Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
Λήμνος και Σαμοθράκη διέπονται από τη Σύμβαση της Λωζάννης του 1923, η οποία αντικαταστάθηκε με του Μοντρέ του 1936, Μυτιλήνη, Χίος, Σάμος και Ικαρία από της Λωζάννης και Δωδεκάνησα από τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947, στην οποία ούτως ή άλλως η Τουρκία δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος.
«Ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Rustu Aras, απευθυνόμενος προς την Τουρκική Εθνοσυνέλευση με την ευκαιρία της κύρωσης της Συμβάσεως του Montreux, αναγνώρισε ανεπιφύλακτα το νόμιμο δικαίωμα της Ελλάδας να εγκαταστήσει στρατεύματα στη Λήμνο και τη Σαμοθράκη: “Οι διατάξεις που αφορούν τις νήσους Λήμνο και Σαμοθράκη, οι οποίες ανήκουν στη γειτονική μας και φιλική χώρα Ελλάδα και είχαν αποστρατικοποιηθεί κατ’ εφαρμογήν της Σύμβασης της Λωζάννης του 1923, επίσης καταργήθηκαν με τη νέα Σύμβαση του Montreux και αυτό μας ευχαριστεί ιδιαίτερα (Εφημερίδα των πρακτικών της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, τεύχος 12, Ιούλιος 31/1936, σελ. 309)».
«Εν ταις νήσοις Μυτιλήνη, Χίω, Σάμω και Ικαρία» η ελληνική κυβέρνηση ανέλαβε την υποχρέωση να μην εγκαταστήσει εκεί ναυτικές βάσεις ή οχυρωματικά έργα, αλλά και «η Οθωμανική Κυβέρνησις θα απαγορεύση εις την στρατιωτικήν αεροπλοΐαν αυτής να υπερίπταται των ρηθεισών νήσων».
Μετά βέβαια, δημιουργήθηκε το ΝΑΤΟ και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, οπότε τα καθεστώτα αποστρατιωτικοποίησης ξεπεράστηκαν με ευκολία. Για να μην πούμε για την 5η στρατιά (τη λεγόμενη του Αιγαίου), την εισβολή στην Κύπρο, το casus belli ή το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, που προβλέπει το δικαίωμα κάθε κράτους στην άμυνα και το γεγονός ότι η Αθήνα, όταν αναγνώρισε τη γενική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου, εξαίρεσε, όπως είχε δικαίωμα, τη δικαιοδοσία για θέματα άμυνας. Λέγε, λέγε, ο μπελαλής τι θέλει; Κλιμακώνει το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης. Μόνο που αυτήν τη φορά το συνδέει ευθέως -εμμέσως, στις 13 Ιουλίου 2021 με την κατάθεση επιστολής στον γ.γ. του Οργανισμού, στην οποία απάντησε με επιστολή η Ελληνίδα μόνιμη αντιπρόσωπος- με την ελληνική κυριαρχία των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα, χωρίς να κρύβει τις αναθεωρητικές (των Συνθηκών) προθέσεις του.
Δεν αμφισβητεί πλέον μόνο τις νησίδες και βραχονησίδες, τις οποίες έχει βάψει από το 1996 με τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών». Αμφισβητεί και την κυριαρχία στα μεγάλα νησιά που αναφέρονται ονομαστικά σε Λωζάννη και Παρίσια.
Τι θα κάνει; Κατ’ αρχήν, θα διατηρήσει το θέμα στην ατζέντα το επόμενο διάστημα. Τ’ άλλα γιαβάς-γιαβάς. Το παζάρι, άλλωστε, είναι νταλκάς και «στρατιωτικό αποτύπωμα», όπως το είχε θέσει κομψά ο Πομπέο, δεν αφήνουν μόνο τα στρατά. Μεγαλύτερο αφήνουν συστήματα οπλικά.
