Της Νικόλ K. Φινοπούλου*
Η δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για ενίσχυσή της Αειφόρου και Βιώσιμης Ανάπτυξης στο ευρύτερο πλαίσιο της Βιωσιμότητας έχει αλλάξει και συνεχίζει να αναδιαμορφώνει το εταιρικό και επιχειρηματικό τοπίο της ΕΕ, θέτοντας το Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Εταιρική Διακυβέρνηση (ESG) στο προσκήνιο της κανονιστικής συμμόρφωσης τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Ενώ διάφορες Οδηγίες οδηγούν σ’ αυτόν τον μετασχηματισμό, η πρόσφατα δημοσιευθείσα οδηγία για την εταιρική δέουσα επιμέλεια όσον αφορά τη βιωσιμότητα (CSDDD ή CSD3) ξεχωρίζει για τις εκτεταμένες επιπτώσεις της. Η εν λόγω οδηγία, δημοσιεύθηκε στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ στις 5 Ιουλίου 2024 ως ΕΕ 2024/1760 και αντιπροσωπεύει μια τεράστια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις πρέπει να προσεγγίζουν τις δραστηριότητές τους, όχι μόνο εντός της ΕΕ, αλλά και παγκοσμίως εφόσον δραστηριοποιούνται στην ΕΕ.
Η οδηγία CSDDD αποτελεί τον τρίτο πυλώνα, ενός εξελικτικού πλαισίου που επιβάλλει στις επιχειρήσεις να ενσωματώσουν τη βιωσιμότητα σε κάθε πτυχή της εταιρικής στρατηγικής και των δραστηριοτήτων τους. Σε αντίθεση με τον δεύτερο πυλώνα την Οδηγία για την Έκθεση για την Εταιρική Αειφορία (CSRD), η οποία επικεντρώνεται στη διαφάνεια και την υποβολή εκθέσεων, η CSDDD εισχωρεί σε βάθος, απαιτώντας από τις εταιρείες, σε πρώτο στάδιο, να διαχειρίζονται ενεργά και να μετριάζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τις επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, η CSDDD ορίζει οκτώ (8) βασικές απαιτήσεις που πρέπει να ενσωματωθούν στις εταιρικές πολιτικές και στα συστήματα διαχείρισης κινδύνων. Αυτές περιλαμβάνουν (1) τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των πραγματικών ή δυνητικών δυσμενών επιπτώσεων,(2) την πρόληψη και τον μετριασμό αυτών των επιπτώσεων, (3) την παροχή αποκατάστασης, όπου απαιτείται, (4) τη διεξαγωγή ουσιαστικής δέσμευσης των ενδιαφερομένων, (5) οι εταιρείες πρέπει να θεσπίσουν και (6) να διατηρούν μηχανισμό κοινοποίησης, (7) να παρακολουθούν την αποτελεσματικότητα των πολιτικών δέουσας επιμέλειας που εφαρμόζουν και (8) να ανακοινώνουν δημοσίως τις προσπάθειές τους για θέματα δέουσας επιμέλειας.
Το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας είναι εκτεταμένο. Δεν ισχύει μόνο για τις δραστηριότητες μιας εταιρείας, αλλά και για τις θυγατρικές της και τους επιχειρηματικούς της εταίρους παγκοσμίως. Αυτή η παγκόσμια εμβέλεια σημαίνει ότι θα επηρεαστούν ακόμη και εταιρείες εκτός ΕΕ, κυρίως εκείνες που συμμετέχουν στις αλυσίδες εφοδιασμού των επιχειρήσεων με έδρα την ΕΕ. Η συμμόρφωση με τη CSDDD θα καταστεί πιθανότατα απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύναψη επιχειρηματικών σχέσεων με εταιρείες της ΕΕ, καθώς οι εν λόγω οργανισμοί θα απαιτούν από τους προμηθευτές τους να τηρούν τα πρότυπα της CSDDD και ενδέχεται να διενεργούν ελέγχους για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση.
Το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή της CSDDD για τις επιχειρήσεις είναι ζωτικής σημασίας για τις δραστηριότητές τους. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις (ανάλογα με το καθεστώς των κρατών μελών) εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CSDDD από το 2027, ενώ οι μικρότερες επιχειρήσεις ακολουθούν σε βάθος τριετίας. Ωστόσο, δεδομένων των εκτεταμένων αλλαγών που απαιτούνται, οι εταιρείες δεν θα πρέπει να καθυστερήσουν να προετοιμαστούν για τις νέες αυτές υποχρεώσεις. Όσες δεν συμμορφώνονται αντιμετωπίζουν σημαντικές κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων προστίμων έως και 5% του καθαρού παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους, αποκλεισμό από δημόσιες συμβάσεις και πιθανή αστική ευθύνη για ζημίες που προκλήθηκαν από τη μη συμμόρφωση.
Αυτό που διαφοροποιεί την οδηγία CSDDD από άλλες οδηγίες που σχετίζονται με τις υποχρεώσεις βιωσιμότητας είναι η εστίασή της στην προληπτική διαχείριση κινδύνων και τη λογοδοσία. Απαιτώντας από τις εταιρείες να ενσωματώσουν τη δέουσα επιμέλεια ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον στην εταιρική τους στρατηγική, η CSDDD διασφαλίζει ότι η βιωσιμότητα δεν αποτελεί απλώς μια μεταγενέστερη σκέψη, αλλά μια βασική επιχειρηματική προτεραιότητα. Η Οδηγία ευθυγραμμίζεται επίσης με τους παγκόσμιους κλιματικούς στόχους, απαιτώντας από τις εταιρείες να διασφαλίζουν ότι οι στρατηγικές τους είναι συμβατές με τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5°C.
Ευθυγράμμιση με τις Οδηγίες CSRD και CSDDD
Για τις εταιρείες που ήδη περιηγούνται στην CSRD, υπάρχει και κάτι θετικό. Οι υποχρεώσεις επικοινωνίας της CSDDD ευθυγραμμίζονται με τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων της CSRD. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις που συμμορφώνονται με την CSRD ενδέχεται να βρίσκονται ήδη σε καλό δρόμο για την εκπλήρωση ορισμένων από τις απαιτήσεις της CSDDD, ιδίως όσον αφορά τη δημόσια επικοινωνία σχετικά με τις προσπάθειες δέουσας επιμέλειας.
Ωστόσο, η CSDDD δεν αφορά μόνο τη συμμόρφωση. Αποτελεί μια ευκαιρία για τις εταιρείες να ενισχύσουν τις διαδικασίες διαχείρισης κινδύνων, να βελτιώσουν την εμπιστοσύνη των ενδιαφερομένων μερών και να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μια αγορά που ολοένα και περισσότερο καθοδηγείται από τη βιωσιμότητα. Υιοθετώντας τις απαιτήσεις της CSDDD, οι επιχειρήσεις μπορούν να τοποθετηθούν ως ηγέτες στις υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές, καλύτερα προετοιμασμένες για τις προκλήσεις του μέλλοντος.
Η CSDDD αντιπροσωπεύει μια σημαντική εξέλιξη στους κανονισμούς της ΕΕ για τη βιωσιμότητα, με βαθιές επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις παγκοσμίως. Οι εταιρείες πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο άμεσης δράσης για την κατανόηση και την εφαρμογή των απαιτήσεων της οδηγίας, διασφαλίζοντας ότι είναι όχι μόνο συμβατές αλλά και ανταγωνιστικές σε μια αγορά που εστιάζει όλο και περισσότερο στη βιωσιμότητα. Η οδηγία CSDDD αποτελεί σαφές μήνυμα ότι η εποχή των εθελοντικών πρακτικών ESG έχει τελειώσει. Είναι πλέον θέμα κανονιστικής υποχρέωσης, με πραγματικές συνέπειες για όσους δεν καταφέρουν να προσαρμοστούν.
*Δικηγόρος, Banking, & Financial Services, ESG & Sustainable Finance Expert, Regulatory Compliance, LL. B (Hons), LL.M(UCL), LPC, CISL, University of Cambridge
