πρώτων υλών και των καυσίμων, στοιχεία που φαίνεται ότι θα μας συνοδεύσουν και το 2022.
Ποια θεωρείτε τα μεγαλύτερα εμπόδια που θα συναντήσει η Κύπρος στον οικονομικό τομέα τη νέα χρονιά;
Η πανδημία και οι επιπτώσεις της έκαναν ακόμα πιο ορατά τα συν και τα πλην της κυπριακής οικονομίας. Επιβάλλεται επανασχεδιασμός της οικονομίας στη βάση ενός διαφορετικού, κοινωνικά δικαιότερου, βιώσιμου και οικολογικά υπεύθυνου μοντέλου ανάπτυξης. Ένα τέτοιο μοντέλο θα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από πολιτικές της “αρπαχτής”· από δήθεν επενδυτικά προγράμματα, που καταλήγουν σε πωλήσεις πολυτελών ακινήτων σε εξωφρενικές τιμές με αντάλλαγμα την κυπριακή ιθαγένεια· από πολιτικές που τείνουν να μετατρέψουν τη χώρα μας σε ένα ακόμα κρίκο του παγκόσμιου δικτύου φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής· από πολιτικές που διογκώνουν τον τραπεζικό τομέα και οδηγούν σε συνθήκες μονοπώλησης το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας· από πολιτικές που με λίγα λόγια υπηρετούν τον τυχοδιωκτισμό και τον γρήγορο πλουτισμό για τους λίγους, οδηγώντας στη στρέβλωση του παραγωγικού συστήματος και στην υπονόμευση της προοπτικής για μία υγιή και κοινωνικά ισορροπημένη ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας.
Ποιες θεωρείτε τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η οικονομία για να εκσυγχρονίσουμε και να εμπλουτίσουμε το οικονομικό μοντέλο μας;
Η Κύπρος χρειάζεται ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, που θα εγκαταστήσει μία νέα, διαφοροποιημένη ισορροπία ανάμεσα στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα, ώστε η οικονομία να γίνει λιγότερο εξαρτημένη από τις τουριστικές δραστηριότητες, που είναι εξαιρετικά ευάλωτες σε εξωτερικές διακυμάνσεις της ζήτησης. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει οι αναπτυξιακές πολιτικές με μακρόπνοο σχεδιασμό να εστιάσουν στην ανάπτυξη του πρωτογενούς και τριτογενούς τομέα, αξιοποιώντας τα γεωγραφικά, κλιματικά και άλλα παραγωγικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και αναπτύσσοντας συνέργειες ανάμεσα σ’ αυτούς τους τομείς της οικονομίας, όπως συνέργειες θα πρέπει να αναπτυχθούν και με την επιστημονική έρευνα και την καινοτομία. Παράλληλα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι ευπάθειες του κυπριακού τουρισμού. Ο μαζικός τουρισμός έχει βοηθήσει με τις πολλαπλασιαστικές του επιδράσεις στην ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας όσο κανένας άλλος κλάδος. Ωστόσο, έχει φτάσει τόσο στα οικονομικά όσο και στα οικολογικά όρια του. Θα πρέπει από εδώ και πέρα η ανάπτυξή του να επικεντρωθεί στη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, των τουριστικών αγορών και σε δραστηριότητες και ομάδες πληθυσμού, που επεκτείνουν την τουριστική περίοδο. Μέσα σ’ αυτό το νέο μοντέλο ανάπτυξης, το κράτος, οι δημόσιες υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και η επαναδραστηριοποίηση του συνεργατισμού, έχουν να διαδραματίσουν ενεργητικό και πρωταγωνιστικό ρόλο. Η πανδημική κρίση έχει αναδείξει πόσο κρίσιμη είναι η σημασία των δημόσιων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και του κράτους για τη σταθερότητα της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας.
Ένα νέο βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο μοντέλο ανάπτυξης απαιτεί ένα νέο φορολογικό καθεστώς το οποίο θα αφαιρεί φορολογικά βάρη από τους πολλούς, θα φορολογεί τα κέρδη και τον πλούτο, θα καταπολεμά αποτελεσματικά τη φοροδιαφυγή και επίσης δεν θα οδηγεί σε νέες οριζόντιες φορολογίες.
Σε ποιους τομείς θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία τη νέα χρονιά για να επιτευχθούν οι στόχοι της ανάπτυξης;
Τελευταίο αλλά όχι έσχατο έχει μεγάλη σημασία όταν αξιολογούμε την πορεία και την προοπτική της οικονομίας να αξιολογούμε και το πως καταλήγει, που κατανέμεται το αποτέλεσμα της ανάπτυξης. Με βάση τις αναλύσεις της Ε.Ε., της Στατιστικής Υπηρεσίας, του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου η ανάπτυξη της οικονομίας και η οικονομική μεγέθυνση των τελευταίων χρόνων δεν οδήγησε σε βελτίωση της θέσης των εργαζομένων. Το μερίδιο των κερδών σήμερα ανέρχεται στο 24,3% φτάνοντας στο ψηλότερο σημείο του από το 2003. Σ’ ότι αφορά το μερίδιο των μισθών υπήρξε βελτίωση σε σχέση με την περίοδο 2013-2015 αλλά παραμένει σημαντικά χαμηλότερο στο 45,9% σε σύγκριση με το 48,2% που ήταν το 2012. Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει και την ανάγκη το επόμενο χρονικό διάστημα να εστιάσουμε σε μέτρα που θα οδηγούν στην επαναρρύθμιση της εργασίας με την εισαγωγή ρυθμίσεων που να διασφαλίζουν αξιοπρεπείς μισθούς και βασικά ωφελήματα για όλους τους εργαζόμενους και να οδηγούν στην εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, στην πλήρη επαναφορά της ΑΤΑ και την καθολική εφαρμογή του θεσμού, σε βελτιώσεις στους μισθούς και σε ριζική αναδιάρθρωση της κοινωνικής πολιτικής με τρόπο που να λειτουργεί ως μηχανισμός δικαιότερης ανακατανομής του εθνικού εισοδήματος, γιατί στο τέλος της ημέρας σημασία έχει η πρόοδος και η ανάπτυξη της οικονομίας να μεταφράζεται σε πρόοδο για όλους και όχι για μερικούς.
