Του Lionel Laurent
Η πίεση αυξάνεται για το οικονομικό μοντέλο χαμηλής φορολογίας και υψηλής τεχνολογίας της Ιρλανδίας εδώ και αρκετό καιρό. Ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής 12,5% της χώρας – ένας από τους 20 χαμηλότερους στον κόσμο – έχει εξοργίσει εταίρους της εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πέραν αυτής, οι οποίοι βλέπουν το Δουβλίνο να απορροφά κέρδη από άλλες χώρες, ενώ εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από ισχυρές εταιρείες όπως η Google της Alphabet και η Apple για θέσεις εργασίας και επενδύσεις.
Ο Μπάιντεν σηματοδοτεί τη στροφή
Φαίνεται ότι η Covid-19 γέρνει τη ζυγαριά προς την ανάληψη δράσης σε αυτό το πεδίο. Η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι θα δώσει μεγαλύτερη υποστήριξη σε μια καμπάνια “καταστολής” από πλευράς ΟΟΣΑ των φορολογικών “μαύρων τρυπών” στην παγκόσμια οικονομία – μια διαδικασία η οποία ονομάζεται BEPS και αφορά “τη διάβρωση της φορολογικής βάσης στην εγχώρια αγορά και την εξωχώρια μεταφορά κερδών” – αντιστρέφοντας την εχθρότητα του Ντόναλντ Τραμπ στη σχετική πρωτοβουλία και απηχώντας μια τάση απομάκρυνσης από τον διεθνή ανταγωνισμό για ολοένα και βαθύτερη μείωση της φορολογίας.
Είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ακόμη και αν ελλοχεύουν διάφορες προκλήσεις.
Η διαδικασία BEPS, η οποία περιλαμβάνει περισσότερες από 135 χώρες και κρατικές δικαιοδοσίες, επικεντρώνεται επί του παρόντος σε δύο μέτρα: κατανομή των διασυνοριακών φορολογητέων κερδών για καλύτερη απεικόνιση της τοποθεσίας των πελατών και της εταιρικής αξίας και καθορισμός ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μεθοδολογία σκέψης, θα βελτίωνε το επίπεδο του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ ψηφιακών “κολοσσών” όπως η Google και η Facebook, αλλά και μεταξύ των ανταγωνιστών τους που διατηρούν φυσικά καταστήματα.
Το ιρλανδικό πρόβλημα
Καμία από τις δύο προσπάθειες δεν είναι ευνοϊκή για την Ιρλανδία. Η χώρα αποτελεί μια μικρή αγορά 5 εκατομμυρίων καταναλωτών. Το Δουβλίνο αναμένει ήδη ένα ετήσιο πλήγμα στα φορολογικά του έσοδα έως και 2 δισεκατομμυρίων ευρώ (2,4 δισ. δολ.) από την BEPS, καθώς τα κέρδη θα ανακατανέμονται διαφορετικά μεταξύ των διάφορων χωρών.
Η κατεύθυνση είναι παρόμοια με εκείνη μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2007, όταν χώρες με έλλειψη μετρητών αγωνίζονταν για να γεμίσουν τις “τρύπες” στα φορολογικά τους ταμεία. Το πανδημικό τοπίο φαντάζει ακόμη πιο απελπιστικό: το μέγεθος της τρύπας του προϋπολογισμού είναι ακόμη μεγαλύτερο, ο θυμός κατά της ανισότητας πιο εμφανής και οι κερδισμένοι στο πλαίσιο του εταιρικού ανταγωνισμού ακόμη πιο πλούσιοι.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, κάθε χρόνο χάνονται φορολογικά έσοδα 240 δισ. δολ. λόγω μεταφοράς κερδών. Αναγνωρίζοντας τις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη, ο υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας δήλωσε ότι μια αλλαγή η οποία σίγουρα θα επιφέρει αναταράξεις έχει ήδη δρομολογηθεί.
Παρά τη μακροχρόνια προσήλωση της χώρας στη φορολογική ανταγωνιστικότητα, την οποία κάποτε ο ρόκερ Bono των U2 χαρακτήρισε ως “τη μόνη ευημερία” που είχε ποτέ γνωρίσει η Ιρλανδία, οι αναταράξεις αυτές θα μπορούσαν να καταλήξουν τελικώς σε θετικό αποτέλεσμα.
Ακόμη και το Δουβλίνο γνωρίζει ότι μια παγκόσμια συντονισμένη προσέγγιση για τη φορολογία είναι καλύτερη από μια ασύδοτη λογική “όλοι εναντίον όλων”, η οποία θα δημιουργούσε δυσαρέσκεια απέναντι στον τρόπο που το ίδιο χειρίζεται τα πράγματα. Η στροφή αυτή θα σήμαινε ένα διαφορετικό είδος παγκοσμιοποίησης, όπως το θέτει ο οικονομολόγος Gabriel Zucman, στη βάση της φορολογικής σύγκλισης και όχι του φορολογικού ανταγωνισμού.
Θα έδινε επίσης στην Ιρλανδία την ευκαιρία να αναπτύξει και άλλους τομείς της οικονομίας της. Ο Gerard Brady, οικονομολόγος της ιρλανδικής εργοδοτικής ένωσης Ibec, πιστεύει ότι ο επενδυτικός ανταγωνισμός σε έναν μετα-Covid κόσμο πιθανότατα θα σημαίνει επένδυση σε δεξιότητες και εκπαίδευση και όχι φορολογικά κίνητρα. Και, καθώς μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της Facebook, δέχονται τη χαλάρωση παλαιότερων και αμφιλεγόμενων φορολογικών διαρρυθμίσεων, η κυβέρνηση πιθανόν να έχει περισσότερες ευκαιρίες να υποστηρίξει μικρές ιρλανδικές επιχειρήσεις.
Οι κίνδυνοι
Ωστόσο, η διαδικασία BEPS δεν καταφθάνει χωρίς κινδύνους. Η προσθήκη περισσότερων κανόνων σε ένα ήδη πολύπλοκο παγκόσμιο φορολογικό σύστημα δεν είναι εύκολη. Μπορεί απλώς να παρέχει περισσότερες ευκαιρίες στους δικηγόρους του φορολογικού δικαίου να αποδείξουν την αξία τους στους πελάτες τους.
Ο Michael Devereux, καθηγητής στο Said Business School του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, αναφέρει ότι τα μέτρα που συζητούνται θα μπορούσαν να συνοδεύονται από νέα “κενά”. Για παράδειγμα, η ύπαρξη επαρκούς επιχειρηματικής “παρουσίας” σε μια κρατική δικαιοδοσία σε πεδία όπως η έρευνα και ανάπτυξη (R&D) φαίνεται να κερδίζει την εξαίρεσή της από τους σχετικούς κανόνες.
Επίσης, δεν γνωρίζουμε ποιος θα είναι ο ελάχιστος φορολογικός συντελεστής ο οποίος θα συμφωνηθεί. Για να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψη, θα περίμενε κανείς ένα ποσοστό πλησιέστερο στο 20% και όχι στο 10%, ειδικά δεδομένου ότι η εκστρατεία εκλογής του Μπάιντεν βασίστηκε στη δέσμευση για διπλασιασμό του φορολογικού συντελεστή στις ΗΠΑ για τα κέρδη των εταιρειών στο εξωτερικό στο 21%, από 10,5%. (Μια ομάδα υποστηρικτών του μέτρου, συμπεριλαμβανομένου του βραβευμένου με Νόμπελ Joseph Stiglitz, ζητεί φορολόγηση με συντελεστή 25%).
Εάν το Δουβλίνο πιστεύει πραγματικά ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας δομικής αλλαγής, οι πολιτικοί του πρέπει να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στον καθορισμό του πώς θα διαμορφωθεί το μέλλον της φορολογίας διεθνώς. Το μομέντουμ δημιουργείται με ταχείς ρυθμούς: η ΕΕ πρόσφατα έθεσε εκ νέου επί τάπητος τη μορφή των χρηματοοικονομικών αναφορών εταιρικών εσόδων και άλλων στοιχείων ανά χώρα, προκειμένου να ενθαρρύνει τη διαφάνεια. Η Αυστρία και πολλές χώρες εγκατέλειψαν την αντίθεσή τους στα σχετικά μέτρα και υποστήριξαν την πρωτοβουλία.
Δεδομένου του τι έρχεται, μια χώρα όπως η Ιρλανδία θα πρέπει να επιδιώξει να ενεργήσει προληπτικά με την αλλαγή της τρέχουσας προσέγγισής της όσον αφορά τη φορολογία και τον ανασχεδιασμό με βάση ένα μέλλον μετά τον Covid. Μέχρι στιγμής, φαίνεται να πράττει το αντίθετο, αντιστεκόμενη σε νέες πρωτοβουλίες και καταργώντας με αργό ρυθμό τις παλαιές ρυθμίσεις. Με την επάνοδο του αιτήματος για διεθνή φορολογική δικαιοσύνη και με την επιστροφή των ΗΠΑ στις πολυμερείς πρωτοβουλίες, οι λέξεις τεσσάρων γραμμάτων μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα “ακριβές” για το Δουβλίνο.
Πηγή: https://www.capital.gr/bloomberg-view/3529871/poios-apeilei-ton-etairiko-forologiko-suntelesti-12-5-tis-irlandias
