Της Νικόλ Κ. Φινοπούλου*
Η Βιώσιμη και Αειφόρος Ανάπτυξη, η Βιωσιμότητα, αυτή καθαυτή συνθέτει μια επιχειρηματική φιλοσοφία άρρηκτα συνδεδεμένη με την υπευθυνότητα, που επιδεικνύει κάθε εταιρεία, σε κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά θέματα. Οι εκθέσεις βιωσιμότητας είναι πολύ σημαντικές καθώς εμπερικλείουν τον μηχανισμό λογοδοσίας της επιχείρησης σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders), και αυτοί δεν είναι μόνο χρηματοοικονομικοί οργανισμοί. Ξεκαθαρίζεται με απλά λόγια, από μια επιχείρηση, τι κάνει, πως το κάνει και σε ποιο βαθμό ικανοποιεί τα κριτήρια, τις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις της ως προβλέπονται από την νομοθεσία.
Αναντίλεκτα η κλιματική αλλαγή είναι μια από τις μεγαλύτερες, προκλήσεις της εποχής μας δεδομένου ότι οι επιπτώσεις της είναι ήδη εμφανείς, και δύναται να είναι καταστροφικές και μόνιμες τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία όπως τις γνωρίζουμε. Οι επιχειρήσεις του μέλλοντος ακολουθούν απαιτήσεις και κανονισμούς βιωσιμότητας για να καινοτομούν, να ανταγωνίζονται μεταξύ τους και να συνθέτουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα. Η καινοτομία, η αλλαγή και η βιωσιμότητα πάνε χέρι-χέρι και προσφέρουν ισχυρές επιχειρηματικές ευκαιρίες.
Το ερώτημα, που τίθεται συχνά, είναι: Τι χρειάζεται μια εταιρεία για να επιτύχει τη μετάβασή της σ’ έναν πιο βιώσιμο τρόπο επιχειρηματικής δραστηριότητας;
Ενδεικτικά ήταν και τα ευρήματα της έρευνας, που διενήργησε το 2021 η ING, η οποία είχε αξιολογήσει τον ολοένα αυξανόμενο αντίκτυπο και ως πάροχος υπηρεσιών αλλα ιδιαίτερα σε συνάρτηση με τις δίκες της επενδύσεις, σε 450 εταιρείες και 100 θεσμικούς επενδυτές ανά τον κόσμο. Η βιώσιμη χρηματοδότηση (sustainable finance) είναι ουσιαστικά η κατανομή των οικονομικών πόρων ή η λήψη χρηματοοικονομικών αποφάσεων στο πλαίσιο της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης. Υπενθυμίζεται ότι με τον όρο βιωσιμότητα, εννοούμε ζητήματα που σχετίζονται με περιβαλλοντικά, κοινωνικά και θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, γνωστά πλέον ως ESG, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής με πιο επιτακτική την μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές (net-zero carbon). Η βιώσιμη χρηματοδότηση είναι ο τρόπος με τον οποίο μετακινείται και κινητοποιείται το κεφάλαιο για την επίτευξη ορισμένων στόχων σε αυτό το πλαίσιο.
Με τόσα πολλά κεφάλαια που πρέπει να κινητοποιηθούν, οι κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο δεν αποτελούν τη μοναδική πηγή χρηματοδότησης. Εξ ου και η σημασία των ιδιωτικών επενδύσεων. Για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τις τράπεζες, υπάρχει επιτακτική ανάγκη συντονισμού για τα σχέδια δράσης της βιωσιμότητας – καθώς πρόκειται για ένα τεράστιο ζήτημα, το οποίο δεν μπορεί να τύχει διαχείρισης μεμονωμένα.
Οι επιχειρήσεις φαίνονται, με βάση τα ευρήματα της έρευνας της ING να αναλαμβάνουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης σ΄ αυτή την προσπάθεια. Ενδεικτικά το 57% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα επιδίωξε από το 2021 να επιταχύνει τα σχέδιά του για πράσινο μετασχηματισμό, αλλά είναι παραδεκτό γεγονός ότι δεν μπορούν να το πετύχουν από μόνες τους.
Αναγκαία η συνεργασία με τους δανειστές
Πώς μπορούν λοιπόν οι εταιρείες να επιτύχουν ρεαλιστικά τους φιλόδοξους στόχους τους;
Η βιώσιμη χρηματοδότηση υπογραμμίζει την ανάγκη συνεργασίας των εταιρειών με τους δανειστές τους. Για τις περισσότερες εταιρείες, ένα σοβαρό και ουσιαστικό εφαρμόσιμο μακροχρόνιο σχέδιο βιωσιμότητας περιλαμβάνει τον μετασχηματισμό και εξέλιξη των υφιστάμενων επιχειρηματικών τους μοντέλων. Περιλαμβάνει επίσης την ανάπτυξη εντελώς νέων επιχειρηματικών τεχνολογιών ή/και η αυξημένη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Κάθε τέτοιο βήμα θα χρειαστεί ένα σχέδιο χρηματοδότησης, επομένως οι δανειστές έχουν να διαδραματίσουν καθοριστικής σημασίας ρόλο στις αλλαγές που απαιτούνται για τη στροφή των εταιρειών στην βιώσιμη και αειφόρο ανάπτυξη. Γι’ αυτό και οι τράπεζες φαίνεται να εντείνουν τις προσπάθειές τους να διαφοροποιήσουν τα βιώσιμα χρηματοδοτικά μέσα που διαθέτουν.
Η ING διαπιστώνει στην έρευνά της ότι το 73% των εταιρειών που έχουν εκδώσει βιώσιμα χρηματοδοτικά μέσα, έχουν βελτιώσει την ικανότητά τους να εφαρμόζουν ισχυρές μετρήσεις εσωτερικής λογοδοσίας. Διαπιστώνεται επίσης ότι το 48% των επενδυτών πιστεύει πως η βιώσιμη χρηματοδότηση θα είναι πιο αποτελεσματική από τη συμβατική χρηματοδότηση στην προσπάθεια για ώθηση της μετάβασης των εταιρειών με αυξημένες εκπομπές άνθρακα – είτε μέσω πρωτοποριακών νέων τεχνολογιών είτε μέσω της δημιουργίας καθαρότερων επιχειρηματικών μοντέλων.
Βιώσιμη χρηματοδότηση και λογοδοσία
Για τις επιχειρήσεις, η ελκυστικότητα της βιώσιμης χρηματοδότησης είναι σημαντική για δύο λόγους. Σε πρώτο στάδιο η βιώσιμη χρηματοδότηση διασφαλίζει τη λογοδοσία (Disclaimers). Ο Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, EU SFDR, ήδη από το 2021 ορίζει τις αυξανόμενες απαιτήσεις για τις δηλώσεις ή/και γνωστοποιήσεις που γίνονται ή/και δημοσιοποιούνται προς σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Πολλά βιώσιμα χρηματοδοτικά μέσα απαιτούν από τις επιχειρήσεις να δεσμευτούν σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβέρνησης στόχους (ESG). Σε δεύτερο στάδιο ο κανονισμός EU Taxonomy, καθορίζει τι είναι βιώσιμο και τι όχι για θέματα περιβάλλοντος. H ορθή εφαρμογή και επίτευξη των στόχων, μπορεί να προσφέρει καλυτέρους όρους για δάνεια που συνδέονται με τη βιωσιμότητα αλλά και το αντίθετο. Εάν δεν υπάρξει πραγματική επίτευξη τότε μπορεί να συνεπάγεται χρηματική ποινή και αλλαγή των όρων δανειοδότησης ειτε από τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα είτε από κρατικές υπηρεσίες.
Η θετική προδιάθεση των εταιρειών για εξασφάλιση βιώσιμης χρηματοδότησης είναι ευπρόσδεκτη. Και για τις τράπεζες και τις ρυθμιστικές αρχές προσφέρει ένα πιο ισχυρό σύνολο εργαλείων για την αξιολόγηση αυτών των εταιρειών ως προς το greenwashing. Με τη συνεργασία και την αξιοποίηση αυτών των εργαλείων, μπορούν να επιτευχθούν βιώσιμα αποτελέσματα δεδομένου ότι οι εταιρείες θα αισθάνονται έτοιμες για να επενδύσουν στην αλλαγή τους. Δεν θα ήταν υπερβολικό να λεχθεί ότι η αποτροπή της κλιματικής κρίσης εξαρτάται από αυτό.
*Δικηγόρος, Corporate Commercial, Banking Finance, ESG, Sustainable Finance, LLB. LLM (UCL). LPC, CISL, University of Cambridge
