*της Δρος Ανδρούλλας Ελευθερίου
Η άνευ προηγουμένου κρίση στον τομέα της δημόσιας υγείας που σηματοδότησε το ξέσπασμα της πανδημίας της Covid-19 είχε ανείπωτο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές, άσκησε τεράστια πίεση στην κοινωνία και πυροδότησε μια από τις πιο οξείες παγκόσμιες οικονομικές προκλήσεις στη σύγχρονη ιστορία.
Παράλληλα, ωστόσο, η πανδημία υπήρξε ιδιαίτερα αποκαλυπτική και διδακτική. Ανέδειξε με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο όχι μόνο την ανετοιμότητα των συστημάτων υγείας ανά την υφήλιο να διαχειριστούν αποτελεσματικά μια έκτακτη υγειονομική απειλή, αλλά έφερε επίσης στην επιφάνεια και πολλαπλασίασε τις λανθάνουσες αδυναμίες και στρεβλώσεις που υπήρχαν στο Γενικό Σύστημα Υγείας της χώρας μας πριν από την εκδήλωση της πανδημίας και οι οποίες αφέθηκαν στις ελληνικές καλένδες.
Τέτοιες κριτικής σημασίας αδυναμίες διαπιστώνει, όχι για πρώτη αλλά για πολλοστή φορά, η Ελεγκτική Υπηρεσία στην τελευταία της Έκθεση για τον Διαχειριστικό Έλεγχο του ΟΑΥ, εξαπολύοντας «βέλη» με αποδέκτη τον Οργανισμό για πολιτική αδιαφάνειας και επιρρίπτοντάς του ευθύνες για περιπτώσεις καταχρήσεων, αισχροκέρδειας και διασπάθισης δημόσιου χρήματος που ενίοτε αγγίζουν τα όρια της επιστημονικής φαντασίας.
Θα ήθελα να σταθώ στο μείζον ζήτημα των καταχρήσεων, αλλά και σε εκείνο των αποζημιώσεων των προσωπικών ιατρών. Δε νοείται 2 χρόνια και κάτι μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ και με μόνιμο άλλοθι την επέλαση της πανδημίας, να δικαιολογεί ο ΟΑΥ την αβελτηρία του στην εξάλειψη απίστευτων κι όμως κυπριακών φαινομένων, όπως αυτά που διαβάζουμε εντός της Έκθεσης, π.χ. για προσωπικό γιατρό με κατάλογο 2.488(!) δικαιούχων, ή για γιατρό με δηλωμένο ετήσιο εισόδημα ύψους 36,000 ευρώ εκτός ΓεΣΥ το 2017 και κύκλο εργασιών άνω του μισού εκατομμυρίου ευρώ κατόπιν ένταξης στο σύστημα το 2020.
Οι σκανδαλώδεις παρατυπίες που αφορούν τις παροχές και τους παρόχους του ΓεΣΥ, κυρίως μερίδα ιατρών, δεν αντιμετωπίζονται με τους αποσπασματικούς και υποβαθμισμένους εσωτερικούς ελέγχους που διενεργεί ο Οργανισμός, οι οποίοι μάλλον διαιωνίζουν αντί να επιλύουν το ζήτημα. Επιπρόσθετα, η παροχή φροντίδας υψηλής ποιότητας στους δικαιούχους, από των οποίων τις εισφορές εξαρτάται η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ, δε συνιστά πολυτέλεια αλλά βασική υποχρέωση προς τους ασθενείς. Και δυστυχώς οι καθυστερήσεις, πολύ μεγαλύτερες πολλές φορές από την περίοδο πριν το ΓεΣΥ, στην εξυπηρέτηση των πολιτών, η συνεχιζόμενη ταλαιπωρία στα Τμήματα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών, η αδυναμία πρόσβασης αρκετών ασθενών σε φαρμακευτικά σκευάσματα που χρειάζονται τη στιγμή που τα χρειάζονται, όταν μάλιστα την ίδια στιγμή αρκετοί πάροχοι υγείας εμφανίζουν υπερκέρδη, πόρρω απέχουν από την ποιοτική περίθαλψη.
Χρειάζεται να προχωρήσουμε τάχιστα σε επαναπροσδιορισμό των αμοιβών των προσωπικών ιατρών. Να κάνουμε πράξη την ποιοτική πιστοποίηση και έλεγχο των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας από μια ανεξάρτητη αρχή και όχι από τον ΟΑΥ. Να περιφρουρήσουμε και να οχυρώσουμε τη δημόσια υγεία, μέσω της σύστασης και λειτουργίας ενός Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας στα πρότυπα άλλων χωρών.
Και επιτέλους χρειάζεται να ενισχύσουμε τα πολύπαθα και συνάμα υπερπολύτιμα δημόσια νοσηλευτήρια στη βάση στρατηγικού σχεδιασμού, αναδιοργανώνοντας τη Διοίκηση και τις επιστημονικές επιτροπές τους με μάχιμο προσωπικό που διαθέτει εμπειρία στον τομέα και σε μεγάλους οργανισμούς υγείας.
Οι απόψεις της κοινωνίας επί του συστήματος σχετίζονται με την απαίτηση των πολιτών να γίνουν βελτιώσεις και δεν ακουμπούν στη φιλοσοφία και τις αρχές του ΓεΣΥ. Ας σταματήσουμε να αναπαράγουμε το αφήγημα ότι όποιος διατυπώνει κριτική για τις παθογένειες του ΓεΣΥ, αποσκοπεί στην αποδόμησή του!
Και όλα αυτά πρέπει να συμβούν προτού η κατάσταση παρεκτραπεί και βρεθούν οι πολίτες ενώπιον της πρόκλησης να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να διασώσουν ένα σύστημα που, παρόλες τις αδυναμίες του, αποτελεί τη σπουδαιότερη κατάκτηση της Κύπρου τις τελευταίες δεκαετίες.
*Δρ. Ανδρούλλα Ελευθερίου
Ιολόγος BSC, MSc, PhD
Εκτελεστική Διευθύντρια Διεθνούς Ομοσπονδίας Θαλασσαιμίας (ΔΟΘ)
