Του Μιχάλη Ψύλου
Η ιστορία έχει δύο βασικές λειτουργίες, πέρα φυσικά από την ίδια τη γνώση: Βοηθάει στην κατανόηση του παρόντος και στην άντληση διδαγμάτων για το μέλλον. Δυστυχώς,όμως, δεν είναι αλήθεια αυτό που υποστηρίζουν ορισμένοι: Οτι η γνώση της ιστορίας χρησιμεύει στο να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.
Ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Χέγκελ,έγραψε ότι στην πραγματικότητα, «η ιστορία μας διδάσκει μόνο ένα πράγμα, και αυτό είναι ότι ο άνθρωπος δεν έχει μάθει ποτέ τίποτα από αυτήν». Σε τέτοιον βαθμό, που η ανθρωπότητα πάντα καταδικάζει τον εαυτό της να επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη. «Οι αυθεντικές τραγωδίες στη ζωή δεν είναι οι συγκρούσεις μεταξύ σωστού και λάθους, αλλά οι συγκρούσεις μεταξύ δύο σωστών απόψεων, λέει ο Χέγκελ.
Σαν σήμερα, 61 χρόνια πριν, εκδηλώθηκε η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων, στην Κούβα. Ηταν 17 Απριλίου του 1961. Η κυβέρνηση του Τζον Κέννεντι προσπάθησε να ανατρέψει στρατιωτικά τον Φιντέλ Κάστρο. Μια επέμβαση που λίγο έλειψε να φέρει τον κόσμο στα πρόθυρα ενός τρίτου Παγκόσμιου Πολέμου, καθώς ο τότε Σοβιετικός ηγέτης Νικήτα Χρουτσώφ προσπάθησε να εγκαταστήσει πυρηνικούς πυραύλους στην Κούβα. Σε απόσταση αναπνοής από την Αμερική, δηλαδή. Ο Κέννεντι αντέδρασε σκληρά, στο όνομα της «εθνικής ασφάλειας» των Ηνωμένων Πολιτειών. Η επίκληση του γεγονότος ότι η Κούβα ήταν ανεξάρτητο κράτος και μπορούσε να λάβει όποια απόφαση ήθελε, φυσικά και δεν ευσταθούσε στα μάτια της Ουάσιγκτον. Μια κομμουνιστική Κούβα με σοβιετικά πυρηνικά όπλα, θα ήταν αναμφίβολα, απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Εξήντα χρόνια μετά, επιχειρείται μια ανάστροφη κίνηση. Το ΝΑΤΟ και οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να εντάξουν στους κόλπους της Συμμαχίας την Ουκρανία. Και κατά συνέπεια, να έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν και πυρηνικούς πυραύλους σε Ουκρανικό έδαφος. Μια ανάσα από τη Ρωσία. Ο Πούτιν αντέδρασε, ζητώντας εγγυήσεις για να καταστεί η Ουκρανία «ουδέτερη» (και άλλα πολλά βέβαια που δεν αντέχουν σε κριτική, όπως αποναζιστικοποίηση κλπ). Η Δύση αγνόησε τα αιτήματα της Μόσχας, με το επιχείρημα ότι η Ουκρανία είναι μια ανεξάρτητη χώρα και μπορεί να ορίσει το μέλλον της. Είτε αρέσει, είτε όχι, στον Πούτιν. Μια κίνηση που δυστυχώς, απλά ενίσχυσε τα σχέδια του Ρώσου προέδρου να εισβάλει στην Ουκρανία. Και για τους δικούς του λόγους φυσικά, καθώς δεν θεωρούσε ποτέ την Ουκρανία ανεξάρτητο κράτος από τη Ρωσία.
Η Κούβα και η Ουκρανία, είναι ίσως δυο καλά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν τον Χέγκελ. Βοηθούν στο να κατανοήσουμε ότι όσο υπάρχει Ψυχρός Πόλεμος,δεν μπορούμε να ερμηνεύουμε τα γεγονότα με μανιχαϊστικό τρόπο: Ότι δηλαδή υπάρχουν δύο ανταγωνιστικά στοιχεία, το φως και το σκοτάδι, το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο. Και όσο υπάρχουν πολιτικοί και πολιτικές,που δεν θα εμποδίζουν την ανθρωπότητα να πέσει στην άβυσσο, ο Χέγκελ θα επίβεβαιώνεται συνεχώς: «Η ιστορία δεν είναι ο χώρος της ευδαιμονίας. Η ευτυχία έχει λευκές σελίδες εκεί».
