Του Δρα Χριστάκη Σεργίδη
Διευθυντή Χημικών Εργαστηρίων και Έρευνας Medochemie
Στο σύγχρονο κόσμο με αυξανόμενες τις ανάγκες παροχής υπηρεσιών υγείας, τα ομοιοδραστικά (γενόσημα) φάρμακα αποτελούν τον από μηχανής θεό για την κοινωνία, αφού διασφαλίζουν την πρόσβαση των ασθενών σε υψηλής ποιότητας, ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα, μειώνοντας παράλληλα το κόστος της φαρμακευτικής περίθαλψης.
Δεν είναι εξάλλου τυχαία η δήλωση στην οποία προέβη προ ημερών ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας, χαρακτηρίζοντας τα γενόσημα (ομοιοδραστικά) φάρμακα ως «ραχοκοκαλιά των Εθνικών Συστημάτων Υγείας».
Τι είναι τα ομοιοδραστικά φάρμακα
Για να αντιληφθούμε όμως τη σημαντικότητα της δήλωσης αυτής, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε τι είναι τα ομοιοδραστικά φάρμακα και ποια τα οφέλη τους, τόσο για την υγεία μας, όσο και για την ίδια την κοινωνία.
Ένα ομοιοδραστικό φάρμακο περιέχει το ίδιο ενεργό συστατικό – την κινητήρια δηλαδή δύναμη πίσω από την θεραπευτική δράση ενός φαρμάκου – όπως το αρχικό προϊόν στο οποίο βασίζεται. Υπόκειται στην ίδια αυστηρή διαδικασία αδειοδότησης και προσφέρει την ίδια υψηλή ποιότητα και αποτελεσματικότητα, με κόστος όμως σαφώς χαμηλότερο.
Επίσης, το ομοιοδραστικό φάρμακο πριν κυκλοφορήσει στην αγορά θα πρέπει να αποδειχθεί, μέσω επιστημονικής σύγκρισης, ότι είναι βιοϊσοδύναμο με το πρωτότυπο. Δηλαδή, παρουσιάζει την ίδια ταχύτητα αποδέσμευσης και έκταση της βιολογικής διαθεσιμότητας της ενεργού ουσίας στον οργανισμό, όταν αυτό χορηγείται στην ίδια δόση. Με απλά λόγια, το ομοιοδραστικό φάρμακο παράγεται με τα ίδια ακριβώς πρότυπα και είναι εξίσου αποτελεσματικό με το πρωτότυπο, με τιμή ωστόσο, πολύ χαμηλότερη από το πρωτότυπο.
Στερεότυπα και αντιλήψεις στην κυπριακή κοινωνία
Στην Κύπρο, σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες, η χρήση ομοιοδραστικών φαρμάκων είναι σαφώς χαμηλότερη, λόγω των στερεότυπων αλλά και του αφηγήματος που έχει επικρατήσει, περί μειωμένης αποτελεσματικής δράσης.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για μύθο, καθώς τα ομοιοδραστικά φάρμακα είναι ουσιωδώς όμοια με τα πρωτότυπα και διατίθενται στην αγορά, αφού λήξει η ισχύς του διπλώματος ευρεσιτεχνίας ή αλλιώς της «πατέντας» του πρωτότυπου φαρμάκου. Παράλληλα καταλαμβάνουν μια από τις υψηλότερες θέσεις στον πίνακα εξαγωγών φαρμακευτικών κυπριακών προϊόντων σε χώρες με ανεπτυγμένα Συστήματα Υγείας.
Μάλιστα ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας, στο πλαίσιο της εκπαίδευσης των δικαιούχων και των λειτουργών υγείας σε σχέση με την αλλαγή κουλτούρας γύρω από την χρήση των ομοιοδραστικών φαρμάκων, ενημερώνει διαρκώς τους δικαιούχους για τις δυνατότητες και τις επιλογές που έχουν εντός του Συστήματος.
Η βασική επιλογή σύγχρονων Συστημάτων Υγείας
Η χρήση ομοιοδραστικών φαρμάκων αποτελεί συνήθη πρακτική όλων των σύγχρονων Συστημάτων Υγείας των αναπτυγμένων χωρών, με αποδεδειγμένα οφέλη τόσο για το Σύστημα, όσο και για τους δικαιούχους. Από τη μια, το Σύστημα εξοικονομεί πόρους, τους οποίους μπορεί να διαθέσει για τη συμπερίληψη νέων φαρμακευτικών προϊόντων και την κάλυψη των συνεχώς αυξανόμενων αναγκών που παρουσιάζει ο τομέας της υγείας. Από την άλλη, η επιλογή ομοιοδραστικών φαρμάκων για τους δικαιούχους έχει επιπλέον σημαντικό οικονομικό όφελος, αφού μειώνονται τα έξοδα που επωμίζεται ο δικαιούχος για θέματα υγείας.
Ενδεικτική είναι και η έρευνα της Association for Αccessible Μedicines (October 2021 report), σύμφωνα με την οποία τα ομοιοδραστικά φάρμακα πέτυχαν 2.4 τρισεκατομμύρια δολάρια εξοικονόμηση κατά την τελευταία δεκαετία στο σύστημα υγείας των ΗΠΑ, ενώ μόνο το 2020 εξοικονόμησαν 338 δισεκατομμύρια δολάρια.
Επομένως, χωρίς να γίνεται συμβιβασμός στην ποιότητα ή στην ασφάλεια των καταναλωτών, τα ομοιοδραστικά (γενόσημα) φάρμακα μπορούν να προσφέρουν τα ίδια αποτελέσματα με τα πρωτότυπα φάρμακα, συμβάλλοντας παράλληλα στην μείωση των δαπανών για την υγεία, ιδιαίτερα σε περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
